دکتر مجید سجادی‌پناه عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان به مناسبت سالروز تولد سازمان بازرسی کل کشور نوشت : امروز، بر اساس قواعدی که خود جامعه جهانی در سنگ‌نوشته‌های حقوق بین‌الملل حک کرده بود، شاهد غروب رسمی یکی از پرچم‌داران دیپلماسی معاصر هستیم؛ سندی که روزی با امید به صلح، در دل طوفان‌های ژئوپلیتیک متولد شد.
همان‌طور که نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی، آقای میخائیل اولیانوف، با صراحتی بی‌پرده اعلام کرد:
«قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که توافق هسته‌ای را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، امروز منقضی می‌شود. برجام دیگر وجود نخواهد داشت.»
این جمله، هرچند کوتاه، وزنی به سنگینی تاریخ دارد؛ نه صرفاً یک اطلاعیه، بلکه ناقوس پایان عصری است که می‌توانست نقطه عطفی در معماری امنیت جهانی باشد.
قطعنامه ۲۲۳۱، نه یک سند اداری، بلکه ستون فقرات حقوقی توافقی بود که پس از سال‌ها مذاکره فرساینده، در دل فصل هفتم منشور ملل متحد جای گرفت. سندی که همچون ساعت شنی، با دانه‌های زمان تنظیم شده بود؛ و اکنون، آخرین دانه‌اش نیز فرو ریخته است.
پایان این قطعنامه، به زبان ساده یعنی:
– مکانیسم‌های نظارتی و تحریمی شورای امنیت که با این قطعنامه تثبیت شده بودند، رسماً از منظر حقوق بین‌الملل منقضی می‌شوند.
– دیگر هیچ مبنای قانونی برای فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها – همان «اسنپ‌بک» – وجود ندارد. تلاش‌های اخیر برخی قدرت‌های غربی برای حفظ تحریم‌ها، حتی در نگاه حامیان برجام، از این پس فاقد وجاهت حقوقی خواهد بود.
– فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از این پس صرفاً در چارچوب توافق‌های پادمانی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دنبال خواهد شد؛ و پرونده ایران باید رسماً از دستور کار شورای امنیت خارج شود.
اما واقعیت سیاسی، همواره فراتر از متون حقوقی است. انقضای این قطعنامه در حالی رخ می‌دهد که برجام، سال‌ها پیش با خروج یک‌جانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸، از مسیر خود منحرف شد. آنچه امروز به پایان می‌رسد، کالبد حقوقی توافقی است که می‌توانست الگویی برای دیپلماسی چندجانبه باشد، اما در گرداب بدعهدی‌ها و یک‌جانبه‌گرایی‌ها فرو رفت.
اکنون، ما وارد عصر جدیدی می‌شویم: عصرِ پسابرجام شورای امنیت.
برای ایران، این پایان، نه صرفاً یک نقطه، بلکه یک پیروزی حقوقی است؛ پیروزی در عبور از محدودیت‌های هسته‌ای، طبق جدول زمان‌بندی توافق، هرچند با تأخیر و هزینه‌های سنگین.
وظیفه امروز دیپلماسی، نه بازگشت به گذشته، بلکه خلق الگویی نوین برای نظارت، اعتمادسازی و همکاری است.
اکنون که قطعنامه ۲۲۳۱ به تاریخ پیوسته، زمان آن است که همه طرف‌ها – از تهران تا واشنگتن، از مسکو تا پایتخت‌های اروپایی – با پرهیز از اقدامات تحریک‌آمیز و با پذیرش واقعیت‌های نوظهور منطقه، به سمت یک آرایش دیپلماتیک باثبات‌تر حرکت کنند.
عصری که آغاز شده، نیازمند توافقی است:
– مستحکم‌تر از برجام،
– پایدارتر در برابر تغییرات سیاسی،
– و با تضمین‌هایی عملی، نه صرفاً متنی.
آیا جهان از تجربه تلخ برجام درس خواهد گرفت؟
این پرسشی است که آینده دیپلماسی جهانی را رقم خواهد زد.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
