به گزارش اقتصاددان به نقل از دنیای اقتصاد ، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه میزبان همتای روس خود بود. این دیدار که در میانه تهاجم روسیه به اوکراین و با هدف ظاهری دستیابی به صلح صورت گرفت، با فرود هواپیمای پوتین آغاز شد. به گزارش نیویورک تایمز، در بعدازظهر مرطوب آلاسکا، ولادیمیر پوتین که برای نخستین‌بار در یک‌دهه اخیر قدم به خاک ایالات متحده می‌گذاشت، به سوی دونالد ترامپ حرکت کرد. این استقبال گرم، اگرچه پاسخی به پرسش‌های بنیادین درباره امکان دستیابی به صلح در اوکراین (آن هم در غیاب ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور آن کشور) نمی‌داد، اما نشان‌دهنده اهمیتی بود که ترامپ برای خوشامدگویی به رهبری قائل است که غرب به‌دلیل تهاجم نظامی ویرانگرش، او را تحریم و منزوی کرده است. این دیدار شتاب‌زده در پایگاه مشترک «المندورف-ریچاردسون» صحنه نمایشی از اقتدار نظامی آمریکا با پرواز یک بمب‌افکن استراتژیک «بی ۲» بود؛ همان نوع بمب‌افکنی که قادر به حمل تسلیحات هسته‌ای است. غرش این بمب‌افکن، پیامی از قدرت آمریکا و تزریق دوزی از واقعیت سرد به تشریفات پر زرق و برق روی زمین بود.
در ادامه، پرسش یک خبرنگار که فریاد زد «آقای پوتین، آیا کشتار غیرنظامیان را متوقف خواهید کرد؟»، سکوت را شکست. پوتین که با چنین پرسش‌هایی در کشور خود مواجه نیست، چهره‌ای میان پوزخند و نارضایتی به خود گرفت و وانمود کرد که سوال را نشنیده است. به گزارش فارن پالیسی، در اقدامی کم‌سابقه که پروتکل‌های مرسوم را نادیده می‌گرفت، ترامپ مهمان خود را به سوی خودروی زرهی ریاست‌جمهوری آمریکا، موسوم به «هیولا» هدایت کرد و هر دو سوار آن شدند و برای دقایقی تنها ماندند. این در حالی بود که لیموزین شخصی پوتین، خالی و با موتور روشن روی باند فرودگاه منتظر مانده بود.
مذاکرات رسمی در اتاقی با پس‌زمینه‌ای که روی آن عبارت مبهم «در جست‌وجوی صلح» نقش بسته بود، آغاز شد؛ عنوانی که شاید تلاشی بود برای کاهش انتظارات از یک توافق آتش‌بس فوری. در آغاز جلسه، پوتین با دستانی قلاب‌شده و چشمانی دوخته به زمین ساکت نشسته بود و ترامپ، برخلاف شخصیت همیشگی‌اش، به دوربین‌ها و خبرنگاران خیره‌شده و سکوت اختیار کرده بود. تهیه‌کننده این رویداد بزرگ، فعلا حرفی برای گفتن نداشت.
پیروزی‌های دیپلماتیک پوتین و دست‌های خالی ترامپ
دیدار رودرروی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در آلاسکا که نخستین ملاقات رهبران آمریکا و روسیه از زمان تهاجم به اوکراین بود، کوتاه‌تر از حد انتظار و بدون دستیابی به توافق آتش‌بسی که ترامپ بر آن اصرار می‌ورزید، خاتمه یافت. با این حال، تحلیل این نشست شتاب‌زده نشان می‌دهد که پوتین با دستاوردهای نمادین و دیپلماتیک قابل‌توجهی به مسکو بازگشت، درحالی‌که ترامپ عمدتا به نمایش و طرح کینه‌های شخصی خود بسنده کرد. نیویورک‌تایمز در گزارشی به ۶نکته کلیدی از این نشست اشاره کرد:
اول) توافقی در کار نبود: پس از نزدیک به سه ساعت گفت‌وگوی پشت درهای بسته، ترامپ و پوتین آلاسکا را بدون اعلام هیچ توافق مشخص یا پیشرفت ملموسی ترک کردند. اگرچه پوتین از توافق برای «هموار کردن مسیر صلح در اوکراین» سخن گفت، اما ترامپ به روشنی تاکید کرد که اختلافات همچنان پابرجاست و گفت: «تا زمانی که توافقی نهایی نشود، توافقی در کار نیست.» هر دو رهبر در بیانیه‌ای کوتاه و مبهم به پیشرفت‌هایی اشاره کردند؛ اما از ارائه جزئیات یا پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران سر باز زدند.
