پس از آنکه نرخ دلار به دنبال تحولات چند روز اخیر در منطقه و حادثه تروریستی کرمان، افزایشی ناگهانی را تجربه کرد، در روزهای گذشته بار دیگر آرامشی نسبی به بازار برگشته و نرخ دلار به حوالی کانال ۵۱ هزار تومان وارد شده است. به این ترتیب بانک مرکزی میتواند بار دیگر بر روی این دستاورد خود تاکید کند که توانسته پس از سالهای طولانی ثباتی نسبی را در بازار ارز به وجود بیاورد.
بازگشت ایدهها به سمت واقعیتها احتمالا اصلیترین تحولی است که در سال ۱۴۰۲ در میان دولتمردان به وجود آمده است. اگر دولت در ماههای ابتدایی فعالیت خود تاکید داشت که میتواند در مدتی کوتاه هم تورم را به شکل قابل توجهی کاهش دهد و هم نرخ ارز را بهشدت پایین بیاورد. با این وجود با گذشت بیش از دو سال از آغاز به کار دولت، حالا به نظر میرسد که وعدهها به سمت ثبات چرخیده و دولت از اینکه تورم و نرخ دلار را ثابت نگه داشته برای خود اعتبار میسازد و از آن به عنوان یک دستاورد یاد میکند.
در چنین فضایی، این سوال مهم به وجود میآید که آیا میتوان در شرایط فعلی از ثبات نرخ ارز به عنوان یک دستاورد یاد کرد یا نمیتوان این واقعیت را فراموش کرد که هر یک دلار امریکا، معادل ۵۰۰ هزار ریال ایرانی قیمت میخورد و به این ترتیب ارز ایران یکی از کم ارزشترین ارزهای دنیا به شمار میرود؟
به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ، بانک مرکزی در ادامه گزارشهای خود از وضع بهبود یافته بازار ارز، حالا میگوید که مرکز مبادله ارزی نیز توانسته عملکرد قابل قبولی را به ثبت برساند. در گزارشی که خبرگزاری دولتی ایسنا منتشر کرده آمده: حدود یک سال پیش مرکز مبادله در راستای مدیریت بازار ارز تاسیس شد که عملکرد این مرکز تا به حال نیز موفقیت آمیز به نظر میرسد. ضرورت وجود چنین مرکزی در مواقعی که بازار شرایط مساعدی ندارد بیش از پیش به چشم میآید. بررسیها نشان میدهد که تا تاریخ ۱۵ دی ماه در مرکز مبادله بیش از ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار عرضه ارز صورت گرفته که این رقم حدود ۵۰ درصد بیشتر از عرضه ارز صورت گرفته در نیمه اول آذر ماه بوده است.از ابتدای سال تا به حال بیش از ۳۳ میلیارد دلار عرضه ارز در مرکز مبادله انجام شده که این رقم حداقل ۸۰ درصد واردات را پوشش داده است. تامین نیازهای بازار از طریق مرکز مبادله ارز، دست سیاستگذار را برای تنظیم شفاف بازار باز گذاشته و همین ابزار کافی برای کنترل نوسانات هیجانی ارز است. با توجه به افزایش عرضههای انجام شده در ماه جاری که احتمالا به دلیل نزدیکی به پایان سال بوده، به نظر میرسد که قیمت دلار با وجود اتفاقاتی مانند حادثه تروریستی کرمان پتانسیلی برای تغییر قیمت از خود نشان ندهد. روز گذشته نیز بر خلاف تحلیلهای چند روز اخیر بازار ارز کار خود را با همان ۵۱ هزار و ۳۰۰ تومان آخر هفته آغاز کرد و البته به پله ۵۰ هزار تومان رسید. یکی از دلایل عدم فعالیت فعالان بازار ارز و نبود متقاضی در بازار، همین مرکز مبادله و عرضههای انجام شده در این مرکز است. اگر روند عرضه ارز در نیمه دوم ماه جاری شبیه به نیمه دوم ماه قبل باشد احتمالا رقم دلار عرضه شده در مرکز مبادله در پایان ماه به رقم بیسابقه ۵ میلیارد دلار خواهد رسید. این در حالی است که تقاضای رسمی و غیر رسمی بازار ارز در یکی دو ماه اخیر نهایتا ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده است. بدون پاسخ نبودن تقاضاهای رسمی و غیر رسمی قاعدتا اجازه تغییر قیمت را نداده و هر تغییر قیمتی را نیز به صورت هیجانی شناسایی میکند. روزهای آینده به خوبی نشان خواهد داد نبود تقاضای انباشت شده و پوشش تقاضاهای موجود ارز در مرکز مبادله چگونه در کنترل نرخ ارز حتی در اتفاقات سیاسی کمک خواهد کرد.
