اقتصاددان : دکترسید حسین موسویان استاد دانشگاه پرینستون مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا: مقاله نشریه رسپانسیبل استیت کرفت آمریکا
- چگونه ایالات متحده می‌تواند از پذیرش حق غنی‌سازی اورانیوم ایران به نفع خود استفاده کند
- به پنج دلیل برنامه غنی‌سازی غیرنظامی ایران تهدیدی برای منافع ملی آمریکا نیست — بلکه یک فرصت است
۲۹ مه ۲۰۲۵
از اواسط آوریل، ایران و ایالات متحده چندین دور مذاکرات هسته‌ای برگزار کردند که با پیشرفت‌هایی همراه بود — تا اینکه واشنگتن به‌طور ناگهانی اعلام کرد که ایران هیچ حقی برای غنی‌سازی اورانیوم ندارد. علاوه بر این، ۲۰۰ نفر از اعضای کنگره آمریکا نامه‌ای به رئیس‌جمهور ترامپ ارسال کردند و با هر توافقی که اجازه حفظ توان غنی‌سازی به ایران بدهد، مخالفت کردند.
رهبر معظم ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، خواسته‌های آمریکا را «زیاده‌خواهانه، بی‌شرمانه» و «بی‌معنا» خواند. از آغاز بحران هسته‌ای ایران در سال ۲۰۰۳، تهران یک خط قرمز روشن تعیین کرده است: «حق صلح‌آمیز غنی‌سازی اورانیوم تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) غیرقابل مذاکره است. »
در کتابم با عنوان «بحران هسته‌ای ایران» که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، برای نخستین‌بار فاش کردم که در جریان مذاکرات هسته‌ای با آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی، آیت‌الله خامنه‌ای به‌صراحت به حسن روحانی، رئیس وقت تیم مذاکره‌کننده، گفته بود که اگر ایران بخواهد از حق قانونی و مشروع خود برای غنی‌سازی صرف‌نظر کند، یا باید استعفا دهد یا این تصمیم تنها پس از مرگ رهبر اتخاذ شود. این واقعیت را عمومی کردم تا واشنگتن درک کند که هیچ توافقی که حقوق غنی‌سازی ایران را نادیده بگیرد، از نظر سیاسی یا قانونی در ایران قابل اجرا نیست.
در نهایت، دولت اوباما با درک این واقعیت و ترجیح دادن دیپلماسی به جنگ، به توافق تاریخی ۲۰۱۵ (برجام) رسید — جامع‌ترین توافق عدم اشاعه که تاکنون امضا شده است.
مذاکرات کنونی هسته‌ای میان ایران و آمریکا شکست خواهد خورد اگر واشنگتن حقوق ایران برای غنی‌سازی تحتمعاهده ان پی تی را نپذیرد. در واقع، و شاید به‌طور متناقض، به پنج دلیل زیرغنی‌سازی اورانیوم ایران برای مقاصد صلح آمیز، نه تنها تهدیدی برای منافع آمریکا نیست — بلکه می‌تواند فرصتی باشد.
- ایجاد توازن قدرت در خاورمیانه
اکنون یک اجماع دوحزبی گسترده در واشنگتن وجود دارد که ایالات متحده باید رویکرد راهبردی خود را از درگیری‌های منطقه‌ای به سمت مقابله با قدرت‌های بزرگ — به‌ویژه چین — تغییر دهد. برای انجام مؤثر این کار، باید یک نظم جدید در خاورمیانه بر پایهٔ «توازن قدرت» شکل بگیرد، نه «هژمونی».
هر تلاشی برای اعطای سلطه منطقه‌ای به هر قدرت‌ی در منطقه اعم ازاسرائیل، عربستان، ترکیه، مصر یا ایران، فقط بی‌ثباتی چند دهه اخیر را تداوم می‌بخشد. راهبرد خاورمیانه‌ای کاخ سفید باید بر «بالانس قدرت در منطقه» استوار باشد، نه مهار یک جانبه. استاندارد دوگانه واشنگتن — تحمل و حتی حمایت از زرادخانه هسته‌ای اسرائیل در حالی که حقوق ایران در چارچوب NPT را انکار می‌کند — در عمل به برتری راهبردی اسرائیل در منطقه کمک می‌کند.
یک چهارم از ۴۰۰ جنگ آمریکا، در خاورمیانه و آفریقا بوده‌اند. همچنین، در آمریکا اجماع فزاینده‌ای شکل گرفته که مداخلات نظامی ایالات متحده در خاورمیانه با شکست مواجه شده‌اند — این مداخلات تریلیون‌ها دلار هزینه، ده‌ها هزار کشته، میلیونها آواره و گسترش تروریسم و بی‌ثباتی را به‌دنبال داشته‌اند.
