اقتصاددان : سید حسین موسویان، متخصص سیاست‌های امنیتی خاورمیانه و هسته‌ای در دانشگاه پرینستون و سخنگوی پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در مقاله میدل ایست آی نوشت :پس از حمله آمریکا، ایران ممکن است در استراتژی هسته‌ای خود تجدیدنظر کند
در روز یکشنبه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، علناً اعلام کرد: ” نیروهای نظامی آمریکا حملات دقیق و گسترده‌ای را به سه تأسیسات کلیدی هسته‌ای رژیم ایران — فردو، نطنز و اصفهان — انجام دادند. می‌توانم به جهان گزارش دهم که این حملات موفقیتی بزرگ در زمینه نظامی بودند. تأسیسات کلیدی غنی‌سازی ایران به‌طور کامل و کامل نابود شده‌اند.”
در پی این حمله، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هشدار داد که استفاده از زور توسط آمریکا علیه ایران، تشدید خطرناکی در منطقه‌ای است که در آستانه انفجار قرار دارد — و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت بین‌المللی است.
در ۱۳ ژوئن، اسرائیل مجموعه‌ای از حملات هوایی و سایبری هماهنگ را علیه زیرساخت‌های کلیدی هسته‌ای و نظامی ایران آغاز کرد که منجر به کشته شدن چند دانشمند هسته‌ای و فرماندهان ارشد نظامی شد. در پاسخ، ایران صدها موشک و پهپاد به سوی تأسیسات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل شلیک کرد.
هدف اصلی اسرائیل، برنامه هسته‌ای ایران نبود. از اوایل دهه ۱۹۹۰، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هر سال ادعا کرده که ایران ظرف یک یا دو سال بمب هسته‌ای خواهد ساخت. این ادعایی دروغ است که بیش از ۳۰ سال تکرار شده. حقیقت این است که هدف اصلی نتانیاهو از حمله به ایران، سرنگونی حکومت، ایجاد بی‌ثباتی، و تبدیل ایران به کشوری شکست‌خورده مانند سوریه، لبنان و لیبی، و در نهایت تجزیه آن است.
پیامدهای حملات نظامی آمریکا و اسرائیل برای سال‌ها گریبانگیر منطقه و فراتر از آن خواهد بود. در ادامه، به نکات کلیدی این حملات می‌پردازم.
تله نتانیاهو
شکی نیست که اسرائیل حمله به ایران را با آمریکا، اروپا و ناتو هماهنگ کرده و جنگ را با حمایت مستقیم و غیرمستقیم آن‌ها ادامه داده است. نتانیاهو از دهه ۱۹۹۰ تلاش کرده آمریکا را وارد جنگ با ایران کند، اما همه رؤسای جمهور پیشین آمریکا از این تله گریختند.
ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود تحت فشار نتانیاهو، توافق هسته‌ای ایران — که با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تصویب شده بود — را لغو کرد و در آغاز دور دوم ریاست جمهوری خود، تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف حمله نظامی قرار داد. نتانیاهو از این تصمیم استقبال کرد و گفت: “تبریک می‌گویم، پرزیدنت ترامپ. تصمیم شجاعانه شما برای هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران با قدرت شکوهمند و عادلانه ایالات متحده، تاریخ را تغییر خواهد داد.”
نکته طنزآمیز آن است که این حمله پس از توافق نماینده ویژه ترامپ، استیو ویتکاف، و وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، بر سر آغاز مذاکرات هسته‌ای در عمان و ایتالیا صورت گرفت. یک منبع مطلع ایرانی به من گفت:
“عناصر کلیدی توافق بین ویتکاف و عراقچی در سه دور مذاکره در مسقط و رم به توافق رسیدند. بر اساس این توافق، ایران با بازرسی‌ها و شفافیت حداکثری، از جمله اجرای پروتکل الحاقی و کد ۳.۱ ترتیبات فرعی موافقت کرد — که بالاترین استانداردهای بازرسی در جهان است.”
منبع افزود:
“دوم، ایران ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده خود را که برای ساخت ۱۰ بمب کافی است، یا تبدیل می‌کرد یا صادر. سوم، ایران غنی‌سازی ۶۰ و ۲۰ درصدی را متوقف کرده و به سطح غیرنظامی ۳.۶۷ درصد کاهش می‌داد. در نهایت، ایران برای حل تمام ابهامات فنی با آژانس همکاری کامل می‌کرد.
