گردشگری در سایه تنش

دولت چهاردهم با تمام فراز و فرودهایش یک ساله شد؛ دولتی که خیلی‌ها امید بسته بودند با روی کار آمدنش وضعیت گردشگری ورودی به ایران بهبود یابد و شاهد حضور گسترده گردشگران خارجی و تجربه‌ای مشابه با سال‌های نخست پس از برجام باشیم. برخلاف پیش‌بینی‌ها اما شروع این دولت با روزهای پرحادثه و پرتنش کشور گره خورد. هدف قرار گرفتن اسماعیل هنیه در قلب تهران و در روز پس از تحلیف رییس‌جمهور، حمله رژیم صهیونیستی به لبنان و ترور سیدحسن نصرالله، پاسخ موشکی ایران در وعده صادق۲، حملات متقابل رژیم صهیونیستی و در آخر جنگ ۱۲روزه اخیر، نفس صنعت گردشگری ایران را گرفت و این صنعت را وارد کما کرد.

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت  ،   با وجود درک تمام این چالش‌ها و قبول اینکه دست دولت برای توسعه گردشگری تا حدود زیادی بسته بوده اما باز هم می‌توان نحوه عملکرد دولت چهاردهم در حوزه گردشگری را تحلیل و اقدامات جاری و نحوه مواجهه دولت با بحران‌های فزاینده گردشگری کشور را بررسی کرد.

برای بررسی کارنامه دولت چهاردهم در حوزه گردشگری به سراغ فعالان گردشگری کشور رفتیم و از آنها عملکرد دولت چهاردهم در این بخش را جویا شدیم که مشروح آن در پی می‌آید.

 گردشگری سمت و سوی مناسبی نداشت

مصطفی شفیعی‌شکیب، رییس جامعه تورگردانان ایران در پاسخ به این پرسش که عملکرد یک ساله دولت چهاردهم را در حوزه گردشگری مثبت دیده است یا تصور می‌کند که می‌شد اتفاقات بهتری رقم بخورد، به «جهان‌صنعت» گفت: ۱۰۰درصد می‌شد خیلی بهتر از این عمل شود. در حدود یک سال گذشته که دولت جدید روی کار آمده، به جرات می‌توانم بگویم تحول شاخص و خاصی در حوزه گردشگری ندیده‌ایم. واقعیت این است که در سال‌های پس از درگیری‌ها و تنش‌های نخست با رژیم صهیونیستی نتوانستیم به خوبی خودمان را پیدا کنیم و البته مشکلات عدیده دیگری هم پیدا کردیم. می‌توان گفت توریسم کشور در این مدت سمت و سوی مناسبی نداشته است. آقایان هم در مواردی آمارهایی می‌دهند که این آمارها تا حدود زیادی با واقعیت‌های موجود گردشگری کشور تطابق ندارد.

وی ادامه داد: صحبت‌هایی که اخیرا از سوی برخی متولیان گردشگری کشور مطرح شده و گردشگری داخلی را به عنوان الگوی گردشگری در نظر گرفتند، این معنا را به ذهن متبادر می‌کند که باید دور گردشگری خارجی را خط بکشیم و تمام هم و غم خود را معطوف به گردشگری داخلی کنیم. این در حالی است که اگر به اتفاقاتی که در مصر پس از دوران «مرسی» افتاد بنگریم یا اتفاقاتی که در ترکیه پس از آنکه هواپیمای روس‌ها را زدند در نظر داشته باشیم، متوجه می‌شویم این دو دولت پس از بروز این چالش‌ها سعی کردند به شکل قوی‌تر در مجامع بین‌المللی حضور یابند و شرایطی را رقم بزنند که اعتماد و اطمینانی که در خصوص سفر به این کشورها از بین رفته بود را ترمیم کنند تا گردشگری خارجی مجددا به جریان بیفتد. در خصوص گردشگری ایران نیز باید گفت که مساله عدم اعتمادی که پس از جنگ ۱۲روزه به وجود آمده عیان است و نمود آن را می‌توان در بورس هم دید؛ آنچه موجب شد که دولت ناچار شود پول به بورس تزریق کند تا آن را سرپا نگه دارد. دلایل این اتفاقات عدم اطمینان است و زمانی که این عدم اطمینان در داخل وجود دارد، در نگاه خارجی‌ها هم وجود دارد و در این شرایط، تمایلی به سفر به ایران نشان نمی‌دهند.

