اقتصاددان : چالش تباین از دست رفته و لزوم حفظ هویت در سیمای شهری
گفتگو با دکتر محمدرضا قربانی پارام به بهانه مسابقات اسکیس و طراحی نما
مقدمه: به مناسبت برگزاری مسابقات اسکیس و طراحی نما در موزه زمان، که با حضور تیمهای دانشجویی از دانشگاههایی چون فرشچیان، سوره، واحد مرکزی و تهران غرب برگزار شد، فرصتی دست داد تا با دکتر محمدرضا قربانی پارام، استاد برجسته در رشتههای عمران، معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، عضو کمیته نمای شهرداری تهران، و مدیر گروه معماری و معماری داخلی دانشگاه استاد محمود فرشچیان، به گفتگو بنشینیم. این مصاحبه توسط دکتر زهره آزادفلاح، خبرنگار حوزه زیربنایی و عضو شورای سیاستگذاری رسانه اقتصاددان، انجام شده است.
دکتر آزادفلاح: سلام و عرض ادب خدمت دکتر قربانی پارام. سپاسگزارم از اینکه وقت ارزشمند خود را در اختیار ما قرار دادید. نظرات شما همواره برای جامعه حرفهای و شهروندان بسیار ارزشمند بوده است. امروز میخواهیم در مورد بحث تباین در سیمای شهرها و مناطق شهری صحبت کنیم. این مسابقات (اسکیس و طراحی نما) چطور میتواند به این بحث حیاتی کمک کند؟
دکتر قربانی پارام: سلام و سپاس از شما. این مسابقات واقعاً فرصتی عالی بود برای نمایش خلاقیت جوانان در طراحی نما و اسکیس. تیمهای شرکتکننده از دانشگاههای مختلف، ایدههایی نوآورانه ارائه دادند که نشاندهنده پتانسیل نسل جدید در حفظ هویت شهری است. این رویداد نه تنها یک رقابت، بلکه پلی برای ارتباط دانشگاه و شهرداری است تا ایدههای تازه و پویا به سیاستهای شهری وارد شود.
دکتر آزادفلاح: یکی از مسائل اصلی که در شهرهای ایران، بهویژه تهران، مطرح میشود، یکنواختی سیمای شهری است. همه شهرها و محلات در حال تبدیل شدن به یکدیگرند. به نظر شما این تباین از دست رفته چگونه به وجود آمده و چرا این یک اشکال اساسی در شهرداری تهران محسوب میشود؟
دکتر قربانی پارام: دقیقاً. تباین، یا همان تنوع و تفاوت در سیمای شهری، عنصری حیاتی برای زنده نگه داشتن هویت شهرهاست. متأسفانه در سالهای اخیر، با سیاستهای یکسانسازی در طراحی نما و ساختوساز، همه شهرهای ایران – و حتی محلات مختلف یک شهر – در حال تبدیل شدن به نسخههای کپیشده از همدیگر هستند. این یکنواختی نه تنها زیباییشناختی را از بین میبرد، بلکه فرهنگ محلی و الگوهای زندگی را نیز محو میکند. اشکال اساسی در شهرداری تهران اینجاست که دستورالعملهای طراحی نما را بهصورت کلی و یکسان برای همه مناطق اعمال میکند، بدون توجه به تفاوتهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی هر محله. برای مثال، نمای یک ساختمان در محلهای سنتی مانند تجریش نباید شبیه به یک محله مدرن مثل شهرک غرب باشد. این رویکرد باعث شده سیمای شهرها بیروح و تکراری شود.
دکتر آزادفلاح: پس پیشنهاد مشخص شما برای حل این مشکل چیست؟ چطور میتوانیم تباین را به سیمای شهری بازگردانیم؟
دکتر قربانی پارام: راهحل اصلی، تدوین دستورالعملهای جداگانه و خاص برای هر محله است. شهرداری باید با همکاری کمیته نما و کارشناسان شهرسازی، برای هر منطقه و محله، بر اساس فرهنگ غالب، الگوهای معماری سنتی و حتی اقلیم محلی، مقررات طراحی نما را شخصیسازی کند. بهعنوان مثال، در محلاتی با بافت تاریخی، تأکید باید روی مصالح سنتی و الگوهای ایرانی باشد، درحالیکه در مناطق نوظهور، نوآوریهای مدرن اما هماهنگ با محیط اعمال شود. این کار نه تنها تباین را بازمیگرداند، بلکه هویت محلی را تقویت میکند و شهروندان را بیشتر به شهرشان وابسته میسازد. شهرداری تهران باید هرچه سریعتر به این مهم توجه کند؛ تأخیر بیشتر، به معنای از دست دادن فرصتهای ارزشمند برای حفظ میراث شهری است.
دکتر آزادفلاح: ارتباط این بحث با مسابقات اسکیس و طراحی نما چیست؟ آیا دانشجوها در این رویداد به این مسائل پرداختند؟
دکتر قربانی پارام: کاملاً مرتبط. در این مسابقات، تیمها از دانشگاههای مختلف، طرحهایی ارائه دادند که دقیقاً بر پایه تباین و تنوع محلی بنا شده بود. بهعنوان مثال، یکی از تیمها، نمایی طراحی کرد که فرهنگ محلهای خاص را در تهران بازتاب میداد، با الهام از الگوهای سنتی اما با یک لمس مدرن. این رویداد نشان داد که نسل جوان آماده تغییر است و شهرداری میتواند از این ایدهها الهام بگیرد. بهعنوان مدیر گروه در دانشگاه فرشچیان، مشاهده کردم که دانشجویان چطور با شور و اشتیاق، تباین را در طرحهایشان اولویت دادند؛ این میتواند الگویی برای سیاستهای شهری باشد.
دکتر آزادفلاح: سپاس فراوان از توضیحات کامل شما جناب دکتر قربانی پارام. امیدواریم این مصاحبه به گوش مسئولان برسد و سبب به وجود آمدن تغییراتی مثبت در شهرها گردد.
دکتر قربانی پارام: سپاس از شما سرکار خانم دکتر آزادفلاح. امیدوارم این بحثها به عمل تبدیل شود و شهرهای ما دوباره پر از تنوع و زندگی شوند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