در مقابل، آمریکا تحریم‌های هسته‌ای را لغو می‌کرد. قرار بود تیم‌های فنی دو طرف بر اساس این چهار محور، متن توافق نهایی را تهیه کنند. اما ناگهان پس از تماس نتانیاهو با ترامپ، آمریکا از اعزام تیم فنی به مسقط خودداری کرد و با تغییر ۱۸۰ درجه‌ای، خواستار تعطیلی کامل برنامه غنی‌سازی صلح‌آمیز ایران شد.
این تغییر، روند توافق را تا انقضای مهلت دوماهه ترامپ متوقف کرد — و در حالی که دور ششم مذاکرات قرار بود در روز ۶۳ برگزار شود، اسرائیل در روز ۶۱ حمله خود به ایران را آغاز کرد. این همان تله‌ای بود که اسرائیل برای کشاندن آمریکا به جنگ با ایران طراحی کرده بود.”
شکست اسرائیل
وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کایا کالاس، در روز جمعه با عراقچی دیدار کردند و توافق کردند ظرف یک هفته دوباره ملاقات کنند. مقامات اروپایی تشویق شده بودند که با وزیر خارجه ایران دیدار کنند زیرا ترامپ در ۱۹ ژوئن، دو هفته فرصت برای دیپلماسی تعیین کرده بود.
عراقچی خطاب به بریتانیا و اتحادیه اروپا کقت: “هفته گذشته در حال مذاکره با آمریکا بودیم که اسرائیل دیپلماسی را نابود کرد. این هفته با اروپا گفتگو کردیم و آمریکا دیپلماسی را نابود کرد. شما چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟”.
تصمیم آمریکا برای حمله به ایران نشان می‌دهد که اسرائیل نه‌تنها در عملیات نظامی ۱۰ روزه خود شکست خورد، بلکه در آستانه فروپاشی بود. اگر اسرائیل دچار بحران نبود، آمریکا مداخله نمی‌کرد.
اسرائیل، تنها کشور دارنده سلاح هسته‌ای در خاورمیانه با حدود ۴۰۰ بمب هسته‌ای (طبق برخی برآوردها)، نمی‌تواند ادعای معتبری درباره مبارزه با اشاعه سلاح هسته‌ای داشته باشد.
علاوه بر این، تمام گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نهادهای اطلاعاتی آمریکا طی ۲۰ سال گذشته تأیید کرده‌اند که هیچ مدرکی دال بر نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد. رئیس آژانس گفت:
“در حال حاضر، هیچ مدرک ملموسی در دست نیست که نشان دهد ایران برنامه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای دارد.”
نکته کلیدی آن است که هیچ تهدید فوری و جدی وجود نداشت. ادعای داشتن ذخایر کافی برای ساخت ۱۰ بمب ظرف دو هفته، تنها نیمی از واقعیت است. نیمه دیگر آن است که حتی اگر ایران تصمیم به ساخت بمب بگیرد، ساخت سامانه‌های پرتاب مانند کلاهک هسته‌ای، یک تا دو سال زمان می‌برد. به گفته انجمن کنترل تسلیحات آمریکا، “هیچ تهدید فوری مبنی بر تسلیحاتی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران قبل از حمله اسرائیل وجود نداشت.”
ان‌پی‌تی؛ ابزار سیاسی
این نخستین بار است که دو کشور مسلح به سلاح هسته‌ای، به کشوری فاقد سلاح هسته‌ای حمله نظامی کرده‌اند. این امر نشان می‌دهد که معاهده منع گسترش (NPT) برای آمریکا و اسرائیل صرفاً ابزاری سیاسی بوده است.
تریتا پارسی، معاون مؤسسه کوئینسی، گفت: “اسرائیل توسط ایران مورد حمله قرار نگرفت — این جنگ را آغاز کرد. آمریکا نیز توسط ایران مورد حمله قرار نگرفت — این تقابل را آغاز کرد”.
حمله آمریکا به ایران نقض آشکار منشور سازمان ملل است. وزیر خارجه ایران گفت: ایالات متحده، به‌عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، با حمله به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، نقض جدی منشور سازمان ملل، حقوق بین‌الملل و ان‌پی‌تی را مرتکب شده است.”
تیم امنیت ملی ترامپ یا نتوانست پیامدهای حمله نظامی را ارزیابی کند، یا نتوانست ترامپ را از این کار باز دارد.
یک استراتژی هسته‌ای جدید
در هر صورت، این رویداد میزان نفوذ نتانیاهو بر کاخ سفید را بیشتر آشکار کرد. بانی واتسون کولمن، نماینده کنگره آمریکا گفت: “این جنگ برای بقای سیاسی نتانیاهو تحریک شد و ترامپ داوطلبانه قدرت نظامی آمریکا را برای ادامه آن در اختیار او گذاشت. آمریکا ارتش نیابتی کسی نیست و سربازان ما ابزار معامله نیستند.”
