گزارش تحلیلی: بستههای گردشگری ترکیبی ایران-ترکمنستان با محوریت اینچهبرون
√تحلیلگر: حجت بقایی، مشاور تحقیق و توسعه و فعال حوزه گردشگری
√زمینه مطالعه: ظرفیتسازی گردشگری مرزی در منطقه ترکمنصحرا و منطقه آزاد اینچهبرون
اقتصاددان ـ اخبار ترکمن|| دکتر بقایی پس از چند روز تحقیق میدانی در منطقه ترکمنصحرا و بررسی پتانسیلهای مرزی اینچهبرون، بر ضرورت تغییر پارادایم گردشگری منطقه از «نگاه صرفاً اقتصادی» به «رویکرد چندوجهی فرهنگی-تجاری» تأکید میکند. در ادامه، برداشتها و راهکارهای ایشان در خصوص بستههای گردشگری ترکیبی ایران و ترکمنستان آمده است.
✓چشمانداز مرز به مثابه یک فرصت: فراتر از دروازه تجارت:
آنچه در اینچهبرون مشاهده میشود، صرفاً یک نقطه کنترل گمرکی نیست؛ بلکه دروازهای است به سوی بازارها و فرهنگهای آسیای میانه. منطقه آزاد اینچهبرون با زیرساختهای جدیدی که در حال احداث است، باید خود را به عنوان یک «هاب (مرکز اتصال)» در نظر بگیرد، نه فقط یک مقصد. این تغییر نگرش، کلید موفقیت بستههای گردشگری ترکیبی است.
✓سه مدل پیشنهادی برای بستههای گردشگری ترکیبی:
دکتر بقایی سه مدل اصلی برای بستههایی که میتوانند ترافیک گردشگری را از طریق اینچهبرون تسهیل کنند، ارائه میدهد:
✓۱. بسته «تجارت و فرهنگ سریع» (Fast-Track Trade & Culture)
این بسته برای گردشگران تجاری کوتاهمدت طراحی شده است.
✓مخاطب: بازرگانان کوچک، کارآفرینان و مدیران شرکتهایی که در حال ثبت یا توسعه کسبوکار در منطقه آزاد هستند.
✓ترکیب سفر: بازدیدهای متمرکز از زیرساختهای منطقه آزاد اینچهبرون (پایانههای لجستیک، نمایشگاههای تجاری)، سپس عبور از مرز برای یک روز بازدید از بازارهای مرزی ترکمنستان (مانند منطقه بازار مرزی ترکمنآباد یا عشقآباد).
✓ارزش افزوده: تسهیل صدور ویزا و مجوزهای موقت برای این دسته از مسافران، تضمین اقامتگاههای سطح بالا (مانند پروژه ماری گل) برای استراحت پس از جلسات تجاری.
✓۲. بسته «تاریخ و طبیعت مشترک» (Shared Heritage & Nature Tour)
این بسته بر غنای تاریخی و طبیعی مشترک دو سوی مرز متمرکز است.
✓مخاطب:گردشگران علاقهمند به تاریخ، میراث فرهنگی، و طبیعتگردی.
[[ترکیب سفر]]
✓بخش ایران (ترکمنصحرا): بازدید از جاذبههای مرتبط با قوم ترکمن، آداب و رسوم، و استفاده از زیرساختهای بومگردی منطقه (در صورت توسعه) و امکانات اقامتی منطقه آزاد.
✓بخش ترکمنستان: سفر به جاذبههای تاریخی مانند «نسا» (پایتخت باستانی پارتیان) یا نقاط باستانی نزدیک مرز، یا طبیعتگردی در مناطق کویری/کوهپایهای ترکمنستان.
✓چالش اجرا: نیاز مبرم به هماهنگی دقیق بین سازمانهای میراث فرهنگی و گردشگری دو کشور برای ایجاد یک “مسیر فرهنگی مشترک” که از نظر امنیتی و ویزایی کاملاً یکپارچه باشد.
✓ ۳. بسته «تجربه مرزنشینی و بازارهای محلی» (Border Life & Local Markets Experience)
این بسته بر تجربه زندگی روزمره و تبادلات محلی تأکید دارد.
✓مخاطب: گردشگران فرهنگی که به دنبال تجربه اصیل زندگی و خرید سوغات و محصولات محلی هستند.
✓ترکیب سفر: اقامت کوتاه در اینچهبرون با تمرکز بر مرکز خرید و خدمات منطقه آزاد، و سپس سفر هدایتشده به بازارهای هفتگی یا بازارهای محلی در خاک ترکمنستان.
✓نکته کلیدی: موفقیت این بسته وابسته به ایجاد یک «پل اعتماد» بین کسبوکارهای کوچک مرزی دو طرف است تا تبادلات کالا و خدمات به سادگی صورت پذیرد.
✓راهکارهای اجرایی و تسهیلکنندهها:
دکتر بقایی معتقد است بدون اقدامات تسهیلکننده، این بستهها صرفاً روی کاغذ خواهند ماند:
✓1. تسهیلات ویزای گردشگری منطقهای: مهمترین مانع، فرآیند ویزا است. باید یک “ویزا منطقهای مشترک” (Regional Visa) تعریف شود که به گردشگران امکان اقامت ۳ تا ۷ روزه در مناطق مرزی هر دو کشور را بدهد، بدون نیاز به ویزای کامل ملی.
✓2. زیرساختهای ارتباطی در اینچهبرون: با توجه به هدف منطقه آزاد برای جذب سرمایهگذاری، توسعه زیرساختهای هتلی و تفریحی باید اولویت داشته باشد تا گردشگران ترکیبی، احساس نکنند که منطقه «صرفاً تجاری» است.
✓3. پلتفرم دیجیتال مشترک: ایجاد یک پلتفرم رزرو آنلاین مشترک (با پشتیبانی زبانهای فارسی، انگلیسی و روسی) که امکان رزرو همزمان هتل در اینچهبرون و تورهای ترکمنستان را فراهم کند.
[[نتیجهگیری دکتر بقایی]]
((منطقه آزاد اینچهبرون نباید منتظر بماند تا طرف ترکمنستانی تمام زیرساختها را فراهم کند. ایران با تصویب منطقه آزاد و احداث پروژههای زیرساختی بزرگ، گام اول را برداشته است. اکنون باید با پیشنهاد مدلهای گردشگری ترکیبی جذاب و پیگیری فعالانه تسهیلات ویزا، «تقاضای متقاطع» (Cross-Demand) ایجاد کنیم تا این سرمایهگذاریها به رونق اقتصادی و فرهنگی منطقه منجر شوند.))
+ اخبار ترکمن
