بازار در سایه‌ی بلاتکلیفی

سرمایه هفته اخیر پس از مدت‌ها با نشانه‌هایی از بهبود آغاز شد. رنگ سبز دوباره بر تابلوها نشست، هرچند لبخند بازار همچنان لرزان بود. تقاضا با احتیاط قدم برمی‌داشت و فروشندگان با زیرکی در تلاش برای تسلط بر فضا بودند. چند بار در جریان معاملات پیش‌روی کردند، اما در نهایت خریداران عقب‌نشینی کردند تا این هفته نسبتاً متعادل رقم بخورد. با وجود شنیده شدن صدای جریان پول، هنوز بازار تا بازگشت کامل آن فاصله دارد. سرمایه‌ای که پیش‌تر از بازار خارج شده، برای بازگشت نیاز به نشانه‌ای قوی دارد؛ چراغ‌های سبز کم‌رمق کافی نیستند. اگر این تحرکات موقتی باشند، نمی‌توان به آن‌ها دل بست. بازار این هفته در غیاب اخبار منفی یا محرک‌های مثبت خاص آغاز شد. نگرانی سیاسی از مکانیسم ماشه همچنان وجود دارد که بازار را به پایین بکشد، و خبری خوش که بتواند ترس‌ها را کنار بزند نیز مطرح نشده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از بازار  ، به طور کلی می‌توان ادعا کرد نبود فروشنده و اندکی خوش‌بینی، فضای معاملات را در دست گرفت. حجم معاملات همچنان ضعیف بود و بلاتکلیفی، مهم‌ترین ویژگی بازار باقی مانده است. با این حال، امیدواری نسبی به تحولات سیاسی باعث شده برخی از سرمایه‌گذاران که تاکنون نظاره‌گر بودند، به فکر ورود مجدد بیفتند.

علیرضا سادات معتقد است که هرچند بدون توجه به بنیادها نمی‌توان تصمیم‌گیری کرد، اما تحلیل تکنیکال می‌تواند در شرایط فعلی راهنمایی نسبی ارائه دهد. بر اساس تحلیل‌های عددی و زمانی، احتمالاً تا پایان شهریور شاهد نوسانات محدود و حرکت‌های رفت‌وبرگشتی خواهیم بود

علیرضا سادات کارشناس بورس به بازار گفت: اگرچه برخی صحبت‌های وزیر اقتصاد درباره عدم تزریق پول به بورس با انتقاد مواجه شده‌اند، اما به نظر می‌رسد او واقعیت را بیان کرده و وعده‌های غیرواقعی نداده است. با این حال، بازار هنوز اعتماد کاملی به عملکرد وزیر ندارد.

وی افزود: بازار با سه مانع جدی روبه‌روست؛ بلاتکلیفی سیاسی و جنگ، نرخ بهره بالا، و سرکوب‌های ارزی. تا زمانی که این سه عامل پابرجا باشند، حتی با تزریق نقدینگی نمی‌توان انتظار جهش چشمگیر داشت. اگر حاکمیت بتواند در این حوزه‌ها اصلاحاتی انجام دهد، بازار مسیر خود را خواهد یافت.

وی تاکید کرد: برخی معتقدند بازار به شدت تحت تأثیر رفتارهای تکنیکالی است. هرچند بدون توجه به بنیادها نمی‌توان تصمیم‌گیری کرد، اما تحلیل تکنیکال می‌تواند در شرایط فعلی راهنمایی نسبی ارائه دهد. بر اساس تحلیل‌های عددی و زمانی، احتمالاً تا پایان شهریور شاهد نوسانات محدود و حرکت‌های رفت‌وبرگشتی خواهیم بود. افت شاخص کل به زیر ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار واحد بعید به نظر می‌رسد و بسیاری از تحلیل‌ها نوید آغاز موجی صعودی در ابتدای پاییز را می‌دهند.

سادات تاکید کرد: در اکثر تحلیل‌ها، دو نکته کلیدی به چشم می‌خورد؛ نخست، محدوده فعلی قیمت‌ها از نظر بسیاری کف بنیادی بازار است و ریسک افت بیشتر پایین است. دوم، مهر و آبان به‌عنوان مقاطع جذاب برای بازار پیش‌بینی می‌شوند و نشانه‌های آن از نیمه دوم شهریور قابل مشاهده خواهد بود. اگر تابستان سرد و تلخ سپری شود، امید به پاییزی گرم و پررونق بیشتر خواهد بود. البته به شرط رفع ریسک‌های سیاسی و اقتصادی.

