فاطمه عارفی علمداری عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت : طلا طی دهه‌ها به عنوان یکی از داراییهای ایمن («safe haven») محسوب شده است: به دلیل کاربردهای فیزیکی مختلف (زیرساخت‌های الکترونیکی، جواهرات) تقاضای متنوع دارد؛ عرضه آن از طریق معدن و استخراج، ساختاری متفاوت دارد؛
در دوره‌های بحران مالی یا تورم بالا، سرمایه‌گذاران معمولاً به طلا پناه می‌برند.
از منظر اقتصاد پولی، طلا سابقه دارد که به عنوان ذخیره ارزش (store of value) عمل کند. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده‌اند که طلا می‌تواند نسبت به برخی دارایی‌ها نقش پوشش (hedge) یا پناهگاه (safe-haven) داشته باشد.
در نتیجه، وقتی در اقتصاد یا بازار مالی سوال از «چرا طلا» مطرح می‌شود، پاسخ غالب این است که طلا افزون بر جنبه سرمایه‌گذاری، دارای ویژگی تجربه‌شده و اعتماد عمومی است.
ارز دیجیتال: ویژگی‌ها، فرصت‌ها و چالش‌ها
ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies) مانند Bitcoin دارای ویژگی‌های نوآورانه‌اند، اما با چندین چالش جدی روبه‌رو هستند:
فرصت‌ها
امکان تراکنش سریع‌تر، جهانی‌تر و بدون واسطه مرسوم دارند؛ برخی از ارزهای دیجیتال عملکرد «ذخیره ارزش» را نشان می‌دهند و در ادبیات به «طلای دیجیتال» تعبیر شده‌اند. به‌عنوان نمونه، پروفسور Rod Garratt در مصاحبه‌ای گفته است: «بیت‌کوین در حال حاضر بیشتر به جای پول، به عنوان جایگزینی برای طلا دیده می‌شود».
چالش‌ها
یکی از بزرگ‌ترین محدودیت‌ها، نوسان شدید قیمت است: ارزهای دیجیتال غالباً ناپایدارتر از طلا عمل می‌کنند. آنها معمولاً بر پایه اعتماد به شبکه، عرضه محدود، فواید تکنولوژیک و انتظارات آتی ارزش بنا شده‌اند — یعنی پشتیبان فیزیکی یا تولید درآمد مستقیم ندارند.
سوال نظارتی، امنیتی و مصرف انرژی نیز بخش مهمی از چالش‌هاست: برای مثال، استخراج برخی رمزپول‌ها نیازمند مصرف انرژی بالاست، و مقررات جهانی هنوز در حال شکل‌گیری‌اند.
در مقایسه با طلا، تقاضای استفاده‌ای (مثلاً برای جواهر یا صنعت) ندارند؛ لذا در زمان بحران، ممکن است به‌عنوان پناهگاه عمل نکنند. در نتیجه، ارز دیجیتال به‌عنوان یک کلاس دارایی جدید، هم فرصت دارد و هم ریسک. اما هنوز جایگاه تضمین‌شده‌ای مانند طلا پیدا نکرده است.
ارز دیجیتال مبتنی بر طلا (Gold-backed Digital Currency)
یکی از نوآوری‌های ترکیبی، «توکن‌های دیجیتال مبتنی بر طلا» هستند — دارایی‌هایی که به‌واسطه پشتوانه طلا عرضه شده‌اند.
تعریف
توکن‌هایی هستند که مقدار مشخصی طلا (مثلاً یک انس یا گرم) در خزانه‌ای برای هر واحد منتشرشده نگهداری می‌شود و صادرکننده ادعا می‌کند که قابل تبدیل یا معادل طلا هستند.
مزایا
ارائه ترکیبی از قوت‌های طلا (پشتوانه فیزیکی، ذخیره ارزش) با مزایای ارز دیجیتال (قابلیت نقل‌وانتقال، تقسیم‌پذیری، دسترسی جهانی)؛ می‌تواند به عنوان ابزار تنوع‌بخشی (diversifier) در پرتفوی عمل کند و برخی تحقیقات جدید هم این موضوع را در کشورهای گروه ۷ نشان داده‌اند.
چالش‌ها
مسئله اعتماد و شفافیت: باید مطمئن باشیم طلاهایی که ادعا شده پشتوانه هستند واقعاً وجود دارند، ذخیره شده‌اند و به‌صورت مستقل حسابرسی شده‌اند.