رییس جامعه تورگردانان ضمن تحلیل کارنامه دولت چهاردهم در حوزه گردشگری گفت: زمانی که عدم اطمینان در داخل وجود دارد، خواهی نخواهی این حس عدم اطمینان به خارج نیز منتقل می‌شود. زمانی که در خارج از کشور حضور موثر نداریم چالش به وجود می‌آید. پیش از این از سوی جامعه تورگردانان برای اجرای road show اروپای شرقی برنامه‌ریزی کردیم و قراردادی هم با وزارت گردشگری منعقد شد اما در آخرین لحظه‌ها خیلی راحت این موضوع لغو شد و بعد هم که درگیری‌ها با رژیم صهیونیستی به وجود آمد.

خطر تعطیلی تاسیسات گردشگری جدی است

سیدفرخ میرشاهزاده، کارشناس و فعال گردشگری در تحلیل عملکرد دولت چهاردم در حوزه گردشگری به «جهان‌صنعت» گفت: در کلاس‌های آموزشی حوزه گردشگری همواره تاکید بر این است که گردشگری ترسوترین صنعت دنیاست که با کوچک‌ترین حاشیه و تزلزلی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. از زمان تشکیل دولت چهاردهم متاسفانه چالش‌ها روزبه‌روز افزایش پیدا کرده و شرایط به سمتی رفته که بنگاه‌های در حال فعالیت در صنعت گردشگری کشور به سمت تعطیلی گرایش یافته‌اند و در نتیجه وضعیت اشتغال گردشگری در کشور مناسب نیست. باید اذعان داشت که در حال حاضر شرایط این صنعت در کشور اصلا مساعد و مطلوب نیست و تمام عوامل دست به دست یکدیگر داده‌اند و رونق گردشگری و درآمدزایی آن به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. در نتیجه تاسیسات گردشگری به سمتی سوق پیدا می‌کنند که یا یک به یک تعطیل شوند یا تغییر ماهیت دهند. این وضعیت در مجموع نشان‌دهنده آن است با وجود تلاش‌هایی که شده تا بسترهای مقدماتی فراهم و نظام مربوطه ساختارمند شود اما هنوز آن نتیجه و دستاوردی که باید حاصل نشده است که بتوان درخصوص آن صحبت کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که عملکرد دولت در حوزه گردشگری در مواجهه با بحران‌های اخیر از تنش‌های اولیه با رژیم صهیونیستی تا جنگ ۱۲روزه را چگونه می‌بیند، اظهار داشت: به نظرم استراتژی در حوزه گردشگری حفظ وضع موجود بوده و اتفاق چشمگیر تازه و نوینی نیفتاده است. اقداماتی که اتفاق افتاده غالبا در حوزه بسترسازی و مهیاسازی مقدمات بوده که از تعیین ضوابط تا برنامه‌ریزی‌های استراتژیک برای پایه‌گذاری مقدمات اقدامات آتی را شامل می‌شود. یکی از اتفاقاتی که افتاد بحث دونرخی شدن خدمات گردشگری بود که کلید خورد اما هنوز به نتیجه ننشسته است. بر این اساس قرار بر این بود که ملاک دریافت هزینه از گردشگران خارجی به شکل ارزی باشد تا بتوانیم از جریان ورود گردشگری خارجی که روند افزایشی داشت، بهره متناسبی ببریم. در زمینه کیفی هم اتفاقات مقدماتی مثبتی در آیین‌نامه مربوطه افتاد و مقدمات تسهیل شرایط برای تاسیسات گردشگری رقم خورده و بسترهای قانونی مهیا شده است اما تاثیر عینی که بتوانیم ارزیابی کنیم که آیا اتفاق مثبتی در بخش گردشگری افتاده یا بگوییم تحولی واقع شده، هنوز این اتفاق نیفتاده است.