مهرداد حاجی‌زاده فلاح پژوهشگر علوم بانکی و عضو شورای سردبیری اقتصاددان در مصاحبه با ایمنا گفت : در شرایطی که تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران فضای اقتصادی کشور را در معرض نگرانی قرار داده است، کارشناسان اقتصادی و حقوق بین‌الملل معتقدند با بهره‌گیری از دیپلماسی فعال،مدیریت هوشمندانه بازارها و تقویت تعاملات موثر بین‌المللی می‌توان از چالش‌ها عبور کرد.
در شرایطی که اقتصاد جهانی با موج‌های پی‌درپی بحران‌های ژئوپلیتیکی، منازعات تجاری و بی‌ثباتی‌های مالی روبه‌رو است، موقعیت ایران به‌ویژه در عرصه بین‌المللی بیش از هر زمان دیگری نیازمند هوشمندی، تدبیر و به‌کارگیری راهبردهای اصولی در سیاست خارجی است، در این میان تهدید سه کشور اروپایی عضو برجام بر پایه فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، نه‌تنها یک چالش سیاسی، بلکه بحرانی عمیق برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود، این تهدید که پیش‌تر در متن برجام به‌صورت سازوکاری گنجانده شده بود، اکنون در بستری از تقابل‌های سیاسی و حقوقی به ابزاری فشارزا تبدیل شده که آثار آن می‌تواند اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
با این وجود، شواهد موجود در ادبیات اقتصادی و حقوق بین‌الملل نشان می‌دهد که مبنای این تهدیدات نه‌تنها از مشروعیت حقوقی برخوردار نیست، بلکه در چارچوب توافق‌نامه‌های چندجانبه نیز محل تردیدهای اساسی است، با تکیه بر داده‌ها و تجربیات گذشته، تحلیلگران اقتصادی و اساتید دانشگاهی تأکید دارند که تنها مسیر مقابله مؤثر با چنین تهدیداتی، بهره‌گیری از دیپلماسی فعال، کاهش تنش‌های بین‌المللی و ارائه تصویری باثبات و جذاب از اقتصاد ایران برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.
مهرداد حاجی‌زاده فلاح، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را به عنوان تهدید مطرح کرده‌اند. در ماه‌های اخیر، تهدیدات کشورهای اروپایی، به‌ویژه علیه ایران شدت بی‌سابقه‌ای به خود گرفته و این سه کشور، رویکرد خود را بی‌محابا و نه در خفا بلکه به‌طور عیان مطرح می‌کنند.
وی افزود: بسیاری از تحلیلگران معتقدند؛ مبنای حقوقی این اقدام، فاقد وجاهت قانونی است و دارای استدلال «چوبین» است، نکته قابل توجه برخی تحرکات فنی و دیپلماتیک نیز در جریان است که می‌تواند آینده مناسبات ایران و اروپا را دگرگون کند.
این پژوهشگر علوم بانکی در تشریح مکانیسم ماشه یا «Snapback Mechanism» توضیح داد: این سازوکار که در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام و بندهای ۱۱، ۱۲ و ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مصوب سال ۱۳۹۴ گنجانده شده، به یکی از اعضای ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه یا چین) اجازه می‌دهد در صورت «نقض اساسی» تعهدات برجام از سوی ایران، بدون نیاز به رأی‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل متحد، تمام تحریم‌های پیش از برجام را به‌طور خودکار بازگرداند.
حاجی‌زاده فلاح با تأکید بر پیامدهای این اقدام، تصریح کرد: در شرایط تحریم شدید، حتی کشورهایی همسو با ایران نیز حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نخواهند شد. نتیجه طبیعی این وضعیت، توقف رشد اقتصادی و حتی رشد منفی خواهد بود. از این رو، ما باید با دیپلماسی فعال و سیاست خارجی هوشمندانه به‌کارگیری کنیم.
وی ادامه داد: «مکانیسم ماشه، به وضوح یک «جنگ اقتصادی» تمام‌عیار علیه کشور است. ما نباید اجازه دهیم این جنگ اقتصادی شدت بگیرد. دولت‌مردان و سیاسیون نباید حتی از این واژه استقبال کنند و باید دانست که «اسنپ‌بک» هیچ جایگاهی در برجام ندارد و پذیرش آن یعنی استقبال از یک جنگ اقتصادی.
پیامدهای اسنپ‌بک
این پژوهشگر علوم بانکی به تبعات عینی فعال شدن مکانیسم ماشه اشاره کرد و گفت: در صورت فعال‌سازی این مکانیسم، کشتی‌های ما امکان پهلو گرفتن در بنادر بین‌المللی را نخواهند داشت و تحریم‌ها به شدت تشدید خواهند شد. این تحریم‌ها منافع ملت ایران را به‌طور مشخص هدف قرار می‌دهند.
حاجی‌زاده فلاح اضافه کرد: فعال سازی مکانیسم ماشه، بار دیگر نگرانی‌های تازه‌ای در فضای اقتصادی ایران ایجاد کرده است. تحریم‌هایی که بخشی از آن‌ها ناظر بر برنامه هسته‌ای و موشکی بودند، اما در قطعنامه‌هایی همچون ۱۹۲۹، به حوزه‌های مالی، بانکی، کشتیرانی و سرمایه‌گذاری نیز گسترش یافتند.
وی با اشاره به اثر مخرب روانی این تهدید، بیان کرد: تحریم‌های ثانویه آمریکا به اندازه کافی شدید هستند، اما اثر روانی بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل می‌تواند اقتصاد کشور را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد.
بازار مسکن در رویارویی با تهدید اسنپ‌بک
پژوهشگر علوم بانکی تأکید کرد: چیزی که بی‌درنگ بازارهای مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اثر روانی و انتظارات منفی سرمایه‌گذاران است. در فضای اقتصاد ایران، حتی انتشار خبر احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند موجی از نگرانی و رفتارهای هیجانی را در میان فعالان بازار ایجاد کند.
وی ادامه داد: فعالان بازار می‌دانند که حتی اگر قطعنامه‌های بازگشته الزام‌آور نباشند، فضای بین‌المللی را علیه کشور می‌کنند و همین مسئله برای بانک‌ها، شرکت‌های وارداتی، صادرکنندگان و سرمایه‌گذاران خارجی، یک علامت خطر جدی است، به عبارت ساده‌تر، مکانیسم ماشه حتی اگر اجرا نشود، تقاضای بازار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
حاجی‌زاده فلاح در پایان به وضعیت بازار مسکن اشاره کرد و گفت: بازار مسکن در ایران با خصوصیات نقدشوندگی پایین، کمتر دست‌خوش نوسانات لحظه‌ای می‌شود و از طرفی، به‌عنوان یکی از پناهگاه‌های سنتی سرمایه در برابر تورم، همیشه مقصد دوم نقدینگی در شرایط بی‌ثبات است، در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، با افزایش نرخ ارز و جهش تورمی، احتمال دارد تقاضا برای خرید ملک در مناطق پرتقاضا یا حتی املاک خرد افزایش پیدا کند. این تقاضا نه‌تنها برای مصرف، بلکه بیشتر برای حفظ ارزش دارایی است، اما تنش‌های نظامی اخیر موجب شده است نقدشوندگی مسکن حتی بیشتر از قبل کاهش پیدا کند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