دوم) پوتین، برنده پیش و پس از نشست: ولادیمیر پوتین حتی پیش از فرود هواپیمایش یک پیروزی کسب کرده بود. او پس از سال‌ها انزوای دیپلماتیک از سوی غرب، با اسکورت جنگنده‌های آمریکایی، فرش قرمز و سواری در خودروی زرهی «هیولا»، پا به خاک آمریکا گذاشت. او در پایان نشست نیز پیروزی دیگری به‌دست آورد؛ بدون دادن هیچ امتیاز بزرگی و با حفظ رابطه‌ای گرم با ترامپ، ایالات متحده را ترک کرد. این در حالی است که ترامپ در ماه‌های اخیر از پوتین به‌عنوان مانعی برای صلح ابراز ناامیدی کرده بود، اما روز جمعه هیچ نشانی از این ناخرسندی در رفتار او دیده نمی‌شد.
سوم) مدارای ترامپ در برابر پوتین: با وجود اینکه دیدار در خاک آمریکا برگزار می‌شد، ترامپ اجازه داد پوتین در نشست خبری مشترک نخستین سخنران باشد. رهبر روسیه از این فرصت برای ارائه روایت خود از «دلایل ریشه‌ای» تهاجم به اوکراین استفاده کرد و با لبخند تاییدآمیز ترامپ مواجه شد. ترامپ که در پی کسب جایزه صلح نوبل است، هیچ اشاره‌ای به اصرار پیشین خود مبنی بر لزوم یک آتش‌بس فوری نکرد و تهدیدهایش درباره «عواقب بسیار شدید» در صورت عدم توافق را به فراموشی سپرد.
چهارم) ترامپ به خوراک رسانه‌ای خود رسید: اگرچه ترامپ دستاورد مشخصی از این نشست نداشت، اما دو چیز را که برایش ارزشمند بود، به‌دست آورد. نخست، فرصتی برای آنکه بار دیگر در برابر چشم جهانیان، تحقیقات مربوط به تبانی کمپین خود با روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ را یک «فریب» بخواند. دوم، تاییدیه پوتین بر ادعای همیشگی ترامپ؛ رهبر روسیه «تایید کرد» که اگر ترامپ در سال ۲۰۲۲ رئیس‌جمهور بود، تهاجم به اوکراین هرگز رخ نمی‌داد. البته این پرسش بی‌پاسخ ماند که چرا اکنون که ترامپ در قدرت است، پوتین به جنگ و تصرف سرزمین‌های بیشتر ادامه می‌دهد.
پنجم) احتمال سفر ترامپ به مسکو: در پایان نشست، پوتین پیشنهاد کرد که دیدار بعدی دو رهبر در مسکو برگزار شود. ترامپ با ابراز شگفتی، این ایده را جالب خواند و گفت: «ممکن است کمی برایم حاشیه‌ساز شود، اما می‌توانم تصور کنم که این اتفاق بیفتد.» آخرین باری که یک رئیس‌جمهور آمریکا به روسیه سفر کرد، به سال ۲۰۱۳ و سفر باراک اوباما بازمی‌گردد.
ششم) زلنسکی، غایب بزرگ و بازنده اصلی: در نهایت، فردی که بیشترین منافعش در این دیدار گره خورده بود، یعنی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین همچون سایر مردم جهان نظاره‌گر این رویداد از تلویزیون بود. او به این نشست دعوت نشده بود و اکنون کشورش بدون تضمین‌های قدرتمند حمایت نظامی آمریکا که در دولت بایدن از آن برخوردار بود، درگیر جنگی فرسایشی است. زلنسکی درست پیش از این دیدار گفته بود: «جنگ ادامه دارد، دقیقا به این دلیل که نه دستوری و نه سیگنالی مبنی بر آمادگی مسکو برای پایان دادن به آن وجود دارد. آنها حتی در روز مذاکره نیز دست به کشتار می‌زنند و این خود گویای همه چیز است.»
