مفاصل مصنوعی که محکم دور پاهای جانگ نصب شده‌اند، در حین یادگیری گام‌های او، با موتورهای کوچکی وزوز می‌کنند. با هر قدم، حسگرها حرکات او را ردیابی می‌کنند و کل قاب به آرامی او را به جلو هل می‌دهد.
در یک مرکز توانبخشی در منطقه فنگتای پکن، این پیرمرد 76 ساله که زمانی به مراقبی وابسته بود، پاهایش را یکی پس از دیگری بلند می‌کند و با کمک یک اسکلت بیرونی رباتیک راه می‌رود.
او با لبخند گفت: «قبلاً به کسی در کنارم نیاز داشتم. اما با آموزش ربات، حالا می‌توانم خودم راه بروم.»
ایده ربات‌های مراقبت از سالمندان مدت‌ها موضوع داستان‌های علمی تخیلی بود، اما اکنون با ورود آنها به خانه‌ها برای کمک به سالمندان در امور روزمره و کاهش ناراحتی‌ها، به واقعیت نزدیک‌تر شده است.
رشد ناشی از سیاست و تقاضا
چین شاهد ادغام سریع هوش مصنوعی و رباتیک در خدمات مراقبت از سالمندان است، که راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای مقابله با چالش‌های جمعیت سالمند ارائه می‌دهد. صنعت ربات‌های مراقبت از سالمندان چین، با حمایت سیاست‌ها و افزایش تقاضا، وارد مرحله‌ای از گسترش سریع شده است.
در سال جاری، دستورالعمل‌های جدید برای اصلاحات خدمات مراقبت از سالمندان، خواستار پیشرفت ربات‌های انسان‌نما، رابط‌های مغز و کامپیوتر و فناوری‌های هوش مصنوعی برای ارتقای مراقبت از سالمندان هستند.
در سراسر چین، دولت‌های محلی مجموعه‌ای از سیاست‌های جدید را اجرایی کرده‌اند. طرح عملیاتی سه‌ساله پکن در زمینه هوش تجسمی، استفاده آزمایشی از ربات‌های هوشمند در مؤسسات مراقبت از سالمندان را تشویق می‌کند، در حالی که طرح نوآوری جیانگ‌سو، پذیرش گسترده‌تر ربات‌های خدماتی در محیط‌های خانگی و مراکز مراقبت از سالمندان را هدف قرار داده است.
اوایل سال جاری، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک، استاندارد جهانی برای ربات‌های مراقبت از سالمندان را منتشر کرد. این استاندارد، که توسط چین تدوین شده، معیارهای فنی طراحی محصول، تولید، آزمایش و صدور گواهینامه برای چنین ربات‌هایی را تعیین می‌کند.
چن یوشی، مدیر صنعتی بخش ربات‌های خدماتی در شرکت Siasun Robot & Automation Co، یک شرکت پیشرو در شنیانگ، گفت: «از اوایل سال گذشته، ما افزایش تقاضا برای ربات‌های مراقبت از سالمندان را به وضوح مشاهده کرده‌ایم.» تا پایان سال 2024، جمعیت 60 سال به بالا در چین به 310 میلیون نفر رسید که تقریباً 22 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد.
سان لیگو، معاون رئیس انجمن سالمندان پکن، گفت: «افراد مسنی که معلول، دارای اختلال شناختی یا در سنین بسیار بالا هستند، نیازهای ویژه‌ای در امور سرویس بهداشتی، حمام، غذا خوردن، لباس پوشیدن و جابه‌جایی داخل و خارج از منزل دارند. علاوه بر این، تقاضا برای راه‌حل‌های تکنولوژیکی که همراهی عاطفی ارائه می‌دهند، به طور فزاینده‌ای برجسته شده است.»
شکل‌گیری کاربردهای دنیای واقعی
با اینکه ربات‌های مراقبت از سالمندان هنوز در مقایسه با ربات‌های صنعتی در مراحل اولیه توسعه هستند، برخی کاربران هم‌اکنون از راحتی این فناوری‌ها بهره می‌برند.
