ساعل عاج، کشوری مهم در قاره آفریقا است که اقتصاد مبتنی بر کشاورزی دارد و در زمینه تولید کاکائو، پنبه و… از جایگاه بالایی در جهان برخوردار است. ساحل عاج به همراه 8 کشور آفریقایی دیگر دارای موقعیت استراتژیکی هستند، از ثبات سیاسی و اقتصادی برخوردارند، واحد پول مشترک دارند و 82 میلیون نفر جمعیت را شامل میشوند؛ از همینرو تجار ایرانی ضمن دارا بودن فرصت فوقالعاده برای تجارت با ساحل عاج، از طریق این کشور میتوانند به بازار بزرگ سایر کشورهای آفریقایی هم دست پیدا کنند. در گفتوگویی که با سیدمحمد دستغیب، رییس انجمن دوستی ایران و ساحل عاج داشتیم، به بررسی ابعاد مختلف و چالشهای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور پرداختیم که ماحصل آن را در ادامه میخوانید.
انجمن دوستی ایران و آفریقا در ساحل عاج طی چند سال اخیر چه اقداماتی به منظور افزایش روابط اقتصادی این دو کشور انجام داده است؟
به گزارش اقتصاددان به نقل از دنیای سرمایه ، پس از ثبت و فعالیت سازمان مردم نهاد بینالمللی تحت عنوان انجمن دوستی ایران و ساحل عاج با مجوز وزارت امور خارجه و وزارت کشور در سال1391، فعالیتهای انجمن دوستی ایران و ساحل عاج باعث شد تا هواداران آفریقایی اقدام به تشکیل سازمان مردم نهاد بینالمللی تحت عنوان انجمن دوستی ایران و آفریقا کنند و برای اولین مرتبه موفق شدند که سازمان مذکور را در کشور به صورت رسمی به ثبت برسانند، بهطوری که مورد قبول دولت آن کشور بوده و از سوی وزارت امور خارجه کشور ساحل عاج، کتبا مورد تشویق و تایید قرار گرفتند.
مهمترین گروههای فعال در بازار آفریقا و به ویژه ساحل عاج از چه صنایع و بخشهای تولیدی هستند؟
کشور ساحل عاج، عضو اتحادیه اقتصادی و پولی غرب آفریقا است و 35 درصد از تولید ناخالص داخلی و 60 درصد از صادرات محصولات کشاورزی این اتحادیه را به خود اختصاص داده است. همچنین40 درصد از سرمایه بانک مرکزی کشورهای غرب آفریقا متعلق به این کشور است. جامعه اقتصادی غرب آفریقا یکی از بزرگترین گروههای اقتصادی فعال در بازار یکهزار و 580 میلیارد دلاری قاره آفریقا است که دارای پول واحد مشترک به نام فرانک c.f.a هستند. بنا به گزارش بانک جهانی، سهم تجارت خارجی در تولید ناخالص داخلی بیش از 76 درصد بوده، همچنین نرخ تورم در سال 2016 حدود یک درصد و سال 2015 معادل 1.2 درصد برآورد شده است.
برای بهبود روابط اقتصادی با کشورهای آفریقایی چه اقداماتی باید از سوی سیاستگذاران و نهادهای مرتبط صورت پذیرد؟
برخی از کارشناسان، قرن 21 را قرن آفریقا مینامند و ظرفیت بالای توسعه در کشورهای آفریقایی، بسیاری از کشورها که در این قرن، برنامه جهش اقتصادی دارند را بر آن داشته تا حضور و سطح روابط خود را در قاره آفریقا، ارتقاء و گسترش دهند و این امر بیانگر آن است که این قاره آینده درخشانی از نظر تجاری، اقتصادی و علمی و صنعتی دارد. از همینرو کشورهایی که بیشتر در این حوزه ورود و سرمایهگذاری کنند، بهتر میتوانند از این ظرفیتها برای توسعه اقتصاد ملی خود استفاده کنند؛ بنابراین پیشنهاد میشود که سیاستگذاران و نهادهای مربوطه تلاش خود را در ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی و برداشتن موانع از سر راه آنها به کار ببندند.