شکست مذاکرات؛ مایه آسودگی متحدان
در نگاه اول، ناکامی رهبران دو قدرت هسته‌ای جهان در دستیابی به توافقی برای پایان دادن به یک جنگ سه‌ساله در قلب اروپا، می‌تواند مایه یأس باشد. اما برای اوکراینی‌ها و متحدان اروپایی‌شان، پایان زودهنگام مذاکرات میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، حاوی بارقه‌ای از آسودگی خیال بود. بزرگ‌ترین هراس آنها نه شکست مذاکرات، بلکه تن دادن ترامپ به خواسته‌های ارضی روسیه و واداشتن کی‌یف به نوشیدن «جام زهر» صلحی بود که به بهای از دست رفتن یک‌پنجم خاک آن کشور تمام می‌شد. این انتخاب دردناک شاید هنوز در پیش روی ولودیمیر زلنسکی باشد؛ اما ترامپ آلاسکا را زودتر از موعد و بدون دستیابی به ابتدایی‌ترین گام، یعنی یک آتش‌بس موقت، ترک کرد؛ دقیقا همان نتیجه‌ای که پیش‌تر گفته بود او را «خوشحال نخواهد کرد.» با این حال، حتی اگر ترامپ امتیازی بر سر خاک اوکراین نداده باشد، نحوه تعامل او با رهبر روسیه بی‌تردید زلنسکی را نگران کرده است. استقبال گرم و نمایش پرحرارت ترامپ، بیش از شکست در حصول توافق، اهمیت داشت.
این رویداد که یک کارشناس آن را «سرشار از نمایش و تهی از محتوا» توصیف کرده، مقایسه‌ای طبیعی با دیدارهای ترامپ و کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی را به ذهن متبادر می‌کند: سرشار از نامه‌های تحسین‌آمیز و ژست‌های دوستانه، اما در عمل، تداوم برنامه هسته‌ای کره‌شمالی. در واقع، پوتین بزرگ‌ترین هدیه ممکن را دریافت کرد: پذیرش مجدد در جامعه رهبران جهان. از همان لحظه‌ای که هواپیمایش در یک پایگاه نظامی مهم آمریکایی به زمین نشست، او در موضع قدرت بود. ترامپ نه تنها امتیاز میزبانی برای ایراد سخنان آغازین را به او واگذار کرد، بلکه با لحنی ستایش‌آمیز از او با نام کوچک «ولادیمیر» یاد کرد و بر سر تحقیقات مربوط به دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶، با او ابراز همدردی کرد.
در نتیجه‌ی این دیپلماسی نمایشی، تمام تهدیدهای پیشین ترامپ درباره «عواقب جدی» و تحریم‌های ثانویه علیه خریداران نفت روسیه، با لبخندها و دست دادن‌ها رنگ باخت. مهم‌تر از همه، جایگاه پوتین به عنوان یک «چهره مطرود بین‌المللی» که به‌دلیل حکم بازداشت بین‌المللی‌اش نمی‌توانست به بسیاری از کشورهای اروپایی سفر کند، به کلی از میان رفت. پوتین در پایان این دیدار کمتر از چهار ساعته، به اهداف مهمی دست یافت: او از انزوای تحمیلی خارج شد، گفت‌وگوها درباره تحریم بخش انرژی کشورش را منحرف کرد، برای خود زمان خرید و مهم‌تر از همه، هیچ امتیازی نداد. او توسط رئیس‌جمهور آمریکا نه به عنوان یک متجاوز، که به عنوان یک «صلح‌جو» مورد استقبال قرار گرفت. این یک نمایش دیپلماسی چشم‌گیر در خاک آمریکا بود.
نمایش صلح همزمان با غرش پهپادها در اوکراین
به گزارش سی‌ان‌ان، همزمان با پهن شدن فرش قرمز برای پوتین و درحالی‌که شعار «در جست‌وجوی صلح» بر دیوارهای پایگاه نظامی آلاسکا نقش بسته بود، هشدارهای حمله پهپادی و هوایی روسیه در شهرهای اوکراین به صدا درآمد؛ واقعیتی تلخ که نشان می‌داد نمایش دیپلماتیک در آمریکا، ماشین جنگی روسیه را حتی برای ساعتی متوقف نکرده است. در پایان این دیدار بی‌نتیجه، دونالد ترامپ با تاکید بر اینکه اوکراین «باید یک توافق کند»، عملا مسوولیت عدم پیشرفت در مذاکرات را به دوش ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور غایب این نشست، انداخت و اعلام کرد که در هرگونه دیدار احتمالی آینده میان پوتین و زلنسکی حضور خواهد داشت.