در خانه سالمندان مرکز فناوری شن‌جن، ربات‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره شده‌اند؛ آنها با سالمندان شطرنج بازی می‌کنند، درمان با کمک هوش مصنوعی ارائه می‌دهند و کمک‌های حرکتی پیشرفته فراهم می‌کنند.
لی شیپو، مدیر خانه سالمندان، گفت: «ما تمرکز زیادی بر کاربرد فناوری در مراقبت از سالمندان داریم. با ادغام ربات‌های هوش مصنوعی، ربات‌های توانبخشی و حیوانات خانگی رباتیک، هدف ما بهبود کیفیت زندگی سالمندان و فراهم کردن بستری برای آزمایش نوآوری در صنعت است.»
بی یالی، دبیرکل انجمن ربات‌های شنژن، گفت: «ربات‌های مراقبت از سالمندان بازار بکری را نشان می‌دهند. با توجه به مسائل فوری مراقبت از سالمندان، مانند کمک‌های حرکتی، پیشگیری از سقوط و پشتیبانی توانبخشی، بسیاری از شرکت‌ها در شنژن به دلیل تقاضای زیاد، سرمایه‌گذاری فعالانه‌ای در این بخش دارند.»
موانع کاربرد در مقیاس بزرگ
با وجود رشد سریع، کارشناسان معتقدند ربات‌های مراقبت از سالمندان هنوز برای استقرار در مقیاس بزرگ با موانع متعددی مواجه هستند.
از نظر مصرف‌کننده، بازخوردها متفاوت است. برخی سالمندان هنوز نسبت به این فناوری‌ها شک دارند.
کو سولینگ، ساکن 66 ساله شنیانگ، گفت: «ربات‌ها خیلی سرد و بی‌احساس هستند و نمی‌توانم آنها را بپذیرم.» او نگرانی خاصی درباره ایمنی داشت و افزود: «اگر یک دستگاه دچار نقص شود، می‌تواند به من آسیب برساند.» این نشان‌دهنده ترس رایج سالمندانی است که از ربات‌های انسان‌نما نزدیک به بدنشان استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از موانع مهم، دسترسی به داده‌های دنیای واقعی است که برای بهبود الگوریتم‌ها و تجربه کاربری ضروری‌اند.
جی جون‌جی، متخصص الگوریتم در مرکز نوآوری رباتیک انسان‌نمای پکن، گفت: «برای بهبود الگوریتم‌ها و تجربیات کاربری، شرکت‌ها به حجم زیادی از داده‌های آموزشی واقعی نیاز دارند که در حال حاضر محدود است. ما فرصت‌هایی محدود برای ورود به خانه‌های سالمندان یا مراکز مراقبت داریم.»
قیمت بالای بسیاری از ربات‌های مراقبت از سالمندان مانع مهم دیگری است؛ آنها بسیار فراتر از توان مالی اغلب خانواده‌ها هستند. ابزارهای کمکی راه رفتن با اسکلت بیرونی معمولاً بیش از 10 هزار یوان (1411 دلار) قیمت دارند و ربات‌های کمک به حمام به طور متوسط 30 هزار تا هزار یوان قیمت‌گذاری شده‌اند، قیمتی که فعلاً آنها را از خانه‌های معمولی دور نگه می‌دارد.
جانگ یون‌چوان، پژوهشگر موسسه فناوری محاسبات آکادمی علوم چین، گفت: «ربات‌های مراقبت از سالمندان فرصتی حیاتی برای رفاه مردم هستند که باید اکنون از آن استفاده شود.» او افزود که در سه حوزه کلیدی (توسعه فناوری‌های اصلی، تطبیق سناریوهای دنیای واقعی و ایجاد اکوسیستم) نیاز به پیشرفت‌های چشمگیر وجود دارد.
ز