همین موج عملکرد مثبت رسانهای، در میان برخی کارشناسان اقتصادی نیز تکرار میشود، کارشناسانی که معتقدند که با وجود تمام مشکلات، افق پیشروی ارزی کشور چندان نیز منفی نیست. یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه امسال از نظر ارزی طی شش سال گذشته باثباتترین سال خواهد بود، گفت: همان روندی را که از ابتدای سال مشاهده کردیم و یک آرامش نسبی داشتیم، تا پایان سال هم ادامه خواهد داشت. حسن حسنخانی درباره موضوع ارزپاشی از سوی بانک مرکزی که برخی مطرح میکنند عامل کنترل این روزهای نرخ ارز بوده است، گفت: بعضی عنوان میکنند که چون حجم خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی کاهش پیدا کرده، پس بانک مرکزی ارزپاشی میکند، امااین حرف از اساس غلط است، زیرا خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی معادل با ذخایر خارجی بانک مرکزی نیست. بنابراین اینکه دولت ارزپاشی میکند و به جمعآوری ریال میپردازد، به دلیل فقر داده از سوی افراد و رسانههایی است که اغراض سیاسی دارند. وی با بیان اینکه بانک مرکزی امروز از دو منظر نسبت به گذشته وضعیت بسیار خوبی در سیاستگذاری دارد، افزود: منظر اول کاهش آرامآرام اثرات تحریم است. باز شدن دست صرافیهای تراستی بانک مرکزی کشور در جابهجایی ارز. مساله دوم قیمت نفت و حجم فروش نفت ایران و چشمانداز قیمت نفت است. امروز به دلیل مناقشات یمن و مسائلی که در تنگه بابالمندب رخ میدهد، چشمانداز قیمت جهانی نفت رو به بالاست و دیگر رو به کاهش نیست. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در حال حاضر فروش نفت ایران روزانه بیش از۱.۳ میلیون بشکه در روز است، گفت: اگر قیمت نفت به مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد، با احتساب فروش میعانات، فقط درآمد نفتی و فرآوردههای نفتی کشور بالای ۶۰ میلیارد دلار خواهد بود. این شرایط با زمانی که در سال ۱۳۹۹ کل درآمدهای حاصل از فروش نفت و میعانات ما حدود هشت میلیارد دلار بود، بسیار متفاوت است. حسنخانی خاطرنشان کرد: مهمترین مسالهای که امروز دست بانک مرکزی را برای احیای اقتدار خودش باز کرده، ذخایر و چشمانداز قیمت نفت است. اینکه در مرکز مبادله طلا و ارز تکنیکهایی رخ میدهد که ما ابزارهای مشتقه ارزی ایجاد کرده که انتظارات را مدیریت کنیم هم میتواند مزید بر علت باشد، اما اصل ماجرا چیز دیگری است.