درحالی‌که این دیدار یک شکست آشکار برای ترامپ بود، چراکه او حتی به حداقل خواسته خود یعنی آتش‌بس موقت هم نرسید و در مقابل، پوتین با یک نمایش دیپلماتیک موفق، جایگاه خود را به‌عنوان یک جنایتکار جنگی تحت تعقیب، به رهبری جهانی ارتقا داد. تحلیلگر فارن‌پالیسی استدلال می‌کند که این «قمار شکست‌خورده» شاید ارزشمند بوده باشد. از این منظر، ترامپ با دعوت از پوتین، تابوی گفت‌وگو درباره یک توافق دیپلماتیک را شکست؛ موضوعی که تا پیش از این در واشنگتن امری مذموم تلقی می‌شد. این مقاله معتقد است که با توجه به واقعیت جنگ فرسایشی که اوکراین در آن دست بالا را ندارد و خطر دائمی تنش‌های هسته‌ای، تلاش برای مصالحه در بالاترین سطح، یک ضرورت است، حتی اگر اولین گام آن با شکست همراه شود و انتقادات سنگینی را به همراه داشته باشد.
از دیدگاه نیویورک‌تایمز، نشست آلاسکا با ابهام آغاز شد و با ابهامی حتی بیشتر به پایان رسید، اما یک نتیجه کاملا واضح داشت: ولادیمیر پوتین کاملا راضی بود. او که به‌عنوان یک «جنایتکار جنگی تحت تعقیب» وارد این دیدار شده بود، با یک اعاده حیثیت دیپلماتیک تمام‌عیار- ملاقاتی دوستانه با رئیس‌جمهور آمریکا در خاک آمریکا – خارج شد. پوتین با تملق از ترامپ و تکرار روایت همیشگی خود درباره «ریشه‌های» درگیری، بدون دادن هیچ امتیازی، زمان بیشتری برای جنگ خود خرید. در مقابل، ترامپ که پیش از نشست ژست سخت‌گیرانه‌ای گرفته بود، به سرعت به تحسین همیشگی خود از «ولادیمیر» بازگشت. او با ادعاهای کلی در مورد «پیشرفت بزرگ» اما بدون ارائه هیچ جزئیاتی و با تکرار اینکه «تا زمانی که توافقی نباشد، توافقی نیست»، عملا شکست در رسیدن به نتیجه را تایید کرد. مهم‌تر از آن، با گفتن اینکه «در نهایت تصمیم با آنهاست» (اشاره به زلنسکی و ناتو)، به نظر می‌رسد ترامپ آماده است تا مسوولیت شکست احتمالی را به گردن اوکراین و اروپا بیندازد و از این پرونده کنار بکشد؛ سناریویی که بهترین خبر ممکن برای کرملین و ضربه‌ای سنگین به کی‌یف خواهد بود.
گزارش رویترز هم حاکی از این است که هرچند نشست آلاسکا بدون هیچ توافقی برای آتش‌بس پایان یافت، اما نتیجه اصلی آن تغییر جهت فشار دیپلماتیک بود. دونالد ترامپ پس از دیدار، صراحتا اعلام کرد که اوکراین «باید معامله کند» و با اشاره به اینکه روسیه «یک قدرت بسیار بزرگ است»، عملا کی‌یف را مسوول رسیدن به توافق دانست. این در حالی است که ولادیمیر پوتین با تکرار مواضع قبلی خود درباره «ریشه‌های بحران»، هیچ امتیازی نداد و به گفته تحلیلگر سرگئی رادچنکو، «این دور را برد، زیرا در ازای هیچ، امتیاز گرفت». ابهام و تناقض در اظهارات پس از نشست موج می‌زند. ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز ادعا کرد که بر سر «معاوضه زمین و تضمین‌های امنیتی» تا حد زیادی توافق شده و از برگزاری نشستی سه‌جانبه با حضور زلنسکی خبر داد. اما این ادعا بلافاصله توسط یوری اوشاکوف، دستیار پوتین تکذیب شد که گفت چنین موضوعی اصلا مورد بحث قرار نگرفته است.
واکنش متحدان ناتو نیز محتاطانه و بدبینانه بود؛ از یک سو نروژ بر لزوم «افزایش فشار بر روسیه» تاکید کرد و از سوی دیگر، جمهوری چک این دیدار را تاییدی بر این دانست که «پوتین به دنبال صلح نیست». در این میان، تنها نتیجه ملموس، تصمیم ترامپ برای به تعویق انداختن تعرفه‌ها علیه چین به‌دلیل خرید نفت روسیه بود؛ یک پیروزی دیگر برای محور مسکو-پکن، درحالی‌که جنگ با حملات پهپادی شبانه ادامه دارد و فرش قرمز پهن‌شده برای پوتین در آلاسکا، بیش از هرچیز نمادی از یک پیروزی دیپلماتیک بدون هزینه برای کرملین بود.
