تفكيك كامل تالارهاي يك و دو در مركز مبادله ارز و طلا، در شرايطي كليد ميخورد كه ساختار تجارت خارجي ايران با دو واقعيت متضاد روبهرو است: تمركز ۹۵ درصد صادرات در دست تنها ۴۰۰ شركت بزرگ و پراكندگي واردات ميان بيش از ۱۶ هزار بازرگان. اين عدم توازن، نهتنها كارآمدي نظام تخصيص ارز را زير سوال برده، بلكه زمينهساز شكلگيري بازارهاي غيررسمي و زيرميزيهاي ارزي در تالار دوم شده است؛ جايي كه هزينههاي پنهان تا ۴ هزار تومان به ازاي هر دلار، عملا شفافيت و اعتماد فعالان اقتصادي را تهديد ميكند. در چنين فضايي، صنايع كوچك و متوسط بيش از ديگران آسيب ميبينند، زيرا از يكسو در صف تخصيص ارز گرفتار ميشوند و از سوي ديگر توان رقابت با شركتهاي بزرگ صادركننده را ندارند. اين وضعيت نشان ميدهد كه اصلاحات ساختاري در نظام اولويتبندي و شفافسازي معاملات ارزي، بيش از يك اقدام فني، به ضرورتي راهبردي براي حفظ تعادل ميان صادركنندگان بزرگ و واردكنندگان خرد تبديل شده است؛ ضرورتي كه اگر بهموقع محقق نشود، ميتواند شكاف ميان بخشهاي مختلف تجارت خارجي را عميقتر كرده و هزينههاي مبادله را براي كل اقتصاد افزايش دهد.
تالار يك و دو كامل تفكيك ميشوند
محمد آرام، رييس هياتمديره مركز مبادله ارز و طلاي ايران در نشست كميسيون مديريت واردات اتاق ايران گفت: تالار دوم دو بخش دارد. يك بخش با محوريت نقل و انتقال ارز با عامليت بانكهاست و روش غيرمستقيم است ولي در بخش دوم دو مجموعه صادراتي و وارداتي با هم تعامل كرده و خودشان ارز را جابهجا ميكنند كه با عنوان معاملات مستقيم يا تهاتري است. تلاش كرديم بانك مركزي دخالتي در حجم و مقدار تبادلات نداشته باشد و نرخ بر اساس عرضه و تقاضا نوسان دارد. او ادامه داد: به دليل اينكه حجم كل ارز كاهش يافته و تمركز وزارت صمت نيز بر واردات كالاهاي بزرگ مثل خودرو است تخصيص بيشتري در اين قسمت داده است. آنچه مربوط به كالاهاي غير بزرگ بوده تخصيصها منجر به معامله نشده است. ثبت سفارش زير ۱۰۰ هزار دلار تخصيص نشده يا چون بالا نبوده ريال آن تامين نشده و بانكها هم همراهي نكردهاند و اين گروهها نتوانستهاند واردات كنند. لذا در مورد اين گروهها تصميم گرفتيم كه بدون صف تخصيصشان انجام شود كه صنايع كوچك با مشكل مواجه نشوند.
بر اساس اعلام اتاق ايران، او با بيان اينكه بيش از ۹۵ درصد صادرات كشور توسط ۴۰۰ شركت انجام ميشود در حالي كه براي خريد و واردات كالا بيش از ۱۶ هزار بازرگان اين كار را انجام ميدهند، افزود: در مبادلات غيرمستقيم فروشنده قابليت رديابي ندارد كه چه كسي خريدار است كه زيرميزي داشته باشد. در مبادلات مستقيم دو طرف ميتوانند توافق كنند ولي انتظار ما محقق نشد، چون صادركنندگان و واردكنندگان خرد زيادي وارد مركز مبادله نشدهاند.
آرام اظهار كرد: درباره مقوله شفافيت چند اقدام انجام داديم تا افراد حقيقي و حقوقي بتوانند عرضه و تقاضا و حجم مبادلات را در هر روز ببينند. الان اگر كسي به عنوان شخص حقيقي وارد مركز شود، ميتواند حجم عرضه و تفاضاها را ببيند. در مورد شخصيتهاي حقوقي هم ۸۰ درصد كار انجام شده اما تا پايان هفته آينده اين امر براي آنها هم محقق خواهد شد. او افزود: صف تخصيص گروه كالايي يك و دو هم ظرف چند روز آينده دقيق مشخص ميشود. تفكيكها قطعي شده و تا دو هفته آينده دوره انتقال تمام شده و كساني كه بازار اول و كساني كه بازار دوم هستند كاملا از هم جدا ميشوند. رييس مركز مبادله با بيان اينكه نظام اولويتبندي تخصيص ارز با مشكلات جدي روبهرو است، گفت: خوب است اتاق ايران با همراهي وزارت خانههاي جهاد كشاورزي و صمت وقت بگذارند و در معاملات مستقيم موارد استثنا را مشخص كنند. اگر كالايي مورد نياز است مثل گوشت، برنج و … از صفها مستثنا شود. در حال حاضر اولويتهاي تخصيص خيلي باز هستند. اما اگر اين اولويتها مشخص باشند هر وقت اولويت يك تامين شد، ميتوانيم سراغ تامين ارز اولويت دو برويم و الي آخر. اين اولويتگذاري بايد در صمت و جهاد كشاورزي اعمال شود ولي نشده است.
زيرميزيهاي ارزي در تالار دوم به جريان افتاد
عضو اتاق ايران با بيان اينكه زيرميزيهاي ارزي در تالار دوم به جريان افتاده است، گفت: شاهد مطالبه ۴ هزار تومان به ازاي هر دلار براي اتصال خريدار و فروشنده ارز هستيم. احمدرضا فرشچيان، رييس كميسيون مديريت واردات اتاق ايران، در نشست اين كميسيون كه با حضور رييس هياتمديره مركز مبادله ارز و طلاي ايران برگزار شد، گفت: متاسفانه عدم شفافيت نرخ ارز موجب به راه افتادن پديده زيرميزي در تالار دوم شده و هزينه مضاعفي به واردات كشور تحميل ميكند. فرشچيان افزود: زيرميزي در تالار دوم درصد بالايي از هزينه مبادله را به خود اختصاص ميدهد و در هيچ سندي هم قيد نميشود. اين به دليل عدم شفافيت نرخ ارز و عدم شناخت طرفين عرضهكننده و خريدار از يكديگر است. اگر چه صف انتظار ۱۴ روزه توافق شده بود، اما نه در تالار يك و نه در تالار دوم اجرا نميشود و به همين دليل تجار بيشتر سراغ روش مبادله مستقيم ميروند. اما به دليل اينكه طرفين يكديگر را نميشناسند زيرميزيها به جريان افتاده است. به ازاي هر دلار، ۴ هزار تومان مطالبه ميشود تا دو طرف را بههم وصل كنند. بر اساس اعلام اتاق ايران، فرشچيان اين را هم گفت كه قرار بود صف تخصيص گروه كالايي تالار يك و دو جدا از هم باشند اما اين اتفاق نيفتاده است.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
