برآورد تابستانی رشد اقتصادی

گروه خدمات با بیشترین رشد

با توجه به رشد اقتصادی به تفکیک فعالیت‌های عمده، گروه کشاورزی با ثبت رشد منفی 3.8درصدی، کمترین میزان رشد را میان بخش‌های مختلف اقتصاد داشته است. در مقابل ارزش افزوده گروه خدمات در شهریورماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 4درصد افزایش یافته است. در میان سایر بخش‌ها نیز، بخش نفت خام و گاز طبیعی و گروه صنایع و معادن به ترتیب منفی 1.6 و 1.4درصد رشد داشته‌اند.

رشد منفی بخش کشاورزی در شهریورماه سال جاری در حالی اتفاق افتاده است که براساس اعلام بانک مرکزی بخش کشاورزی در سال 1403 رشد 3.6درصدی داشته است. همچنین در این بخش، تولید محصولات زراعی کاهش 12.6درصدی را تجربه کرده که بیشترین اثر را بر رشد منفی این بخش داشته است. در مقابل ارزش افزوده محصولات دامی رشد 0.7درصدی را تجربه کرد و محصولات باغی به رشد 1.6درصدی رسید. رشد منفی ارزش افزوده بخش کشاورزی در شهریورماه در حالی اتفاق افتاده است که میزان بارش در شهریورماه نسبت به ماه مشابه سال قبل یک میلی‌متر افزایش یافته است. این نشان می‌‌دهد که کاهش ارزش افزوده این بخش به صورت عمده تحت‌تاثیر میزان بارش نبوده است. همچنین از ابتدای سال جاری، بخش کشاورزی با رشد منفی ماهانه روبه‌رو بوده است. با این حال تغییر ترکیب بارش‌ها در نقاط جغرافیایی مختلف، کاهش میزان فروش محصولات و ناتوانی در صادرات می‌تواند از علل کاهش ارزش افزوده این بخش در آخرین ماه تابستان امسال باشد.

بخش نفت خام و گاز طبیعی رشد 4.6درصدی را در سال 1403 تجربه کرد که در ماه شهریور رشد منفی 1.6درصدی را از سر گذراند. این رشد منفی در شهریورماه در ادامه رشد منفی ارزش افزوده بخش نفت از ابتدای سال جاری بوده است. از سوی دیگر گروه صنایع و معادن رشد مثبت را در شهریور سال جاری تجربه کرد. در سال 1403 این گروه 2.4درصد رشد کرده بود. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رشد این گروه عمدتا تحت‌تاثیر افزایش شاخص تولید بخش صنعت و رشد مثبت بخش آب، برق و گاز بوده است. این بخش از ابتدای سال جاری رشد منفی را تجربه کرده بود اما در دو ماه مرداد و شهریور به ترتیب به رشد 1.6 و 1.4درصدی رسید.

بیشترین رشد در میان بخش‌های مختلف اقتصادی در شهریورماه سال جاری مربوط به بخش خدمات بوده است. با توجه به داده‌های بانک مرکزی این بخش در سال 1403 به رشد 3.3درصد رسیده بود که نتایج برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد در شهریور 1404 نسبت به مدت مشابه سال قبل 4درصد رشد در ارزش افزوده را به ثبت رسانده است. بخش‌های «حمل‌ونقل و انبارداری»، «اداره عمومی، دفاع و تامین اجتماعی» و «املاک و مستغلات» رشد مثبتی را تجربه‌ کرده‌اند. همچنین در ماه مرداد رشد مثبت اما کوچک 0.3درصدی را به ثبت رسانده است که در پی سه ماه پیاپی رشد منفی بوده است. نکته قابل‌توجه در میان رشد بخش‌های مختلف اقتصادی این است که رشد گروه خدمات از بخش نفت و گاز پیشی گرفته است. در سال‌های اخیر در شرایطی به سر می‌بریم که تولید نفت کاهش یافته است و وصول درآمدهای نفتی نیز با دشواری‌هایی همراه شده که گاه در قیمت فروش و در نتیجه در درآمدهای حاصل از فروش خود را نشان می‌دهد، بخش خدمات بار رشد اقتصادی را به دوش می‌کشد.

افول رشد در تابستان

بررسی داده‌های فصلی رشد نیز نشان‌دهنده آن است که هر چند در آخرین ماه فصل تابستان رشد اقتصادی مثبت شده است، با این حال رشد تولید ناخالص داخلی این فصل با و بدون نفت، منفی 1.3درصد بوده است. با وجود رشد مثبت شهریور، رشد کلی منفی در تابستان سال جاری به‌دلیل شوک‌های ناشی از جنگ که در تیرماه و مردادماه سال جاری به وقوع پیوست، اتفاق افتاده است.

براساس داده‌های مربوط به فصل تابستان 1404، تمام بخش‌ها جز خدمات رشد منفی را تجربه کردند. گروه کشاورزی کمترین رشد در ارزش افزوده به میزان منفی 5.5درصد را ثبت کرد. بخش نفت و گاز طبیعی منفی 1.7درصد رشد کرد و گروه صنایع و معادن رشد منفی 2.1درصدی را ثبت کرد. تنها بخش خدمات در تابستان سال جاری رشد مثبت 1.2درصدی را به ثبت رساند. مقایسه نرخ‌های رشد تابستان سال 1404 با رشد سال 1403 نشان از افت قابل‌توجه رشد اقتصادی در این فصل دارد که در پی بروز جنگ و پیامدهای بعدی آن بر اقتصاد کشور اتفاق افتاده است. همچنین رشد مثبت شهریورماه می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت اقتصاد به مدار مثبت رشد باشد.