مجموعه جلسات وزرای امور خارجه اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا که هفته گذشته در کوالالامپور به پایان رسید، اجماع منطقه‌ای درباره حل اختلافات از طریق مشورت را بار دیگر مورد تأکید قرار داد. بنابراین در اینکه کدام طرف باعث ایجاد مشکل و تهدید صلح و ثبات منطقه‌ای است، تردیدی وجود ندارد.
روز سه شنبه، یک کشتی گارد ساحلی فیلیپین وارد آب‌های نزدیک جزیره هوانگ‌یان چین شد و چندین بار با سرعت بالا از مسیرهای دریانوردی کشتی‌های گارد ساحلی چین عبور کرد و حرکات بسیار خطرناک و تحریک‌آمیز انجام داد. این مانورهای غیرحرفه‌ای و بی‌ملاحظه ایمنی کشتی‌های چینی را به شدت تهدید کرد.
برخلاف حوادث قبلی که فیلیپین خود را «قربانی» نشان می‌داد، این بار اقداماتش کاملا تهاجمی بود. به نظر می‌رسد مانیل پس از ناکامی در جلب حمایت آسه‌آن در کوالالامپور و در راستای اهداف ژئوپلیتیکی آمریکا در دریای جنوب چین، این تحریک را ترتیب داده است.
نباید فراموش کرد که فردیناند مارکوس رئیس جمهور فیلیپین در سفر خود به پکن در ژانویه 2023 متعهد شد که با چین برای آزادسازی پتانسیل روابط دوجانبه همکاری کند. مارکوس در آن زمان گفت که چین قوی‌ترین شریک فیلیپین است و هیچ چیزی نمی‌تواند مانع ادامه و توسعه دوستی میان دو کشور شود.
وی تعهد فیلیپین به سیاست چین واحد را تأیید کرد و گفت که مانیل مایل است از طریق مشورت دوستانه، به طور مناسب به مسائل دریایی با چین رسیدگی کند.
اما پس از اینکه چین اقداماتی مشخص برای عملی کردن نتایج سفر مارکوس انجام داد، دولت او با چرخشی 180 درجه‌ای، سیاست یک‌جانبه طرفدار آمریکا را در پیش گرفت. از آن زمان، مانیل بی‌وقفه اختلافات دریایی با چین را بزرگنمایی کرده و از آنها برای تعریف کلی روابط دوجانبه استفاده می‌کند و در عین حال تلاش می‌کند کشورهای منطقه را به پیوستن به سیرک ضدچینی واشنگتن ترغیب کند.
دولت مارکوس از بر هم زدن اجماع جلسات کوالالامپور با سر و صدای زیاد در «بزرگداشت» نهمین سالگرد «حکم داوری» باطل و بی‌اعتبار ادعاهای دریایی خود، هیچ ابایی ندارد. این نشانه‌ای از ناامیدی برای حفظ جایگاهش در میان حامیانش است.
به نظر می‌رسد فیلیپین جزو 6 کشور آسه‌آن نبوده که رئیس‌جمهور آمریکا اوایل هفته گذشته نامه‌هایی با مضمون «شما به ما بدهکارید» برایشان فرستاد و آنها را به افزایش تعرفه‌ها پس از اول آگوست تهدید کرد تا آنها را تحت فشار در مذاکرات تجاری قرار دهد و همین موضوع باعث شده مانیل وارد عمل شود.
به همین دلیل، اجازه ساخت دو تأسیسات تعمیر و نگهداری ناوگان نظامی ایالات متحده در خلیج اوستر و شهر کزون در استان غربی پالاوان، نزدیک به صخره «رنای» چین، به نظر می‌رسد یادداشتی تشکرآمیز به آمریکا پیش از سفر برنامه‌ریزی شده مارکوس به آن کشور باشد.
خوزه مانوئل روموالدز سفیر فیلیپین در آمریکا به رسانه‌ها گفت یکی از موضوعات پیشنهادی برای گفتگو در طول سفر، تقویت «صلح از طریق بازدارندگی» است. این سخنان تکرار گفته‌های پیت هگست وزیر دفاع آمریکا درباره برنامه ارتش این کشور برای افزایش بازدارندگی در برابر آنچه او «اقدامات فزاینده و قاطعانه» چین در منطقه می‌خواند، بود.
اگرچه آمریکا ادعای ارضی در این آب‌ها ندارد، اما بارها با استناد به «پیمان امنیتی دوجانبه» اعلام کرده موظف به دفاع از فیلیپین است.
همان گونه که سخنگوی ارتش چین هشدار داد، فیلیپین باید بداند اتکا به حمایت خارجی برای ایجاد مشکل در دریای جنوب چین نتیجه معکوس خواهد داشت. آمریکا به بهانه احترام به اتحاد خود با فیلیپین، فقط در تلاش برای دخالت در مسئله و تهدید چین است.
کشورهای منطقه باید هوشیار باشند زیرا مانیل و واشنگتن با همکاری همواره باعث اختلاف شده‌اند. در مقایسه با دیگر آبراه‌های راهبردی جهان، دریای جنوب چین با وجود تلاش آمریکا برای تغییر، همچنان باثبات است و مشکلی در آزادی ناوبری و پرواز وجود ندارد. بنابراین، همان طور که وانگ یی وزیر امور خارجه چین در کوالالامپور گفت، صلح، ثبات و همکاری باید روایت اصلی درباره این آب‌ها باشد.
دولت مارکوس باید از توهمات خود دست بردارد و هر چه سریع‌تر به مسیر درست گفت‌وگو و مذاکره بازگردد. بهای تمدید قرارداد ضدچینی او با آمریکا ممکن است بسیار سنگین‌تر از آنچه تصور می‌کند، باشد.
ز