چند درصد از بازار محصولات داخلی به کالاهای کشورهای آفریقایی اختصاص دارد و آیا سهم سرمایهگذاری ایرانیان در کشورهای آفریقایی قابل قبول است؟
توجه به رقم تبادلات قاره آفریقا با جهان خارج که در سال گذشته بالغ بر یکهزار و 580 میلیارد دلار بوده است، نشان میدهد که متاسفانه سهم ایران تنها کمتر از یک میلیارد و 250 هزار دلار است که رقم بسیار ناچیز و کمتر از یک هزارم است؛ از همینرو باید هرچه زودتر با برنامهریزی واقعی و درست، این نقیصه برطرف شود. ما اگر یکهزار و 500 دلار صادرات داشتیم، میتوانستیم بگوییم که حدود یک هزارم از بازار آفریقا را در اختیار داریم. در این رابطه باید به دو نکته توجه کنیم؛ اولین نکته این است که محصولات تولیدی ایران، صنعتی شدهاند و آن دسته از خدمات مهندسی که میتوانیم ارائه دهیم، برای کشورهای اروپایی جذاب نیستند. باید توجه داشته باشیم که برخی از محصولات ما، مانند لیوانهای پلاستیکی تزریقی، در آفریقا طالب دارند و تمام صنایع نساجی، فرش، ظروف ملامینی و پلاستیکی ما در آنجا مشتریان خود را دارند. ترکیه که 30 سال بعد از ما به قاره آفریقا وارد شده، اکنون سالانه 89 میلیارد دلار تبادلات اقتصادی با این قاره دارد؛ یعنی 90 برابر ایران. این نشاندهنده کمکاری و بیتعهدی ما نسبت به منافع ملیمان است.
آیا علت عدم حضور ایران در بازار آفریقا تنها به عدم معرفی بازار و شفافسازی برای سرمایهگذاران مربوط میشود یا عوامل دیگری نیز موثر هستند؟
این مساله ریشه تاریخی دارد و ناشی از تصاویری است که از آفریقا به ما نشان داده شده است. وقتی به یک ایرانی از آفریقا میگویید، تصاویری از انسانهای گرسنه و در حال مرگ به ذهن میآید، در حالی که وقتی به یک فرانسوی، چینی یا آمریکایی از آفریقا میگویید، به یاد طلا، جواهرات، معادن سنگهای قیمتی و مواد اولیه ارزان و بهترین میوهها میافتند. این تفاوت در معرفی آفریقا یکی از دلایل این وضعیت است. علاوه بر این، ما از ایجاد تسهیلات برای تجار و فعالان اقتصادی ایران غفلت کردهایم. به این ترتیب، میتوانیم نتیجه بگیریم که برای افزایش سهم ایران در بازار آفریقا، نیاز به تغییر نگرش، ایجاد تسهیلات برای تجار و افزایش تبلیغات مثبت داریم.
مهمترین چالش ها در روابط بین این دو کشور را چطور ارزیابی میکنید؟
یکی از چالشهای مهم در روابط اقتصادی ایران و ساحل عاج، مشکلات حملونقل و چالش دیگر، عدم روابط بانکی است که بسیاری از این مشکلات را میتوان از طریق ظرفیت سازمانهای مردمنهاد برطرف کرد. هدف این است که وقتی شرکت مشترک تاسیس میشود، شرکتهای ایرانی ترغیب شوند تا با شرکتهای آفریقایی که سالها در حوزههای مختلف مانند دارو، ظروف پلاستیکی، یا صنایع کاشی فعالیت میکنند، همکاری داشته باشند و سپس با شرکتهای داخلی خودمان که میخواهند صادرات کنند، شرکت مشترک تاسیس کنند. به عنوان مثال، یک شرکت در ایران که تولیدکننده و کارخانه دارد، میخواهد با یک شرکت آفریقایی شریک شود؛ 70 درصد سهم این شرکت متعلق به طرف ایرانی و 30 درصد به طرف آفریقایی اختصاص مییابد. آورده طرف ایرانی مشخص است؛ خدمات فنی، مهندسی و صنایع و آورده طرف آفریقایی نیز مشخص است؛ جایی که اجاره میدهد، پرسنل و نفوذ در بازار.
