مجازات تکمیلی مجازاتی است که دادگاه می تواند علاوه بر مجازات اصلی بر مرتکب بار کند. اختیار دادگاه مبنی بر مجازات تکمیلی تقریباً شامل همه ی جرایم می شود(یعنی جرایم مستوجب مجازات حد ، قصاص و مجازات تعزیری ).مدت مجازات تکمیلی حداکثر دو سال است و شامل یک یا چند مورد ذیل به اختیار دادگاه می شود :
الف- اقامت اجباری در محل معین ب – منع از اقامت در محل یا محل های معین پ – منع از اشتغال به شغل ، حرفه یا کار معین ت – انفصال ازخدمات دولتی و عمومی ث – منع از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و یا تصدی وسایل موتوری ج – منع از داشتن دسته چک و یا اصدار اسناد تجارتی چ – منع از حمل سلاح ح – منع از خروج اتباع ایران از کشور خ – اخراج بیگانگان از کشور د – الزام به خدمات عمومی ذ – منع از عضویت در احزاب ، گروه ها و دستجات سیاسی یا اجتماعی ر – توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا موسسه دخیل در ارتکاب جرم ز – الزام به یادگیری حرفه ، شغل یا کار معین ژ – الزام به تحصیل س – انتشار حکم محکومیت قطعی
اما مجازات تبعی ، مجازاتی است که در برخی جرائم سنگین و نسبتاً سنگین ،تا مدتی مرتکب را از خدمات اجتماعی محروم می کند.مجازات تبعی الزاماً بر مرتکب بار می شود و داد گاه اختیاری در این مورد ندارد.
جرایم ذکر شده و مدت محرومیت به شرح ذیل است :
الف – هفت سال در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی ب – سه سال در محکومیت به قطع عضو ، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد ، نفی بلد و حبس تا درجه چهار پ – دو سال در محکومیت به شلاق حدی ، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج .
گفتیم مجازات تبعی شامل محرومیت از حقوق اجتماعی می شود.مهمترین موارد این محرومیت شامل،منع از استخدام و اشتغال در دستگاه های حکومتی،منع از اشتغال به وکالت دادگستری،تصدی در دفاتر ثبت اسناد و املاک و منع از عضویت در هیأت مدیره ی شرکت هاست.
