دکتر فاطمه رحمتی عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :بانک‌ها باید موتور تأمین مالی تولید باشند، اما در اقتصاد ایران، خلق پول و رشد بی‌رویه نقدینگی جای آن را گرفته است. نظام بانکی به‌جای حمایت از کارآفرینان و صنایع، به خالق تورم و بی‌ثباتی اقتصادی بدل شده است.
در ساختار اقتصادی هر کشور، بانک‌ها نقش حیاتی در هدایت منابع مالی و پشتیبانی از بخش واقعی اقتصاد دارند. وظیفه‌ی اصلی بانک‌ها، جمع‌آوری سپرده‌های خرد و تزریق آن به بخش‌های مولد برای ایجاد اشتغال و رشد است.
اما در سال‌های اخیر، در اقتصاد ایران شاهد واژگونی این نقش بوده‌ایم. بانک‌ها به جای تأمین مالی تولید، به بنگاه‌هایی برای خلق پول و سودگیری از فعالیت‌های غیرمولد تبدیل شده‌اند.
طبق گزارش رسمی بانک مرکزی، حجم نقدینگی کشور در پایان خرداد ۱۴۰۴ به بیش از ۱۱٬۰۵۸ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ افزایشی بیش از ۳۲ درصدی نسبت به سال قبل. این رقم نه حاصل رونق تولید، بلکه نتیجه‌ی رشد پایه پولی و خلق اعتبار بدون پشتوانه در شبکه بانکی است.
بخش عمده‌ای از منابع بانکی به جای صنایع، در حوزه‌هایی مانند خرید زمین، املاک و سفته‌بازی جریان یافته است. در نتیجه، تولیدکنندگان واقعی با کمبود نقدینگی و نرخ‌های سود سنگین مواجه‌اند، در حالی که منابع بانکی صرف فعالیت‌هایی می‌شود که نه اشتغال ایجاد می‌کند و نه ارزش‌افزوده.
از سوی دیگر، مطالبات غیرجاری، تسهیلات تکلیفی و ضعف در نظارت بانک مرکزی باعث شده بسیاری از بانک‌ها با بحران ترازنامه روبه‌رو شوند. دارایی‌های موهومی، بدهی‌های پنهان و وابستگی به منابع بانک مرکزی، تصویری نگران‌کننده از سلامت مالی نظام بانکی ارائه می‌دهد.
🔹 راهکارها و مسیر اصلاح
۱. شفاف‌سازی ترازنامه‌ها: افشای دقیق اطلاعات مالی و تسهیلات کلان برای بازسازی اعتماد عمومی.
۲. واقعی‌سازی نرخ سود: تعیین نرخ بهره متناسب با تورم تا منابع از بخش‌های غیرمولد خارج شوند.
۳. کنترل خلق پول توسط بانک‌ها: بانک مرکزی باید نظارت مؤثرتری بر اضافه‌برداشت‌ها و رشد اعتبارات داشته باشد.
۴. جهت‌دهی منابع به بخش تولید: از طریق مشوق‌های مالیاتی و ضمانت بازگشت تسهیلات تولیدی.
۵. توسعه ابزارهای مالی مکمل: گسترش بازار سرمایه و ابزارهای نوین تأمین مالی برای کاهش فشار بر نظام بانکی.
وقتی بانک‌ها از مسیر تولید منحرف می‌شوند و خلق پول را جایگزین کارآفرینی می‌کنند، نتیجه چیزی جز تورم، رکود و بی‌اعتمادی عمومی نیست.
اصلاح نظام بانکی نه یک انتخاب، بلکه ضرورت امروز اقتصاد ایران است؛ ضرورتی برای بازگرداندن بانک‌ها به نقش واقعی‌شان: تأمین مالی تولید، نه تولید تورم.