این کارشناس با نگاهی به روندهای گذشته گفت: در دی ۹۸، با شهادت سردار سلیمانی، بازار وارد بحران شد اما با عدم وقوع جنگ، به مسیر رشد بازگشت. سپس با ورود کرونا، بازارهای جهانی دچار شوک شدند و بسیاری از فعالان بازار، پیش از رشد اصلی، نقد کرده و کنار نشستند.

سادات ادامه داد: در آن مقطع، کاهش شدید نرخ بهره بانکی و بین‌بانکی، سیاست‌های انبساطی و چاپ پول گسترده، زمینه‌ساز رشد بی‌سابقه بازار شد. بسیاری معتقدند نرخ بهره، پادشاه بی‌رقیب بازارهاست. امروز نیز نرخ بهره بالا، نه تنها تورم را کنترل نکرده، بلکه بازار را در وضعیت انجماد قرار داده است. کاهش آن می‌تواند یکی از ابزارهای مؤثر برای احیای بازار باشد همان‌طور که در سال ۹۹ بود.

وی تاکید کرد: اگرچه تحولات سیاسی می‌توانند اثرگذار باشند، اما تا زمانی که نرخ بهره بالا پابرجاست، بازار نمی‌تواند موج‌های بزرگ رشد را تجربه کند. حتی اگر فردا توافق سیاسی حاصل شود، بدون اصلاح نرخ بهره، واکنش بازار محدود خواهد بود. این نرخ، همچون موریانه‌ای به جان اقتصاد افتاده و باید برای مقابله با آن چاره‌ای اندیشید.

با مرور تجربه تاریخی سال ۹۹، می‌توان دریافت که نقش سیاست‌های پولی و نرخ بهره در شکل‌گیری روندهای بازار سرمایه تا چه اندازه تعیین‌کننده بوده‌اند. در آن مقطع، کاهش شدید نرخ بهره بانکی و بین‌بانکی، همراه با سیاست‌های انبساطی و تزریق گسترده نقدینگی، زمینه‌ساز یکی از طلایی‌ترین دوره‌های رشد بازار شد. این رشد، برخلاف انتظار، از دل بحران‌هایی چون تهدید جنگ و شیوع کرونا بیرون آمد و نشان داد که حتی در شرایط پرتنش، اگر ابزارهای پولی به‌درستی به کار گرفته شوند، بازار می‌تواند مسیر صعودی خود را پیدا کند.

دولت وقت در سال ۹۹، به‌جای مدیریت هوشمندانه موج سرمایه‌گذاری، با سوءاستفاده از اعتماد عمومی، مسیر بازار را به سمت سقوطی سنگین هدایت کرد. عرضه‌های بی‌رویه، عدم شفافیت، و بی‌توجهی به ظرفیت‌های جذب بازار، موجب شد تا یکی از بزرگ‌ترین تراژدی‌های تاریخ بورس ایران رقم بخورد؛ زخمی که هنوز هم بر پیکره بازار باقی مانده و اعتماد عمومی را متزلزل کرده است.

هدف از بازخوانی آن تجربه، نه صرفاً مرور گذشته، بلکه یافتن نشانه‌هایی برای حال و آینده است. اگر در آن زمان نرخ بهره توانست بر بحران‌های سیاسی و بهداشتی غلبه کند، امروز نیز می‌توان با اصلاح این متغیر کلیدی، مسیر بهبود را هموار کرد. در شرایط فعلی، نرخ بهره بالا نه‌تنها مانعی برای رشد بازار است، بلکه همچون موریانه‌ای به جان اقتصاد افتاده و مانع از گردش سالم سرمایه شده است. حتی اگر فردا توافق سیاسی حاصل شود، بدون اصلاح نرخ بهره، واکنش بازار محدود و کوتاه‌مدت خواهد بود.

روزهای تلخ گذشته مقدمه‌ای برای آینده‌ای روشن‌تر

اگر قرار است پاییز پیش‌رو، فصلی متفاوت برای بازار باشد، باید از تابستان سرد عبور کنیم و با اصلاح ساختاری، به استقبال روزهایی برویم که سرمایه‌گذاران دوباره با اعتماد، به بازار بازگردند.

