اقتصاددان : در ادامه، مقایسه‌ای میان صندوق نفتی نروژ (Government Pension Fund Global، معروف به Oil Fund) و صندوق توسعه ملی ایران (National Development Fund of Iran – NDFI) ارائه می‌دهم:
صندوق نفتی نروژ (Government Pension Fund Global)
اندازه و مدیریت سرمایه
• بزرگ‌ترین صندوق ثروت ملی جهان با دارایی بیش از 1.8 تریلیون دلار (بیش از 19 تریلیون کرون نروژ، تا نوامبر ۲۰۲۴) .
• سرمایه‌گذاری در حدود 8,763 شرکت در 71 کشور مختلف .
عملکرد تاریخی
• بازده سالانه مرکب 6.34٪ از ابتدای سال ۱۹۹۸، بازده 7.44٪ در ۵ سال اخیر و 13.09٪ در ۱۲ ماه گذشته تا پایان ۲۰۲۴ .
• تأمل ویژه در سهام فناوری: سهم 15٪ از پورتفوی بوده و بازده سهام 18٪ و اوراق بهادار 1٪ بوده‌اند. کل بازده سرمایه‌گذاری به 13٪ رسید؛ سود خالص حدود 222 میلیارد دلار (2.51 تریلیون کرون) در سال 2024 بود .
سیاست و مبانی خرج
• مطابق «قانون بودجه» نروژ، حداکثر ۳٪ از ارزش صندوق هر سال به بودجه دولت انتقال یابد تا رشد بلندمدت صندوق حفظ شود .
• در سال ۲۰۲۲–۲۰۲۳، حدود ۲۱٪ از بودجه سالیانه کشور از صندوق استخراج شد؛ شامل هزینه‌هایی مانند بهداشت، پلیس، راه‌ها و حمایت اجتماعی .
شفافیت و اصول اخلاقی
• شفافیت بالا و گزارش عملکرد عمومی. خودداری از سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی با نقض قوانین شرکتی یا زیست‌محیطی .
صندوق توسعه ملی ایران (National Development Fund of Iran – NDFI)
اندازه و منابع
• تأسیس‌شده در سال ۲۰۱۱؛ از درآمد نفتی حدود ۲۰٪ برای توسعه سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند، که طبق برنامه توسعه، هر سال این درصد افزوده می‌شود .
• ذخایر: حدود 35 میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲، 23.8 میلیارد دلار در دسامبر ۲۰۲۱؛ تا اکتبر ۲۰۲۳ دارایی معادل ۱۰ میلیارد دلار گزارش شده است .
• تخمین مؤسسه‌های غیررسمی در بعضی گزارش‌ها اشاره به ارزش تا 16 میلیارد دلار در ژوئن ۲۰۲۵ دارد .
هدف عملکرد
• سرمایه‌گذاری توزیع‌شده: حدود ۵۰٪ به بخش خصوصی داخل کشور، ۲۰٪ به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ۳۰٪ در بازارهای خارجی صرف سرمایه‌گذاری می‌شود .
شفافیت و چالش‌ها
• وابستگی بالا به تأیید مقام‌های عالی‌رتبه (برای برداشت) و محدودیت دسترسی به ذخایر ارزی به علت تحریم‌های بین‌المللی و مدیریت ناکارآمد داخلی .
• کاهش شدید نقدینگی بین‌المللی ایران، با ذخایر قابل استفاده در سال ۲۰۲۴ حدود ۴–۲۶ میلیارد دلار و اعتمادی پایین به واحد پول داخلی .
مقایسه اجمالی
ویژگی
نروژ – Government Pension Fund Global
ایران – National Development Fund (NDFI)
حجم دارایی (۲۰۲۵)
$1.8 تریلیون (بزرگ‌ترین SWF جهان)
حدود $10–16 میلیارد (نسبتاً کوچک)
بازده واقعی بلندمدت
بیش از ۴٪ پس از تورم ؛ ۱۳٪ در سال ۲۰۲۴
اطلاعات محدود، بازده عمومی منتشر نشده
تنوع سرمایه‌گذاری
سهام، اوراق، املاک، تقریباً جهانی
ترکیبی از داخلی و خارجی؛ عمدتاً پروژه‌های زیربنایی
شفافیت و حاکمیت شرکتی
بسیار شفاف؛ پایبند به اصول اخلاقی
شفافیت محدود؛ کنترل متمرکز دولتی
قابلیت دسترسی/تنظیم بودجه
برداشت مالی کنترل‌شده (۳٪ قانون بودجه)
برداشت تحت تأثیر تحریم و تصمیم مقامات عالی
نتیجه‌گیری
• نروژ با ساختاری مستقل، سرمایه‌گذاری جهانی، نقدشوندگی بالا، سیاست‌های شفاف و پایدار، موفق به ایجاد بازده قابل توجه و پایدار شده است.
• ایران در مقیاس بسیار کوچک‌تر، با تحریم‌های اقتصادی، دسترسی محدود به ارز و نقدینگی، و زیرساخت اداری متمرکز، هنوز نتوانسته کارآمدی مشابهی در سرمایه‌گذاری نفتی نشان دهد
-مهتاب خیاط فراهانی
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
