ابوالفضل میرقاسمی با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت : در تقویم ما، روز 15 اسفند ماه بعنوان “روز درختکاری” نامگذاری شده و روز آغاز “هفته منابع طبیعی” نیز می باشد. هدف از انتخاب روز ملی درختکاری و هفته منابع طبیعی، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و حساس سازی در زمینه نقش و اهمیت منابع طبیعی و تشویق مردم و بهره برداران محلی بر استفاده درست و اصولی از این منابع و اجتناب از تخریب منابع طبیعی و محیط زیست می باشد زیرا هرگونه تخریب منابع و یا صدمه ای که به طبیعت وارد شود، بازخورد آن و تاثیرات منفی ناشی از آن متوجه خود مردم و بهره برداران محلی خواهد شد. بروز انواع بحران‌های محیط زیستی (گرمایش جهانی، تغییر اقلیم، فرسایش خاک، هجوم ریزگردها، بحران کم آبی، خشک شدن دریاچه ها و تالابها و رودخانه ها، از دست رفتن تنوع زیستی و بروز سیل و زمین لغزش و …) شاهدی بر این مدعاست.
معمولا در هفته منابع طبیعی، مردم و دانش آموزان و علاقمندان و فعالان محیط زیست بسیج شده و اقداماتی جهت نهال‌کاری صورت می پذیرد (بر اساس گزارش مسئولین ذیربط، سالی چند صد میلیون نهال کاشته میشود) ولی معلوم نیست که چه اقدامی برای حفظ و نگهداری آنها تا استقرار کامل درخت صورت می پذیرد؟ چه بسی اکثر آن نهالها خشک شده و در نتیجه، هم منابع به هدر میروند (منابعی که صرف تولید نهال و کاشت آن شده) و هم زحمت دانش آموزان و فعالان محیط زیست بی نتیجه می ماند.
جالب است که در آموزه های دینی ما، از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که “هر کس درختی را بکارد و آن درخت به ثمر برسد، خداوند در بهشت به آن شخص یک درخت عطا می کند” یعنی اگر نهال کاشته شده، خشک شود، هیچگونه اجر اخروی ندارد. (انواع مختلف ثمرات درخت نظیر میوه دادن و یا محصولات فرعی آن و یا سایه اندازی داشته باشد که برای استراحت رهگذری مناسب باشد و یا به حفظ آب و خاک کمک کند و یا پناهگاه حیات وحش باشد و یا ترسیب کربن و تولید اکسیژن و یا …).
سئوال مهم این است که مردم عادی چه نقشی در حفظ و احیای منابع طبیعی دارند؟
عقل سلیم حکم میکند که “پیشگیری بهتر از درمان است!” بنابراین همه مردم باید تلاش کنند تا منابع طبیعی تجدیدشونده (جنگلها، مراتع، بیابانها، دریاچه‌ها، تالابها و …) به درستی حفظ شوند و تحت بهره برداری اصولی و پایدار قرار گیرند یعنی نه تنها خود مردم، منابع طبیعی و محیط زیست را تخریب نکنند بلکه مانع تخریب آنها توسط دیگران شوند و چنانچه اجرای پروژه‌های عمرانی (زیرساختی) دولتی و یا احداث کارخانجات و یا شهرک‌های صنعتی توسط بخش خصوصی سبب تخریب محیط زیست میشود و اثرات سوء زیست محیطی (کوتاه مدت و بلند مدت) دارد، مانع این قبیل اقدامات شوند یعنی بی تفاوت نسبت به محیط اطراف خود نباشند و مطالبه گری کنند برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی زیرا این منابع، امانت آیندگان و نسل های بعدی در نزد ما می باشند (مفهومی که در ادبیات جهانی تحت عنوان “توسعه پایدار” مطرح است).
تغییر سبک زندگی شهری و آپارتمان نشینی سبب شده که رابطه عاطفی و روحی بین کودکان و درختان و حیوانات قطع شود و در نتیجه حساسیت نسل جدید برای دلبستگی و عشق ورزیدن به طبیعت و محیط زیست و حتی انگیزه بعضی از آنها در حفظ محیط زیست کمرنگ شده است (در گذشته، در خانه‌های ویلایی، معمولا درختی بود و حیواناتی در حیاط خانه نگهداری می شدند که براحتی در دسترس کودکان بوده و منافع حاصل از آنها برای کودکان ملموس بود).
از طرف دیگر، بدلایل مختلف، سرمایه اجتماعی ضعیف شده است و در نتیجه بی اعتمادی بین مردم زیاد شده، روحیه همدلی و مسئولیت پذیری ضعیف شده و روحیه مشارکت مردم برای انجام کارهای خیر و عام المنفعه کمرنگ شده است. بدیهی است تا اعتمادسازی نشود و سرمایه اجتماعی تقویت نشود، نمی توان انتظار داشت که مردم در زمینه حفظ منابع طبیعی و محیط زیست مشارکت فعال و موثری داشته باشند. در صورتیکه نیاکان خردمند ما معتقد بودند که “دیگران کاشتند و ما خوردیم، ما بکاریم تا دیگران بخورند.”
خوشبختانه اخیرا موسساتی (استارتاپها و یا تشکل‌های مردم نهاد و یا موسسات خیریه و یا شرکت‌های بخش خصوصی) به عرصه درختکاری وارد شده اند و مردم عادی علاقمند به طبیعت را تشویق میکنند تا از پلتفرم آنها استفاده کنند برای نهال‌کاری و صدور شناسنامه برای آن نهال به نام خود ایشان (با ذکر آدرس و محل کاشت نهال) و در قبال پرداخت هزینه‌های کاشت و نگهداری درخت، مسئولیت حفظ نهال و استقرار کامل آن و تبدیل شدن آن به یک درخت مثمر بعهده آن موسسه است. فرد بانی (حامی) کاشت درخت، در صورت تمایل، میتواند به آدرس ذکر شده در شناسنامه درخت مراجعه نموده و از وضعیت آن درخت مطلع شود و به آن عشق بورزد.
انتظار میرود که بخش آموزش و ترویج دستگاه‌های دولتی ذیربط، مراکز علمی و پژوهشی، صاحبنظران، رسانه‌ها، فعالان محیط زیستی، تشکل‌های مردم نهاد (NGOs)، سلبریتی‌ها، موسسات خیریه و مراکز مذهبی نسبت به تولید محتوا و اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در حوزه نقش و اهمیت منابع طبیعی و محیط زیست (بخصوص معرفی خدمات اکوسیستمی و خدمات غیربازاری و غیرتجاری منابع طبیعی و محیط زیست) اقدام نموده و از هر فرصت مغتنمی برای تشویق مردم عادی و همچنین بهره برداران محلی برای حفظ و احیای منابع طبیعی استفاده کنند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