تماس ترامپ با زلنسکی و متحدان ناتو
به گزارش رویترز، پس از نشست پرحاشیه و کم‌نتیجه آلاسکا، دونالد ترامپ بلافاصله وارد یک ماراتن دیپلماتیک برای مدیریت پیامدها و آرام کردن متحدان شد. به گزارش رویترز، او در مسیر بازگشت به واشنگتن، تماسی طولانی (بیش از یک و نیم ساعت به همراه رهبران اروپایی) با ولودیمیر زلنسکی برقرار کرد و سپس در یک کنفرانس تلفنی با رهبران کلیدی ناتو از جمله رؤسای کمیسیون اروپا، فرانسه و دبیرکل ناتو به همراه رهبران آلمان، بریتانیا، ایتالیا و لهستان گفت‌وگو کرد تا گزارشی از دیدارش با پوتین ارائه دهد. این تلاش برای هماهنگی گسترده با متحدان غربی، در تضاد آشکار با تصویر نشست دوجانبه با پوتین و اظهارات بعدی‌اش مبنی بر لزوم «معامله» از سوی اوکراین قرار دارد و نشان‌دهنده تلاش کاخ سفید برای مهار نگرانی‌های فزاینده در جبهه غرب است. مهم‌ترین نتیجه این تماس‌ها، اعلام سفر فوری زلنسکی به واشنگتن در روز دوشنبه است. این دیدار، کانون دیپلماسی را از نمایش رسانه‌ای آلاسکا به مذاکراتی جدی در پایتخت آمریکا منتقل می‌کند؛ جایی که مشخص خواهد شد آیا «پیشرفت‌های نامشخص» مورد ادعای ترامپ، مبنایی برای یک راه‌حل قابل قبول برای کی‌یف و ناتو دارد یا صرفا پوششی برای یک پیروزی دیپلماتیک برای کرملین بوده است.
تحلیل رویترز از نشست آلاسکا، تناقض عمیق میان «نمایش دوستی» و «حقیقت تلخ فقدان نتیجه» را آشکار می‌کند. از یک‌سو، فرش قرمز، لبخندهای گرم و ستایش‌های متقابل، تصویری از یک رابطه شخصی فوق‌العاده را به نمایش گذاشت؛ تا جایی که ترامپ، پوتین را با نام کوچک خطاب کرد و سخنان او را «عمیق» خواند. اما در پس این نمایش، هیچ توافقی برای آتش‌بس حاصل نشد و این نشست به یک پیروزی بزرگ برای ولادیمیر پوتین تبدیل شد که تنها با حضور در این دیدار، انزوای بین‌المللی خود را شکست و مشروعیت دوباره کسب کرد. پوتین در این دیدار، استادی خود را در بازی‌های روانی به نمایش گذاشت. او با تایید ادعای ثابت‌نشده ترامپ مبنی بر اینکه «اگر او رئیس‌جمهور بود، جنگی رخ نمی‌داد»، ضمن مقصر جلوه دادن جو بایدن، ترامپ را خلع سلاح کرد، بدون آنکه حتی یک قدم از مواضع اصلی خود عقب‌نشینی کند. او با تاکید بر «ریشه‌های بحران» و «منافع ملی روسیه»، به وضوح نشان داد که آماده ادامه جنگ است.
در مقابل، ترامپ با وجود بنرهای «در جست‌وجوی صلح» و تلاش برای تثبیت تصویر خود به‌عنوان یک «معامله‌گر»، دست خالی از آلاسکا بازگشت و با جمله «تا زمانی که معامله‌ای نباشد، معامله‌ای در کار نیست» تلاش کرد این شکست را توجیه کند. در نهایت، تصمیم هر دو رهبر برای عدم پاسخگویی به سوالات خبرنگاران، یک استراتژی حساب‌شده برای جلوگیری از تکرار فاجعه کنفرانس خبری هلسینکی (۲۰۱۸) و کنترل کامل روایت بود؛ روایتی که در آن، نمایش بر محتوا غلبه کرد و پوتین برنده اصلی آن بود.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