انجمن های دوستی مشابه این انجمن در کدامیک از کشورهای دیگر ایجاد شده است؟
مشابه سازمان مردم نهاد بین المللی تحت عنوان دوستی آفریقا – ایران که توسط خود آفریقاییها تشکیل و در کشور ساحل عاج ثبت شده است، وجود ندارد، چراکه این انجمن توانسته با ایجاد نمایندگی در تعداد زیادی از کشورهای آفریقایی مانند کنیا، توگو، کامرون، نیجر، جمهوری دمکراتیک کنگو و… حضور خود را در قاره آفریقا به نمایش بگذارد. در حال حاضر انجمن دوستی آفریقا – ایران واحد کنگو که به نام انجمن دوستی کنگو-ایران نیز در آن کشور به ثبت رسیده، فعال است. این انجمن درخواستهای استخدام مهندسان معدن را برای بنده فرستاده و این درخواستها را برای بازار ارسال کردهام. هر مهندسی و هر کسی که فارغالتحصیل است، باید به سایت مربوطه مراجعه کرده و درخواست خود را تکمیل کند. این اقدام را نمیتوان صددرصد موفق دانست، اما یک شاخه و پایهای از موفقیت محسوب میشود. اگر این مسئولیت را به عهده مسئولان اقتصادی بگذاریم، نتایج بهتری حاصل میشود. شایان ذکر است، گروههای فعال در انجمن دوستی آفریقا – ایران زیر نظر کمیتههای مختلف اقتصادی، علمی، فرهنگی و اجتماعی فعالیت میکنند. با توجه به تاکید مقام معظم رهبری به موضوع اقتصادی در چند سال اخیر تلاش شده تا پیشبرد اهداف و برنامهریزی در کمیته و گروههای اقتصادی پر رنگتر عمل شود.
در روند صادرات و واردات بین ایران و آفریقا چه اقدامات تسهیلگرایانهای باید صورت بگیرد؟
برای توسعه روابط تجاری ایران و ساحل عاج باید علاوه بر برداشتن قدمهای اجرایی در رفع موانع حملونقلی و بانکی، سیاستگذاران و نهادهای مربوطه برنامههای خاص و اقدامات تشویقی تسهیلاتی ویژهای را برای عاملان اقتصادی و تجار به خصوص در راستای صدور خدمات فنی و مهندسی به کار ببندند.
انجمنهای دوستی در تسهیل روابط اقتصادی و صادرات میان دو کشور چه نقشی دارند؟
انجمنهای دوستی، نقش مهمی در تسهیل روابط اقتصادی و تقویت صادرات دارند. یکی از مهمترین اثرات مثبت انجمن دوستی ایران و ساحل عاج، ارائه اطلاعات صحیح و شفاف به فعالان اقتصادی است. این اطلاعات باعث میشود تا بخش خصوصی به انجمن اعتماد کند و از خدمات آن بهرهمند شود. هر کشور تسهیلات و مشوقهای خاصی برای افزایش ظرفیت اجرایی شرکتها در نظر میگیرد. برای مثال، کشور ساحل عاج به شرکتهای مشترک تخفیفات مالیاتی از 20 تا 80 درصد اعطا میکند تا شرکتها انگیزه پیدا کنند با شرکتهای خارجی همکاری کنند و سرمایهگذاری انجام دهند. انجمنهای دوستی میتوانند با استفاده از دانش بومی و آشنایی با قوانین محلی، به شرکتها کمک کنند تا از این تسهیلات بهرهمند شوند. این انجمنها با ارائه اطلاعات دقیق درباره شرکتهای محلی و فرصتهای موجود، به ایجاد همافزایی میان شرکتهای ایرانی و آفریقایی کمک میکنند.
نقش سفارتخانهها و اتاقهای مشترک در حوزه صادرات به قاره آفریقا و تسهیل روابط تجاری چه میتواند باشد؟
سفارتخانهها و اتاقهای مشترک، نقش مهمی در تسهیل روابط تجاری و صادرات دارند و عملکرد این نهادها در سالهای اخیر بهبود یافته است. اتاقهای مشترک با ارائه اطلاعات دقیق و مشاورههای تخصصی به شرکتها کمک میکنند تا به بازارهای جدید دست یابند. سفارتخانهها نیز با شناسایی و معرفی سازمانهای مردم نهاد محلی به شرکتهای ایرانی، به ایجاد روابط مستحکمتر و تسهیل فعالیتهای تجاری کمک میکنند. تجربه موفق ترکیه در افزایش صادرات به آفریقا، نمونهای از بهرهبرداری صحیح از این ظرفیتها است. ترکیه با ایجاد روابط مستحکم و سرمایهگذاریهای هدفمند، توانسته 90 برابر ایران صادرات داشته باشد که این موفقیت، نتیجه همکاریهای موثر میان بخش خصوصی و نهادهای دولتی و همچنین استفاده از اطلاعات صحیح و استراتژیهای مناسب است.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
