وقتی واشنگتن تبادلات فرهنگی را سیاسی می‌کند

دانشجویان چینی که در آمریکا تحصیل می‌کنند از سوی ایالات متحه مورد آزار و اذیت، بازجویی و بازگرداندن غیرموجه قرار گرفته‌اند. رویدادهای مرتبط دائما توسط رسانه‌های چینی و خارجی افشا شده‌اند و تاثیر آن بر جامعه بین‌المللی در حال افزایش است.

اخیرا دو مقام ارشد در وزارت امور خارجه ایالات متحده به این وقایع واکنش نشان داده‌اند، اما به نظر می‌رسد اظهاراتشان متناقض است.

«نیکلاس برنز» سفیر آمریکا در چین طی مصاحبه‌ای رویدادهای فوق الذکر را تکذیب کرد و گفت که آمریکا در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۰۵ هزار ویزای دانشجویی جدید برای شهروندان چینی صادر کرده و بیش از ۹۹ درصد دارندگان ویزای دانشجویی می‌توانند با موفقیت ارزیابی «اداره مهاجرت» را پشت سر بگذارند.

اما چند روز پیش «کرت کمبل» معاون وزیر خارجه آمریکا علنا پذیرفت که دانشگاه‌های آمریکا در حال محدود ساختن دانشجویان چینی از دسترسی به فناوری‌های حساس هستند. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که دانشجویان چینی برای تحصیل در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی به جای «فیزیک» به آمریکا سفر کنند.

دنیای خارج حرف‌های کدام یک را باید باور کند، برنز یا کمبل؟ اما ما بهتر است حقیقت را انتخاب کنیم. وقتی دانشجویان چینی وارد آمریکا می‌شوند در یک «اتاق تاریک کوچک» مورد بازجویی قرار می‌گیرند، رایانه‌های آنها توقیف می‌شود و گوشی‌های موبایلشان دقیقا جستجو (سرچ) می‌شود. به عبارتی «احساس بره‌ای که قرار است سلاخی شود» به آنها دست می‌دهد. تحصیل در ایالات متحده با تبعیض، نظارت، جلوگیری، تحقیق و حتی پیگرد قانونی همراه است. این تجربیات را نه فقط دانشجویان چینی بلکه بسیاری از رسانه‌های خارجی مانند روزنامه بریتانیایی «گاردین»، «خبرگزاری فرانسه» و روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» نیز نقل کرده‌اند.

خبرگزاری «رویترز» دیدگاه برخی دانشگاهیان و شهروندان غربی را نقل کرده و نوشت که «وخامت روابط آمریکا-چین و نگرانی‌ها درباره سرقت فناوری ایالات متحده همکاری علمی را تضعیف کرده و باعث شده دانشجویان چینی بی دلیل مورد سوءظن قرار بگیرند.»

داده‌های مرتبط نشان می‌دهد که در بازه ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ تعداد دانشجویان چینی که در آمریکا تحصیل می‌کردند ۸۳ هزار نفر کاهش داشته که یک افت بیش از ۲۲ درصدی محسوب می‌شود.

نظرسنجی که سال گذشته توسط مرکز «مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم» برگزار شد نشان داد که ۷۲ درصد دانشمندان چینی در ایالات متحده احساس «ناامنی» می‌کنند و ۴۲ درصد از ادامه پژوهش و تحقیق خود در آنجا می‌ترسند.

ایالات متحده چه توضیحی برای این اتفاق دارد و چه راه‌حل‌هایی برای آن ارائه می‌دهد؟ آزار و اذیت دانشجویان چینی که در ایالات متحده تحصیل می‌کنند به دست خود آمریکا صرفا یک موضوع تبعیض آمیز نیست. این امر دقیقا بخاطر آن است که برخی در ایالات متحده هیچ درکی راهبردی از روابط چین و ایالات متحده ندارند و چین را به جای یک شریک به عنوان یک حریف تلقی می‌کنند و روابط پکن-واشنگتن را به جای یک فرصت یک خطر می‌انگارند. به همین دلیل رویکرد متناقض «استقبال از دانشجویان چینی» اما در باطن مانع تراشی برای آنها را در پیش گرفته و اظهارات بیهوده‌ای مثل «ابراز امیدواری برای تحصیل دانشجویان چینی در رشته‌های علوم انسانی به جای علوم پایه و مهندسی» را مطرح می‌کنند.

ایالات متحده چین را یک «دشمن خیالی» می‌داند و نیت آن برای حفظ هژمونی ابرقدرتی خود آنقدر واضح است که در چشم جهان خارج حتی دفاعیات ادعایی نیکلاس برنز بیشتر در کنترل گرفتن ذهنیت افکار عمومی تلقی می‌شود تا صداقت برای حل مسائل کاربردی.

ترویج و ارتقاء تبادلات فرهنگی چین-آمریکا اجماع مهمی است که سران چین و ایالات متحده در دیدار «سانفرانسیسکو» به آن دست یافتند. دو کشور از طریق تبادلات فرهنگی، درک متقابل را ارتقاء و روابط متقابل را تعمیق می‌بخشند، امری که هم به نفع چین و هم به نفع ایالات متحده است و مردم دو کشور نیز نیاز عملی فوری به آن دارند.

سیاسی سازی برنامه تحصیلی دانشجویان خارجی و همکاری پژوهشی-علمی تاثیری مخرب عظیم بر تبادلات فرهنگی چین-آمریکا دارد. تصویر ایالات متحده در اذهان چینی‌ها و دیگر مردم جهان اساسا به این بستگی دارد که خود آمریکا چگونه رفتار می‌کند.

به عبارت دیگر مانع تراشی و تضعیف تبادلات فرهنگی اعتبار بین‌المللی آمریکا را از بین خواهد برد.

ز