وی ادامه داد: زمانیکه بانک مرکزی ذخایر و تکیهگاه بلندمدت نداشته باشد، بهخصوص در شرایط تحریم، بهصرف ابزارهای مشتقه ارزی نمیتوان انتظارات را مدیریت کرد. پشت بانک مرکزی باید به یک میزان از ذخایر گرم باشد و تکیهگاه داشته باشد که امروز وجود دارد؛ امروز هم حجم ذخایر بانک مرکزی بهنسبت قابل قبولی است در مقایسه با سالهای تحریم و هم چشمانداز بازار جهانی نفت و میزان فروش ایران مثبت است و امید میرود که آینده روشنی داشته باشیم. این کارشناس اقتصادی در ماههای گذشته و بهخصوص از یک سال قبل تا امروز، عدهای قیمتهای نجومی و دلار بالای ۷۰ هزار تومان و قیمتهای تخیلی خودشان را رسانهای میکردند و امنیت روانی مردم را به هم میریختند، اما امروز شاهد تحقق هیچ کدام از آن پیشبینیها نیستیم. بانک مرکزی از منظر تقویت ذخایر خارجی خود میتواند اقتدار از دست رفتهاش را احیا کند، کمااینکه احیا هم کرده است و میتواند مداخلات موثری داشته باشد. مداخلات بانک مرکزی در بازار ارز با منابع خود بازار اثر مثبت دارد، نه اینکه بخواهد ارزپاشی کند. حسنخانی در پاسخ به اینکه اگر قیمت نفت و فروش نفت ایران افزایش نداشته باشد، شرایط بهچه نحو خواهد بود، بیان کرد: الان هم اگر با همین منوال پیش برویم، شرایطمان نسبت به سال ۱۳۹۹ عالی محسوب میشود. چون در آن سال ما نفتی نمیفروختیم، فروش نفتمان حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز بود یعنی حدود یکششم امروز و قیمت نفت هم در برههای به کمتر از ۳۰ دلار رسیده بود.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین امسال و چشمانداز سالهای آینده ما با سال ۱۳۹۹ که هم تقاضای جهانی نفت به دلیل کرونا کاهش یافته و هم شدت تحریمها علیه ایران به اوج خود رسیده بود، به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست و چشمانداز روشنی خواهد بود. ضمن اینکه اتفاقات خوبی هم در داخل کشور افتاده، بهخوبی توانستند با هماهنگی قوا، وزارت صمت، جهاد کشاورزی، بانک مرکزی تعامل کرده و ترازنامه را کنترل کنند. این کارشناس اقتصادی درباره پیشبینی خود از روند قیمت دلار در آینده بیان کرد: من فکر میکنم همان روندی را که از ابتدای سال مشاهده کردیم و یک آرامش نسبی داشتیم، تا پایان سال هم ادامه خواهد داشت. حسنخانی در پاسخ به اینکه آیا همانند سالهای گذشته، در روزهای پایانی سال شاهد افزایش قیمت نخواهیم بود، گفت: تلاطمات ارزی معمولا در ماههای مهر و آبان رخ میداد. در برخی سالها هم اسفند دچار تلاطم ارزی میشدیم اما نه در همه سالها. میتوان گفت امسال از نظر ارزی طی شش سال گذشته باثباتترین سال خواهد بود و آرامشی که در بازار ارز امسال شاهد بودیم را در این سالها نداشتیم و این نشان میدهد که حکمرانی ارزی کشور در حال تقویت است و این اطمینان را به مردم میدهم که امسال، سال آرامی در حوزه ارز و تلاطمات اقتصادی خواهد بود و اثرات تحریم هم کمکم از بین میرود و کشور به شکوفایی اقتصادی میرسد و شاهد رونق تولید خواهیم بود.
از سوی مجلس فعلا واکنش جدی نسبت به وضعیت ارزی دیده نمیشود، هرچند هنوز ابهامات درباره ارز چند نرخی ادامه دارد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بر لزوم همکاری بانک مرکزی با انجام تحقیق و تفحص از عملکرد دولت درباره نحوه هزینه کرد ارز ۴۲۰۰ تومانی تاکید کرد. جبار کوچکی نژاد در جلسه علنی امروز یکشنبه مجلس در تذکری گفت: بیش از ۲ سال است که مجلس به تحقیق و تفحص درباره ارز ۴۲۰۰ تومانی رای داده منتها اجازه انجام این تفحص داده نمیشود. با وجود تغییر مدیریت بانک مرکزی باز هم اجازه تحقیق و تفحص داده نمیشود. وی ادامه داد: ارز ۴۲۰۰ تومانی مشکلاتی به دنبال داشته است. بیش از دهها میلیارد دلار از منابع دولت در جیب یک سری رانت خوار رفته در حالی که باید سر سفرههای مردم میرفت لذا رییس مجلس دستور دهد تا در چند ماه باقی مانده از مجلس یازدهم، همکاریهای لازم برای انجام تفحص درباره نحوه هزینه کرد ارز ۴۲۰۰ تومانی صورت گیرد. محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این تذکر گفت: حتما پیگیری میکنم و با آقای فرزین صحبت میکنیم که این کار انجام شود.
با رسیدن به هفتههای پایانی سال به نظر میرسد که دیگر نه خبری از تک نرخی کردن ارز است و نه دولت علاقهای دارد در آستانه انتخابات، شوکی منفی به بازار ارز بدهد. اگر زمستان امسال به پایان برسد، باید دید که آیا ثبات همچنان اندیشه اصلی دولتمردان در سال آینده باقی خواهد ماند یا خیر.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