از زمان جنگ‌های آمریکا در افغانستان و عراق، هر رئیس‌جمهور آمریکایی تلاش کرده تا از شروع جنگی جدید در منطقه جلوگیری کند. اوباما از دخالت در لیبی پشیمان شد و آن را بزرگ‌ترین اشتباه خود دانست. جنگ اخیر آمریکا در یمن نیز ۷ میلیارد دلار هزینه داشت و در نهایت شکست خورد. پس از یک ماه بمباران، ترامپ اعلام کرد عملیات تهاجمی متوقف می‌شود چون حوثی‌ها وعده دادند که کشتی‌های آمریکایی را هدف قرار ندهند. رویارویی نظامی با ایران بسیار پرهزینه‌تر و بی‌ثبات‌کننده‌تر از عراق، افغانستان یا یمن خواهد بود. حقوق غنی‌سازی ممکن است بحث‌برانگیز باشد — اما جنگ فاجعه‌بار است.
- منطق توازن هسته‌ای
کنت والتز، پدر مکتب نئورئالیسم در روابط بین‌الملل، در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۲ در مجله «فارن افرز» استدلال کرد که ایرانِ مجهز به سلاح هسته‌ای می‌تواند موجب ثبات راهبردی در خاورمیانه شود، از طریق مهار انحصار هسته‌ای اسرائیل. از دید او، بازدارندگی متقابل خطر جنگ را کاهش می‌دهد.
در حالی که من با اشاعه سلاح‌های هسته‌ای مخالفم، اما معتقدم که انحصار هسته‌ای اسرائیل نه راه‌حل است و نه پایدار. دیر یا زود دیگر قدرت‌های منطقه نیز به‌دنبال ظرفیت‌های هسته‌ای خواهند رفت. تنها راه‌حل پایدار، اجرای قطعنامه‌های موجود سازمان ملل برای ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه است.
برنامه غنی‌سازی ایران — و تلاش عربستان برای توسعه آن — فرصتی منحصربه‌فرد برای ایالات متحده ایجاد می‌کند: حمایت از ایجاد کنسرسیومی منطقه‌ای برای انرژی هسته‌ای در خلیج فارس و حتی کل خاورمیانه تحت نظارت بین‌المللی. این اقدام خطر توسعه سلاح‌های هسته‌ای را از میان برمی‌دارد، در حالی که حقوق کشورهای منطقه در قالب معاهده ان پی تی را نیز حفظ می‌کند. البته، چنین موفقیتی تنها در صورتی پایدار خواهد بود که اسرائیل، مانند همه کشورهای دیگر منطقه، به این معاهده بپیوندد و از سلاح‌های هسته‌ای خود دست بردارد.
- حمایت از معاهده ان پی تی و نظم جهانی تحت رهبری آمریکا
نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم، که حول رهبری ایالات متحده شکل گرفت، بر دو هدف اصلی معاهده ان پی تی بنا شده: خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه. آینده هسته‌ای خاورمیانه تنها می‌تواند تحت چارچوب معاهده ان پی تی اداره شود — نه هیچ چیز دیگر.
استاندارد دوگانه طولانی‌مدت ایالات متحده — تحمل زرادخانه هسته‌ای اسرائیل و در عین حال انکار حق ایران برای غنی‌سازی صلح آمیز — هنجارهای جهانی را تضعیف کرده و باعث بی‌ثباتی منطقه شده است.
محمد المنصور، مورخ برجسته مراکشی میگوید: «چیزی که بیش از همه اعراب را خشمگین می‌کند، درک آن‌ها از سیاست دوگانه آمریکاست که یک رویکرد برای اسرائیل دارد و رویکردی دیگر برای کشورهای عربی» . لذا استانداردهای دوگانه و تناقض با قوانین بین‌المللی در نهایت اعتبار و منافع راهبردی بلندمدت ایالات متحده را به خطر می‌اندازد.
منافع اقتصادی
رئیس‌جمهور ترامپ اخیراً به‌خاطر تضمین قراردادهایی به ارزش تریلیون‌ها دلار با عربستان، امارات و قطر، به خود بالید. او گفت: «ما در چهار روز گذشته ۵.۱ تریلیون دلار از خاورمیانه درآمد داشتیم.» اما چنین توافقاتی نیاز به ثبات بلندمدت منطقه دارند. جنگ با ایران همه پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه را در تیررس موشک‌ها و پهپادهای ایرانی قرار خواهد داد. هزینه از دست رفتن قراردادها و تشدید نظامی، هر دستاورد اقتصادی را خنثی می‌کند و بار سنگینی را برای مالیات‌دهندگان آمریکایی برای دهه‌ها به‌همراه خواهد داشت.
