وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی کشور، در یک برنامه تلویزیونی درباره پرتاب موفق ماهواره ناهید که روز گذشته انجام شد، گفت: ماهواره ناهید، که از اواسط دهه ۹۰ فرایند طراحی و ساخت آن آغاز شده، یک ماهواره مخابراتی است و عملاً به عنوان اولین ماهواره عملیاتی مخابراتی کشور محسوب می‌شود.
برقراری ارتباط تلفنی از طریق فضا
وی با اشاره به کارکرد‌های مشخص این ماهواره، بیان کرد: یکی از این کارکردها، موضوع رله تلفنی است. با استفاده از این ماهواره، می‌توانیم ارتباط را بین دو نقطه روی کره زمین بر بستر ماهواره برقرار کنیم. در حال حاضر، ارتباطات عمدتاً بر بستر فیبر نوری و رادیویی انجام می‌شود، اما با ناهید، این امکان نیز فراهم می‌شود.
یزدانیان همچنین به وظایف جانبی این ماهواره اشاره کرد و گفت: ماهواره ناهید وظیفه دوزی متری و طیف‌سنجی در فضا را نیز بر عهده دارد و فعالیت دوزی متری شامل دریافت و ارسال داده‌ها است.
ناهید؛ گامی آزمایشی به‌سوی مدار ژئو
رئیس پژوهشگاه فضایی کشور تأکید کرد: ماهواره ناهید گامی است برای رسیدن به مدار ژئو. همان‌طور که می‌دانید، ماهواره‌هایی که در فاصله ۳۶ هزار کیلومتری از سطح زمین فعالیت می‌کنند، در مدار ژئو قرار دارند. عملکرد اصلی آنها در حوزه ارتباطات، به‌ویژه ارسال صوت و تصویر (Broadcast) است.
وی افزود: ماهواره ناهید در حال حاضر در لایه لئو فعالیت می‌کند و این مأموریت نوعی آزمون و تست برای دستیابی به مدار ژئو محسوب می‌شود. ان‌شاءالله گام‌های بعدی برای ساخت ماهواره‌های ژئو نیز برداشته خواهد شد.
نقش زنان دانشمند در پروژه ناهید
یزدانیان اشاره کرد: نکته مهم درباره این ماهواره این است که طراحی و ساخت آن به طور کامل در داخل کشور و توسط نیرو‌های توانمند داخلی انجام شده است. جالب است که غالب اعضای تیم طراحی و ساخت این ماهواره، خانم‌ها هستند و دانشمندان بانوی ایرانی نقش اصلی را در این پروژه ایفا کرده‌اند. این دستاورد نشان‌دهنده تلاش و همت ایرانیان در عرصه فناوری فضایی است.
تأثیرات مستقیم ماهواره‌ها بر زندگی مردم
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی کشور، در ادامه گفت‌وگوی تلویزیونی خود درباره نقش کاربردی ماهواره‌ها در زندگی روزمره مردم، تأکید کرد: اگر بخواهیم نگاهی عمومی به موضوع ماهواره داشته باشیم، ممکن است به موضوعاتی مانند جنگ ستارگان یا رصد فضا از خارج از زمین بپردازیم. همچنین، نگاه اکتشافی به فضا نیز مطرح است. البته که یکه جنبه از آن هم مربوط به اقتدار است.
وی افزود: اما حقیقت این است که حوزه فضا یک زیست‌بوم اقتصادی محسوب می‌شود و مستقیماً بر زندگی و معیشت مردم تأثیرگذار است. البته بحث اکتشافات سیارات و شناسایی منابع معدنی در آنها نیز موضوع مهمی است، اما تمرکز اصلی ما بر اثرات اقتصادی مستقیم فضا بر زندگی روزمره است.
انواع ماهواره‌ها
یزدانیان در ادامه توضیح داد: ماهواره‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ماهواره‌های ارتباطی، ناوبری و سنجشی. این سه گروه، مستقیماً با زندگی مردم سر و کار دارند.
کمک به ارتباط در مناطق صعب‌العبور و بحران‌ها
او درباره ماهواره‌های ارتباطی گفت: در حال حاضر در کشور نقاطی وجود دارد که به دلیل صعب‌العبور بودن، امکان سیگنال‌رسانی زمینی یا اتصال فیبر نوری وجود ندارد. در این شرایط، استفاده از ماهواره می‌تواند ارتباطات را پوشش دهد و دسترسی ایجاد کند.
وی ادامه داد: در مواقع بحرانی مانند وقوع سیل، آتش‌سوزی یا زلزله که شبکه‌های ارتباطی زمینی قطع می‌شوند، این ماهواره‌های ارتباطی هستند که ارتباط را در آن مناطق تضمین می‌کنند. همچنین انتقال صوت و تصویر و پوشش رسانه‌ای از طریق این نوع ماهواره‌ها انجام می‌شود و سیگنال‌رسانی صداوسیما نیز از همین بستر صورت می‌گیرد.