از نگاه تهران، حملات دو کشور هسته‌ای نشان داد که ان‌پی‌تی نه‌تنها بی‌ارزش، بلکه مضر است. کشورهایی مانند کره شمالی، هند، پاکستان و اسرائیل که این معاهده را نپذیرفته و سلاح هسته‌ای تولید کرده‌اند، از حمله نظامی در امان مانده‌اند. بنابراین طبیعی است که ایران پس از حمله نظامی اسرائیل و آمریکا، در استراتژی هسته‌ای خود، از جمله ادامه عضویت در ان‌پی‌تی، تجدیدنظر کند.
ایران متحمل خسارات جبران‌ناپذیری شده، اما تبعات منفی این حمله محدود به ایران نیست — بلکه به آمریکا نیز آسیب خواهد زد و صلح و امنیت منطقه‌ای را به خطر خواهد انداخت. این جنگ ممکن است هیچ برنده یا بازنده روشنی نداشته باشد.
در عوض، ایران و اسرائیل، به همراه آمریکا، با چشم‌انداز نابودی متقابل، بی‌ثباتی منطقه‌ای و آسیب‌های ملی بلندمدت روبه‌رو هستند. در چنین شرایطی، همه طرف‌ها بیشتر از آنچه به‌دست آورند، خواهند باخت.
جامعه بین‌المللی باید قاطعانه برای کاهش تنش‌ها اقدام کند. در غیر این صورت، خطر فرو رفتن خاورمیانه — و شاید فراتر از آن — در یک جنگ فاجعه‌بار وجود دارد.
Article-Middle east Eye
After US attack, Iran could reconsider its nuclear strategy
22 June 2025
For Tehran, the attacks by two nuclear-armed countries revealed that the Non-Proliferation Treaty, of which Iran is a member, not only has no real value, but is in fact harmful
On Sunday, US President Donald Trump publicly announced: “The US military carried out massive precision strikes on the three key nuclear facilities in the Iranian regime: Fordow, Natanz and Isfahan. I can report to the world that the strikes were a spectacular military success. Iran’s key nuclear enrichment facilities have been completely and totally obliterated.”
Following the attack, UN Secretary-General Antonio Guterres warned that the use of force by the United States against Iran today is a dangerous escalation in a region already on the edge – and a direct threat to international peace and security.
On 13 June, Israel launched a series of coordinated air and cyber strikes targeting key Iranian nuclear and military infrastructure, killing several nuclear scientists and high level military commanders. In response, Iran retaliated with hundreds of missile and drone strikes against military and intelligence installations in Israel.
Israel’s main objective was not about Iran’s nuclear programme. Since the early 1990s, Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu has repeatedly claimed each year that Iran would build a nuclear bomb within a year or two. This has been a lie repeated for over 30 years. The truth is that by attacking Iran, Netanyahu’s main objective is to overthrow the government, create instability in the country, and turn Iran – like Syria, Lebanon, and Libya – into a failed state and then break it apart.
Top of Form
Bottom of Form
The consequences of US and Israeli military attacks will haunt the region, and beyond, for years to come. Here, I will highlight the key consequences of such an attack.
Netanyahu’s trap
There is no doubt that Israel coordinated its attack on Iran with the US, Europe, and Nato, and continued the war with their direct and indirect support. Netanyahu has been trying to drag the US into a war with Iran since the 1990s, but all US presidents avoided such a trap.
Under Netanyahu’s pressure, Trump killed the Iran nuclear deal, which was adopted by UN Security Council Resolution 2231, during his first term and launched a military strike against Iran’s nuclear sites just months into his second term. Netanyahu praised Trump’s decision to attack Iran. “Congratulations, President Trump. Your bold decision to target Iran’s nuclear facilities with the awesome and righteous might of the United States will change history,” he said.
Ironically, the attack came after Trump’s special envoy, Steve Witkoff, and Iranian Foreign Minister Abbas Araghchi agreed that the first three rounds of nuclear talks in Oman and Italy could be a credible base for an agreement.
An informed Iranian source told me: “The key elements of the deal between Witkoff and Araghchi were agreed upon over three rounds of negotiations in Muscat and Rome. The deal was as follows: Iran would accept maximum nuclear inspections and transparency, including implementation of the Additional Protocol and Subsidiary Arrangements Code 3.1 – the highest international mechanisms for inspecting a country’s nuclear programme.”