رضا روحی کارشناس بازار سرمایه به بازار گفت: بازار سرمایه بیش از آن‌که به وعده‌ها دل ببندد، به نشانه‌ها واکنش نشان می‌دهد. نشانه‌هایی که باید از دل سیاست‌گذاری‌های شفاف، اصلاحات اقتصادی، و کاهش تنش‌های سیاسی بیرون بیایند. اگر این مسیر با تدبیر طی شود، شاید بتوان گفت که روزهای تلخ گذشته، مقدمه‌ای برای آینده‌ای روشن‌تر بوده‌اند.

رضا روحی معتقد است که نباید فراموش کرد که بازار سرمایه تنها آیینه‌ای از اقتصاد نیست، بلکه خود می‌تواند محرکی برای رشد اقتصادی باشد. در سال‌هایی که نقدینگی سرگردان به سمت بازارهای غیرمولد حرکت کرده، بازار سرمایه با ظرفیت جذب و هدایت این منابع، می‌توانست نقش مؤثری ایفا کند؛ نقشی که متأسفانه در بسیاری از مقاطع، به دلیل بی‌اعتمادی و سیاست‌های ناهماهنگ، از آن غفلت شده است

وی افزود: همچنان در سایه‌ی تجربه‌های پیشین و واقعیت‌های امروز، به ما یادآوری می‌کند که مسیر اعتماد عمومی به بازار سرمایه، نه از میان شعارها، بلکه از دل اصلاحات ساختاری و تصمیمات شفاف می‌گذرد. اگرچه بازار در روزهای اخیر نشانه‌هایی از تحرک و ورود نقدینگی را نشان داده، اما این تحرکات هنوز شکننده‌اند و به‌راحتی می‌توانند با یک خبر منفی یا یک تصمیم ناهماهنگ، از مسیر خارج شوند.

این کارشناس تاکید کرد: در چنین فضایی، نقش سیاست‌گذار اقتصادی بیش از پیش برجسته می‌شود. اگر دولت بتواند با کاهش نرخ بهره، کنترل انتظارات تورمی، و ایجاد ثبات در بازار ارز، فضای تنفس را برای بازار فراهم کند، سرمایه‌گذاران نیز با اطمینان بیشتری وارد میدان خواهند شد. این اعتماد، نه‌تنها به رشد بازار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به تقویت سرمایه‌گذاری مولد در اقتصاد واقعی نیز منجر شود.

روحی تاکید کرد: از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که بازار سرمایه تنها آیینه‌ای از اقتصاد نیست، بلکه خود می‌تواند محرکی برای رشد اقتصادی باشد. در سال‌هایی که نقدینگی سرگردان به سمت بازارهای غیرمولد حرکت کرده، بازار سرمایه با ظرفیت جذب و هدایت این منابع، می‌توانست نقش مؤثری ایفا کند؛ نقشی که متأسفانه در بسیاری از مقاطع، به دلیل بی‌اعتمادی و سیاست‌های ناهماهنگ، از آن غفلت شده است.

این کارشناس گفت: تجربه تلخ گذشته می‌تواند به درسی برای امروز تبدیل شود، شاید بتوان گفت که بازار سرمایه، پس از سال‌ها سرگردانی، دوباره در مسیر بلوغ و پایداری قرار گرفته است. و در نهایت، باید پذیرفت که بازار، بیش از آن‌که به وعده‌ها دل ببندد، به نشانه‌ها واکنش نشان می‌دهد. نشانه‌هایی که باید از دل سیاست‌گذاری‌های شفاف، اصلاحات اقتصادی، و کاهش تنش‌های سیاسی بیرون بیایند. اگر این مسیر با تدبیر طی شود، شاید بتوان گفت که روزهای تلخ گذشته، مقدمه‌ای برای آینده‌ای روشن‌تر بوده‌اند.

براساس این گزارش تجربه گذشته نشان می دهد که نشان می‌دهد که اصلاح نرخ بهره و سیاست‌های پولی می‌توانند نقش کلیدی در احیای بازار ایفا کنند، حتی در دل بحران‌های سیاسی و اقتصادی. امروز نیز، اگرچه نشانه‌هایی از ورود نقدینگی دیده می‌شود، اما این تحرکات شکننده‌اند و نیازمند پشتوانه‌ای از اصلاحات ساختاری و سیاست‌گذاری‌های شفاف هستند. اگر تابستان سرد با تدبیر پشت سر گذاشته شود، پاییز می‌تواند فصلی متفاوت برای بازار باشد به شرط آن‌که نشانه‌های واقعی جای وعده‌های تکراری را بگیرند.