رصد سطح زیر کشت و مدیریت کشاورزی با ماهواره‌های سنجشی
یزدانیان با اشاره به ماهواره‌های سنجشی اظهار داشت: این ماهواره‌ها که کار اصلی‌شان تصویربرداری است، بیشترین تأثیر را بر زندگی مردم دارند. به‌عنوان مثال، ما گاهی در کشور با افزونگی یا کمبود محصولات کشاورزی مواجه می‌شویم. در یک سال محصولی مانند گندم فراوان است و در سالی دیگر به حدی کم می‌شود که مجبور به واردات آن می‌شویم، یا در سالی دیگر، به دلیل زیاد بودن محصول، کشاورزان متضرر می‌شوند.
وی افزود: علت اصلی این مسئله، ناآگاهی از سطح زیر کشت محصولات است. سیاست‌گذاران باید بدانند که سطح زیر کشت هر محصول در کشور چقدر است تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری درباره تولید یا واردات انجام دهند. این اطلاعات از طریق ماهواره‌های سنجشی به‌دست می‌آید و اکنون نیز در کشور عملیاتی شده است. به‌عنوان نمونه، سطح زیر کشت محصولات مختلفی مانند گندم، جو و سیب‌زمینی توسط نهاد‌های مختلف از طریق داده‌های ماهواره‌ای اندازه‌گیری می‌شود.
کمک به مدیریت منابع آب و گرد و غبار
او در ادامه گفت: در بحث مدیریت منابع آب نیز، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای می‌توانیم تشخیص دهیم که آیا منبع آبی در منطقه‌ای در حال خشک شدن است یا با افزونگی آب روبه‌رو هستیم. این اطلاعات برای مدیریت بهینه منابع آبی حیاتی هستند.
وی اضافه کرد: در موضوع گرد و غبار نیز ماهواره‌ها نقش مهمی دارند. اگرچه مقابله مستقیم با گرد و غبار از طریق ماهواره ممکن نیست، اما می‌توان منشأ آن را شناسایی و حداقل مدیریت کرد.
نقش ماهواره در زیرساخت ناوبری و حمل‌ونقل
در خصوص ماهواره‌های ناوبری نیز یزدانیان گفت: سامانه‌های مسیریابی شهری و بین‌شهری، ناوبری قطار‌ها و هواپیما‌ها همگی بر بستر ماهواره‌های ناوبری فعالیت می‌کنند. بنابراین، این دسته از ماهواره‌ها نیز نقش مستقیمی در تسهیل حمل‌ونقل و جابه‌جایی ایفا می‌کنند.
فناوری فضایی در خدمت رفاه مردم
رئیس پژوهشگاه فضایی کشور تأکید کرد: ماهواره‌ها تأثیر بسیار گسترده و حتی مستقیم بر زندگی و معیشت مردم دارند و در جهان نیز، این فناوری‌ها به‌طور کامل در خدمت رفاه مردم قرار گرفته‌اند.
ایران در میان شش کشور برتر حوزه طراحی و ساخت ماهواره
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی کشور، به جایگاه جهانی ایران در حوزه فناوری فضایی اشاره کرد و گفت: کشور‌های جهان به سه گروه اصلی در حوزه فضایی تقسیم می‌شوند. گروه اول کشور‌هایی هستند که از حدود ۷۰ تا ۸۰ سال پیش فعالیت‌های فضایی خود را به‌صورت جدی آغاز کرده‌اند. از جمله این کشور‌ها می‌توان به آمریکا، روسیه و چین اشاره کرد که جزو قدرت‌های اصلی این حوزه محسوب می‌شوند. در ادامه نیز یکی دو کشور دیگر به این جمع اضافه شده‌اند.
وی ادامه داد: گروه دوم، کشور‌هایی هستند که در حوزه فضایی فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌اند و عمدتاً جزو کشور‌های در حال توسعه محسوب می‌شوند. گروه سوم نیز کشور‌هایی هستند که صرفاً از خدمات و محصولات فضایی کشور‌های دیگر استفاده می‌کنند.
رئیس پژوهشگاه فضایی کشور با تأکید بر جایگاه ایران در گروه دوم گفت: ما با جدیت می‌توانیم بگوییم که در کلاس دوم، ایران در صدر کشور‌های این گروه قرار دارد. جایگاه جهانی ما در حوزه فضایی بین رتبه ششم تا هشتم دنیا متغیر است. این رتبه به‌دلیل توانمندی ایران در طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره است که تمامی این فرآیند‌ها به‌صورت بومی در داخل کشور انجام می‌شود.
وی افزود: در حوزه ماهواره، واقعاً ایران جزو شش کشور اول تا در بدبینانه‌ترین حالت هشتمین کشور برتر دنیاست. همین ماهواره ناهید نیز در پژوهشگاه فضایی ایران، با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌های داخلی طراحی و ساخته شده است.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