The source added: “Second, Iran would convert or export its existing stockpile of 60-percent enriched uranium, which is sufficient to build 10 nuclear bombs. Third, Iran would halt its current high-level enrichment at 60 percent and 20 percent and reduce it to the level of civil purposes, which is 3.67 percent. Finally, Iran would fully cooperate with the IAEA to resolve all technical ambiguities.
“In return, the United States would lift the nuclear-related sanctions. It was agreed that the technical teams of both sides would draft the final agreement based on these four points. But suddenly, after a call between Netanyahu and Trump, the American side stopped sending its technical team to Muscat and, in a 180-degree shift in its position, demanded the complete shutdown of Iran’s peaceful enrichment programme.
“This shift delayed the agreement until Trump’s two-month deadline expired – and while the sixth round was set for day 63, Israel launched an attack on Iran on day 61. This was Israel’s trap – designed to drag the US and Trump into a war with Iran.”
Israel’s failure
Foreign ministers from Britain, France and Germany, as well as the EU’s high representative for foreign affairs and security policy, Kaja Kallas, held talks with Araghchi on Friday and agreed to meet again within a week. The E3/EU ministers were encouraged to meet the Iranian foreign minister because on 19 June, Trump gave a two-week window for diplomacy.
“Last week, we were in negotiations with the US when Israel decided to blow up that diplomacy. This week, we held talks with the E3/EU when the US decided to blow up that diplomacy. What conclusion would you draw?” Araghchi wrote to Britain and the EU High Representative.
The US decision to attack Iran shows that Israel not only failed in its 10-day military operation against Tehran, but was on the verge of defeat. Why would the US intervene if Israel had not been in a crisis?
Israel, the only country in the Middle East that actually possesses nuclear weapons, with as many as 400 nuclear bombs according to some estimates, cannot credibly claim to be fighting against nuclear proliferation.
Moreover, all reports from the International Atomic Energy Agency (IAEA) and US intelligence agencies over the past 20 years have consistently confirmed that there is no evidence of the Iranian nuclear programme pursuing weaponisation. “We do not have at this point, if you ask me, at this time, any tangible proof that there is a programme, or a plan, to fabricate, to manufacture a nuclear weapon,” said the UN nuclear chief.
The key point is that there was no immediate and serious threat. The claim that Iran has enough enriched stockpiles to build 10 bombs in two weeks is only half the truth. The other half is that – even if Iran decided to build a bomb – it would take them one to two years to develop the delivery systems, such as nuclear warheads. “There was no imminent threat that Iran was weaponising its nuclear programme before Israel’s attack began,” according to the American Arms Control Association.
NPT: A political tool
This is the first time that two nuclear-armed countries have launched a military attack on a non-nuclear country. This demonstrates that the Non-Proliferation Treaty (NPT), specifically for the US and Israel, has merely been used as a political tool. “Israel was not attacked by Iran – it started that war; the United States was not attacked by Iran – it started this confrontation at this point,” said Trita Parsi, the executive vice president of the Quincy Institute.
The US military attack on Iran is a clear violation of the UN Charter. “The United States, a permanent member of the United Nations Security Council, has committed a grave violation of the UN Charter, international law and the NPT by attacking Iran’s peaceful nuclear installations,” said the Iranian foreign minister.
Trump’s national security team either failed to properly assess the consequences of a US military attack on Iran, or they were unable to dissuade Trump.
A new nuclear strategy
In any case, this event has further revealed the extent of Netanyahu’s influence over the White House. “This war was provoked by Benjamin Netanyahu for his own political survival, and Donald Trump has willingly handed him American military power to prolong it. The United States is not anyone’s proxy army, and our troops are not bargaining chips,” said Congresswoman Bonnie Watson Coleman.
The perspective from Tehran is that the attacks by these two nuclear-armed countries revealed that the NPT not only has no real value, but is in fact harmful. Countries like North Korea, India, Pakistan and Israel, that rejected the treaty and developed nuclear weapons have remained immune from military attacks by nuclear weapons. It is only natural that following the military attack by Israel and the United States, Iran would reconsider its nuclear strategy, including its continued membership in the NPT.
Iran has suffered irreparable damage, but the negative consequences of this attack are not limited to Iran alone – they will also harm the United States and jeopardise regional peace and security. The current war may have no clear winner or loser.
Instead, both Iran and Israel, along with the US, face the prospect of mutual destruction, regional destabilisation and long-term national trauma. In such a scenario, all parties would lose far more than they could ever gain.
The international community must act decisively to deescalate the situation. Failure to do so risks plunging the Middle East – and possibly beyond – into a catastrophic conflict.
https://www.middleeasteye.net/opinion/after-us-attack-iran-could-reconsider-its-nuclear-strategy
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