هزینه‌های نگهداری، انبار، بیمه طلا و ریسک‌های فیزیکی آن؛ ممکن است این هزینه‌ها بر بازده نهایی تأثیر بگذارند.
نقدشوندگی و پذیرش بازار: ممکن است در شرایط بحرانی، توکن مبتنی بر طلا رفتار متفاوتی از طلا به‌صورت فیزیکی داشته باشد.
پیچیدگی حقوقی و مقرراتی: برخی کشورها هنوز چارچوب روشنی برای داراییهای طلا پشتوانه ندارند.
و مهم: این دارایی‌ها لزوماً جای طلا فیزیکی یا ارزهای دیجیتال را نمی‌گیرند بلکه می‌توانند مکمل باشند.
تحلیل ترکیبی و توصیه‌های اقتصادی
الف) نقش ترکیبی در پرتفوی سرمایه‌گذاری
با توجه به مطالعات، وقتی پرتفوی یک سرمایه‌گذار شامل طلا، ارز دیجیتال و داراییهای سنتی باشد، امکان کاهش ریسک و افزایش تنوع وجود دارد. برای مثال، پژوهشی نشان می‌دهد در کشورهای G7 ترکیب «طلا + ارزهای دیجیتال + طلا-پشتوانه» می‌تواند مزیت تنوع‌بخشی داشته باشد.
لذا پیشنهاد می‌شود: بخشی از پرتفوی را به داراییهای امن‌تر (مانند طلا) اختصاص دهید، به‌ویژه زمانی که احتمال تلاطم اقتصاد کلان وجود دارد؛ بخشی را به نوآوری (ارز دیجیتال یا توکن طلا) اختصاص دهید، با رعایت سطح ریسک مناسب؛ و همواره مسائل شفافیت، مقرراتی و هزینه‌ها را در نظر بگیرید.
ب) چشم‌انداز در سیاست پولی و مالی
از منظر کلان، ظهور ارزهای دیجیتال و داراییهای مبتنی بر طلا می‌تواند چالش‌ها و فرصت‌هایی برای بانک‌های مرکزی، نظام مالی و سیاست‌گذاران ایجاد کند: پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) نیز در حال طرح است و ممکن است باعث رقابت با ارزهای دیجیتال خصوصی شود.
اگر طلا بتواند به نحو دیجیتالی به‌صورت گسترده‌تر تسویه شود یا توکن شود، بازار طلا ممکن است تکامل یابد و شفاف‌تر شود؛ امکان دارد افراد کمتر به نگهداری فیزیکی طلا روی آورند. بانک‌های مرکزی ممکن است همچنان طلا را به‌عنوان ذخیره ارزی نگه دارند، اما ترکیب فناوری می‌تواند شرایط را تغییر دهد.
ج) ریسک‌های قابل تأمل
اگر توقعات عمومی درباره ارز دیجیتال یا توکن طلا ناگهانی تغییر کند، سرمایه‌گذاران ممکن است خروج سریع انجام دهند؛ مشابه چیزی که برای برخی رمزارزها رخ داده است.
توکن طلا اگر پشتوانه فیزیکی آن دچار مشکل شود یا جامعه به آن اعتماد نکند، ممکن است ارزشش به‌طور چشمگیری سقوط کند. طلا فیزیکی نیز مصون از ریسک نیست: هزینه ذخیره، بیمه، نقدشوندگی و ذخیره‌سازی می‌تواند آسیب ببیند.
نتیجه‌گیری
در دنیای امروز که ماهیت پول، دارایی و فناوری به‌سرعت در حال تحول است، ترکیب طلا، ارز دیجیتال و داراییهای مبتنی بر طلا فرصتی منحصربه‌فرد برای سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی فراهم کرده است. اما این ترکیب نه معجزه‌آسا است و نه بدون ریسک.
به‌عنوان توصیه نهایی:
طلا را بخشی از سبد امن نگه دارید؛
اگر به ارز دیجیتال وارد می‌شوید، با آگاهی کامل و مدیریت ریسک؛
در بحث داراییهای مبتنی بر طلا، شفافیت و پشتوانه را به‌دقت بررسی کنید؛
چشم‌انداز کلان (نرخ بهره، تورم، سیاست‌های پولی، فناوری) را مدام زیر نظر داشته باشید؛
وگرنه ممکن است تحت تأثیر نوسان‌ها یا شوک‌های بازار، دارایی شما به جای پوشش ریسک، خود تبدیل به منبع ریسک شود.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