شکستن قالب اسرائیل‌محور
پنهان نیست که مواضع کنونی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای در مورد نفی حق غنی سازی اورانیوم توسط ایران، به‌شدت تحت تأثیر منافع و سیاست‌های اسرائیل است — نه منافع آمریکا. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سال‌ها برای جنگ آمریکا علیه ایران لابی کرده و اکنون خواهان برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است، در حالی که می‌داند این خواسته برای تهران غیرقابل مذاکره است. حتی گزارش‌هایی وجود دارد که اسرائیل قصد دارد هم‌زمان با مذاکرات ترامپ، به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند.
سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا سال‌ها با ترجیحات اسرائیل همسو بوده، اما این حمایت بی‌قید و شرط نتیجه معکوس داده است. امروز بیش از دوسوم مردم آمریکا — ۶۹٪ — خواهان توافقی مسالمت‌آمیز با ایران هستند که در آن نه اسرائیل و نه ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشند. بیش از ۶۰٪ آمریکایی‌ها معتقدند که اسرائیل نقش منفی در حل چالش‌های کلیدی خاورمیانه دارد. دیوان بین‌المللی دادگستری، اسرائیل را به نسل‌کشی محتمل متهم کرده است. اعتراضات گسترده در غرب نیز نشان‌دهنده نارضایتی فزاینده است. اسرائیل اکنون یکی از منزوی‌ترین کشورها در جهان است. مهم‌تر اینکه، سکوت غرب در برابر اقدامات اسرائیل، ارزش‌هایی چون حقوق بشر، حقوق زنان و قانون بین‌المللی — که آمریکا زمانی پیشتاز آن‌ها بود — را بی‌اعتبار کرده است.
ایالات متحده نمی‌تواند اشتباهات گذشته را تکرار کند. به‌جای مخالفت با حقوق مشروع غنی‌سازی ایران، واشنگتن باید از آن بعنوان یک فرصت، بهره‌برداری کند. این مسئله به معنی تسلیم شدن آمریکا نیست — بلکه درباره واقع‌گرایی، قانون و منافع بلندمدت آمریکا است. تنها راه پایدار، رویکردی متوازن و مبتنی بر قانون است که ریشه در معاهده ان پی تی و دیپلماسی منطقه‌ای دارد. افزون بر این، از طریق توافقی عادلانه و آبرومندانه برای هر دو طرف، واشنگتن می‌تواند مسیر عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با ایران را بر پایه احترام متقابل و عدم مداخله — آن‌گونه که در منشور سازمان ملل آمده — هموار کند.
How the US could use Iran’s uranium enrichment to its own advantage
Five Reasons why Iran’s civilian uranium enrichment is not a threat to US national interests— it could be an opportunity.
A plan for a regional nuclear consortium under international auspices has merit.
May 29, 2025
https://responsiblestatecraft.org/trump-iran-2672224731/
Since mid-April, Iran and the United States held numerous rounds of nuclear negotiations that have made measured progress — until Washington abruptly stated that Iran had no right to enrich uranium. Moreover, 200 members of the U.S. Congress sent president Trump a letter opposing any deal that would allow Iran to retain uranium enrichment capability.
Iran’s Supreme Leader Ayatollah Khamenei called U.S. demands “excessive and outrageous” and “nonsense.” Since the beginning of the Iranian nuclear crisis in 2003, Tehran has drawn a clear red line: the peaceful right to enrich uranium under the Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) is non-negotiable.
In my 2012 book “The Iranian Nuclear Crisis,” I revealed for the first time that during nuclear talks with the U.S. and other world powers, Khamenei had explicitly told then-chief negotiator Hassan Rouhani that if Iran were to abandon its legal and legitimate right to enrichment, either he must resign or ensure such a decision be made only after the Leader’s death. I disclosed this fact publicly so that Washington would understand: no nuclear deal that denies Iran its enrichment rights is politically or legally viable within Iran.
Eventually, the Obama administration, understanding this reality and favoring diplomacy over war, reached the historic 2015 nuclear agreement (JCPOA) — the most comprehensive non-proliferation deal ever signed.
The current U.S.-Iran nuclear talks will fail if Washington denies Iran’s rights for enrichment under the NPT. In fact, and somewhat paradoxically, allowing Iran to enrich uranium is not a threat to U.S. national interests — it could be an opportunity.
Balancing power in the Middle East
There is now broad bipartisan consensus in Washington that the United States must refocus its strategic posture away from regional entanglements and toward countering great powers — particularly China. To do so effectively, a new Middle Eastern order must be founded on a concept of “balance of power” rather than “hegemony.”
