تمایز خطای پزشکی، قصور پزشکی یا تقصیر

سرکار خانم سارا شیریان کارشناس ارشد حقوق پزشکی طی یادداشتی در رابطه با موضوع خطای پزشکی و تمایز آن از قصور پزشکی و تقصیر این‌چنین اظهار داشت که:

درک تفاوت میان این سه مفهوم برای هر دو طرف رابطه درمانی یعنی پزشک و بیمار و همچنین نظام قضایی امری حیاتی است چراکه نتایج قانونی متفاوتی باهم دارند.
شیریان در ادامه به‌صورت مجزا هرکدام از این سه اصطلاح را تعریف و وجه تمایز آن‌ها را بیان کرد:
نخست به خطای پزشکی پرداخت و عنوان کرد که خطای پزشکی مفهومی کلی و جامع است که اشتباه در فرآیند درمان را دربر می‌گیرد.این اشتباه می‌تواند ناشی از بی‌احتیاطی، ناآگاهی و یا حتی در شرایطی نیز اجتناب‌ناپذیر باشد، اشتباهاتی غیر عمد که امکان دارد در حین درمان بیمار رخ دهد. در اینجا قصد و نیتی برای آسیب رساندن به بیمار وجود ندارد اما تأثیر منفی عمل منجر به آسیب دیدن بیمار می‌گردد.از حیث ماهیت: یک اشتباه فنی تخصصی است و این امکان نیز وجود دارد که مبرا از تقصیر باشد یعنی پزشک تمام سعی و دانش خود را به کار بسته، اما به دلیل پیچیدگی ذات علم پزشکی، عواملی خارج از اراده او، بیماری و یا دلایل دیگر، برآیند موردنظر ایجاد نشده است.
وی افزود از حیث قابل مجازات بودن: به‌خودی‌خود و بدون اثبات قصور و یا تقصیر، قابل مجازات نیست. یک خطا زمانی دارای مسئولیت است که ناشی از قصور یا تقصیر باشد.
همچنین ایشان در رابطه با قصور پزشکی این‌چنین بیان کرد که: قصور پزشکی به معنای اهمال، کوتاهی و عدم انجام وظایف حرفه‌ای است که یک پزشک متعارف در همان شرایط انجام می‌داده است. درواقع باید گفت، پزشک از حداقل استانداردهای مراقبتی امتناع ورزیده است. ماهیت آن نیز کوتاهی در انجام تکلیف حرفه‌ای پزشک است و می‌توان گفت این کوتاهی و سهل‌انگاری او نقض استانداردهای مراقبت است.از جهت درجه تقصیر نیز دارای درجه پایینی از تقصیر است و یا معمولاً شبه عمد تلقی می‌گردد.یعنی پزشک کار نادرستی نکرده، او کار درست را به‌صورت تمام و کمال انجام نداده است.از حیث قابل مجازات بودن باید گفت که، قصور پزشکی یکی از رایج‌ترین اصول مسئولیت مدنی پزشکان است.
وی در ادامه افزود:باید اثبات شود یک رابطه درمانی فی‌مابین پزشک و بیمار برقرار بوده و پزشک متعهد به ارائه خدمت بوده است.باید اثبات شود پزشک از (ملاک مراقبت متعارف) تخلف کرده است. (مثلاً پزشک متعارف در آن شرایط، یک آزمایش خاصی را لازم می‌دانسته و از بیمار انجام آن را می‌خواسته، اما این پزشک چنین آزمایشی را درخواست نداده است)
باید ورود ضرر اثبات شود یعنی بیمار باید دچار خسران مالی یا جانی شده باشد. (مثلاً ازکارافتادگی فرد و یا هزینه‌های درمان افزون‌تر)باید رابطه سببیت به این معنا ثابت شود که آسیب واردشده به بیمار، به‌طور مستقیم به دلیل قصور پزشک بوده است.
مثلاً پزشکی بدون اینکه سوابق بیمار را موردبررسی قرار دهد و یا آزمایش‌ها لازمه را برای او درخواست کند مبادرت به تجویز دارو می‌کند و این دارو نیز با بیماری زمینه‌ای بیمار تداخل وخیم دارد. این را باید یک قصور دانست چراکه پزشک از استانداردهای مراقبت تخلف کرده است.
پس باید به این نکته توجه داشت که برای اثبات قصور پزشکی باید شواهدی مبنی بر عدم رعایت استانداردهای حرفه‌ای ارائه کرد.خانم شیریان در رابطه با تقصیر پزشکی این‌چنین بیان کرد که:تقصیر در حقوق به معنای بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی و یا عدم تبحر است، عملی که شخص باید آن را انجام می داده و یا از انجام آن منع شده است. تقصیر شدیدتر از قصور است و دربردارنده عمل مثبت غیرحرفه‌ای می‌شود.
ماهیت آن‌یک عمل مثبت غلط (انجام عملی که یک فرد متعارف در آن جایگاه انجام نمی‌دهد)، ترک فعل (انجام ندادن وظیفه و اقداماتی که فرد متعارف در آن شرایط باید انجام می‌داده است) و عدم تبحر (پزشکی که در شغل و تخصص خود باید دانش و مهارتی را فرابگیرد اماکوتاهی کرده است) هست.
تقصیر مسئولیت مدنی و در موارد شدید، مسئولیت کیفری حبس و پرداخت دیه را در پی دارد.وی در انتها این‌چنین بیان کرد که: در نظام قضایی ایران، تفکیک این مفاهیم دارای اهمیتی بسیار است چراکه بیمار برای این‌که بتواند در شکایت خود نتیجه مطلوب را به دست بیاورد باید اثبات کند که عملی که انجام‌شده صرفاً یک خطا نبوده است و این خطای رخ‌داده ناشی از قصور و یا تقصیر پزشک بوده است و در دادگاه‌ها و هیئت‌هایی که در سازمان پزشکی وجود دارد با توجه به نظر کارشناس مربوطه این موضوع موردبررسی قرار می‌گیرد.
با درک صحیح این مفاهیم هم بیمار می‌تواند یک شکایت مستدل داشته باشد و همه برای پزشکان یک زمینه امنیت را فراهم می‌سازد تا با توجه به استانداردهای تعریف‌شده خود را در برابر مسئولیت‌های غیرمنطقی حفظ کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

1 × پنج =