۷۰ سالگیِ ۵ اصل همزیستی مسالمت آمیز چین؛ چراغ راه همکاری «جنوب جهانی»

«پنج اصل همزیستی مسالمت آمیز» ۷۰ سال قبل پیشنهاد شد. با ظهور یک بستر و شرایط تاریخی پیچیده این پنج اصل تدریجا توسط کشورهای جهان پذیرفته شده و به هنجارهای اساسی برای حفظ صلح و امنیت بین‌الملل و ترویج مناسبات دوستانه میان کشورها تبدیل شده‌اند.

«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در کنفرانسی که برای گرامیداشت ۷۰ سالگی این پنج اصل در روز جمعه برگزار گردید، خواستار پیشبرد این اصول به منظور ساخت جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشر و ایجاد نیرو محرکه قدرتمند برای پیشرفت بشر شد.

«عزم راسخ» برای توسعه صلح آمیز

«جوئو این‌لای» نخست وزیر وقت چین برای نخستین بار در سال ۱۹۵۴ «پنج اصل همزیستی مسالمت آمیز» را پیشنهاد کرد که عبارتند از: احترام متقابل برای حاکمیت و تمامیت ار ضی، عدم تجاوز متقابل، عدم مداخله در امور داخلی همدیگر، برابری و سود متقابل و همزیستی صلح آمیز.

بعدتر، این اصول به عنوان دستورالعملی برای کشورهایی که پیشینه‌های تاریخی و فرهنگی، نظام‌های اجتماعی و شرایط ملی متفاوتی دارند به منظور مدیریت مناسبات مشترکشان، مورد استفاده قرار گرفت.

شی جین پینگ در کنفرانس روز جمعه با بیان اینکه پنج اصل مذکور در آزمون فراز و نشیب‌های بین‌المللی سربلند بیرون آمده، تاکید کرد چین ۷۰ سال پس از آن، با پیشنهاد جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت به ندای زمانه پاسخ گفته است.

به عقیده رئیس جمهور چین «دیدگاه ساختن جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت» که روح اصول پنج گانه را به پیش می‌برد، کارآمدترین راه برای حفظ، ترویج و ارتقای این اصول و نشان دهنده عزم راسخ چین برای پیروی از مسیر توسعه صلح آمیز است.

چین تنها کشور در جهان است که توسعه صلح آمیز را در قانون اساسی خود ذکر کرده و تنها کشور در میان پنج کشور دارند تسلیحات هسته‌ای است که قول داده نخستین استفاده‌کننده از این سلاح‌ها نباشد.

چین در آوریل ۲۰۲۲ «ابتکار امنیت جهانی» را برای ایجاد یک مسیر جدید به سوی امنیت را به مشخصه‌های گفتگو به جای تقابل، شراکت به جای اتحاد و برد-برد به جای مجموع صفر، پیشنهاد کرد. چین بر اساس این ابتکار اسناد موضع خود در خصوص حل بحران اوکراین و درگیری فلسطین-اسرائیلی را منتشر ساخت و خواستار راه حل سیاسی و میانجیگیری دیپلماتیک شد.

هدایت همکاری «جنوب جهانی»

این پنج اصل با هدف حفاظت از منافع و مطالبات کشورهای کوچک و ضعیف در مقابل سیاست اعمال زور، پیشنهاد شدند. با توجه به اینکه نظم بین‌المللی بر اساس همکاری «جنوب-جنوب» در حال بازسازی است، این پنج اصل در حال کسب محبوبیت و هدایت همبستگی و همکاری میان کشورهای «جنوب جهانی» است.

تحت «ابتکار کمربند و جاده» (BRI) پیشنهادیِ چین، بسیاری از کشورهای شرکت کننده ظرفیت توسعه خود را از طریق همکاری با چین در حوزه‌هایی شامل حمل و نقل، کشاورزی، انرژی و مخابرات، تقویت کرده‌اند.

این امر به وسیله پروژه‌های شاخص BRI مثل «راه آهن چین-لائوس» که لائوس محصور در خشکی را به یک قطب حمل و نقل زمینی تبدیل کرد، «راه آهن مومباسا-نایروبیِ» کنیا که ۲ درصد به رشد اقتصادی این کشور آفریقایی کمک کرد و «راه آهن فوق سریع جاکارتا-باندونگِ» اندونزی که نخستین راه آهن فوق سریع در جنوب شرقی آسیا محسوب می‌شود، تجلی یافته‌ است.

آقای شی در سخنرانی روز جمعه مجموعه‌ای از پیشنهادات را برای حمایت بهتر از همکاری «جنوب جهانی» مطرح کرد که شامل ارائه ۱۰۰ هزار فرصت آموزشی به کشورهای «جنوب جهانی» در پنج سال آتی، بحث درباره سازوکارهای تجارت آزاد با کشورهای بیشتری از «جنوب جهانی» و استقبال از کشورهای «جنوب جهانی» بیشتر برای پیوستن به «ابتکار چارچوب تجارت بین‌المللی و همکاری اقتصادی برای اقتصاد دیجیتال و توسعه سبز» است.

وی خاطرنشان کرد که پیش بینی می‌شود واردات چین از کشورهای در حال توسعه دوستش از حالا تا سال ۲۰۳۰ از ۸ تریلیون دلار فراتر رود.

رهبر چین تصریح کرد: کشورهای «جنوب جهانی» با ایستادن در یک نقطه شروع تاریخی جدید باید بازتر و فراگیرتر باشند و دست در دست یکدیگر دهند تا در ساخت جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت پیش قدم شوند.

ز