Any effort to grant regional dominance to regional powers including Israel, Saudi Arabia, Turkey, Egypt, or Iran will only perpetuate the instability of recent decades. The White House’s Middle East strategy must be anchored in a “regional balance,” not unilateral containment. Washington’s double standard — tolerating, if not supporting, Israel’s nuclear arsenal while denying Iran’s NPT-protected right to peaceful enrichment — effectively supports Israel’s strategic supremacy in the region.
A quarter of America’s 400 wars have been in the Middle East and Africa. There is also growing bipartisan recognition that U.S. military interventions in the Middle East have failed— costing trillions of dollars, tens of thousands of American lives, and fostering terrorism and instability in the region.
Since the U.S. wars in Afghanistan and Iraq, every U.S. president has tried to avoid new wars in the region. Obama regretted intervening in Libya and described it as his worst mistake. The recent U.S. war on Yemen has cost $7 billion and ultimately failed. After a month of bombings, President Trump announced an end to offensive operations saying that the Houthis promised not to target American ships. A military confrontation with Iran would far exceed the cost and chaos of Iraq, Afghanistan and Yemen. Enrichment rights may be controversial — but war would be catastrophic
The logic of nuclear balance
Kenneth Waltz, the father of neorealism in international relations, argued in a 2012 Foreign Affairs essay that a nuclear-armed Iran could bring strategic stability to the Middle East by balancing Israel’s nuclear monopoly. In his view, mutual deterrence reduces the risk of war.
While I disagree with Waltz on proliferation, I agree that Israel’s nuclear monopoly is neither a solution and nor sustainable. Sooner or later, the other powers in the region will inevitably seek nuclear capabilities. The only viable alternative is implementing existing U.N. resolutions that call for a nuclear-weapon-free zone in the Middle East.
Iran’s enrichment program — and Saudi Arabia’s pursuit of one — offers the U.S. a unique opportunity: to support a regional nuclear consortium under international supervision in the Persian Gulf and even the Middle East. This would remove the risk of nuclear weapons development while preserving NPT rights.However, such an achievement will only be sustainable if Israel, like all other countries in the Middle East, joins the NPT and renounces its nuclear weapons.
Upholding the NPT and the US-led global order
The post-WWII global order, built around U.S. leadership, has long rested on the NPT’s twin goals: nuclear disarmament and non-proliferation. The Middle East’s nuclear future can be governed only by the NPT — nothing else. The decades-long U.S. double standard — tolerating Israel’s nuclear arsenal while denying Iran peaceful enrichment — has undermined global norms and fueled regional instability.
“What angers the Arabs most is the perception they have of a double-standard U.S. policy consisting of two approaches, one for Israel and another for the Arab countries” wrote Mohamed El Mansour, an influential Moroccan historian. Double standards and the inconsistency with international laws and regulations will ultimately threaten U.S. credibility and long-term strategic interests.
Economic stakes
President Trump recently boasted of securing trillions of dollars in trade deals with Saudi Arabia, the UAE, and Qatar. “You know, we took in $5.1 trillion in the last four days from the Middle East,” Trump said. Such agreements require long-term regional stability. A war with Iran would put every U.S. military base in the region within reach of Iranian missiles and drones. The cost of lost deals and military escalation would erase any economic gain and burden American taxpayers for decades.
Breaking the Israel-centric mold
It is no secret that current U.S. positions in nuclear talks are heavily influenced by Israeli policy — not American interests. Israeli Prime Minister Netanyahu has lobbied Washington for a U.S.-led war against Iran during past decades and now, demands the full dismantlement of Iran’s nuclear program while he knows such a demand non-negotiable for Tehran. Israel is even reportedly considering attacking Iran’s nuclear program while Trump’s negotiations are ongoing.
U.S. Middle East policy has long been aligned with Israeli preferences, but unconditional support has backfired. Today, more than two-thirds of Americans , 69%, prefer a peaceful agreement with Iran and that neither Israel and nor Iran possess nuclear weapons. Over 60% of Americans now believe Israel is playing a negative role in resolving the key challenges facing the Middle East. The International Court of Justice has accused Israel of plausible genocide. Mass protests across the West reflect growing disillusionment. As a result, Israel is one of the world’s most isolated countries. More importantly, Western silence on Israel’s conduct has discredited the very ideals of human rights, women’s rights, and international law that the U.S. once championed.
The U.S. cannot afford to repeat old mistakes. Instead of opposing Iran’s legitimate enrichment rights, Washington should leverage them. This is not about appeasement — it is about realism, law, and long-term American interests. A balanced, rules-based approach rooted in the NPT and regional diplomacy is the only sustainable path forward. Moreover, through a fair and mutually face-saving nuclear deal, Washington can open the path to normalize diplomatic relations with Iran based on mutual respect and non-interference, as enshrined in the U.N. Charter.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
