مدتی است که ایالات متحده با سوءاستفاده از مفهوم «امنیت ملی»، به‌طور مکرر دانشجویان و پژوهشگران چینی را در خاک خود به بهانه‌های بی‌اساس مورد آزار، بازجویی و حتی بازداشت و پیگرد قانونی قرار می‌دهد؛ رفتاری که روزبه‌روز شدیدتر و نگران‌کننده‌تر شده است. به‌تازگی نیز یکی دیگر از محققان چینی که در آمریکا مشغول تحقیق بود، بدون دلیل موجه توسط نهادهای اجرایی ایالات متحده بازداشت شده است.
گوئو جیاکون سخنگوی وزارت امور خارجه چین، دوشنبه 28 جولای (6 مرداد) طی نشستی خبری ضمن تأیید این خبر، از آمریکا خواست تا فرض مجرم بودن افراد و دستکاری سیاسی را کنار بگذارد، به اجرای تبعیض‌آمیز و سیاسی قانون علیه دانشجویان و محققان چینی پایان دهد و به وعده خود مبنی بر استقبال از دانشجویان چینی پایبند باشد.
در سال‌های اخیر، هدف قرار دادن محققان چینی توسط ایالات متحده به رفتاری متداول بدل شده است. این افراد یا هنگام ورود و خروج از فرودگاه‌ها بازداشت می‌شوند یا در «اتاق‌های سیاه» گمرک آمریکا برای مدت طولانی مورد بازجویی قرار می‌گیرند. اخیراً نیز وزارت دادگستری ایالات متحده، پژوهشگران چینی شاغل در دانشگاه‌های آمریکا را به قاچاق «عوامل بیماری‌زای گیاهی» متهم کرده است.
هر فردی با دانش پایه زیست‌شناسی و تجربه آزمایشگاهی می‌داند که جابه‌جایی تصادفی نمونه‌های معمولی، هیچ‌گونه انتقال واقعی فناوری پیشرفته یا مواد حساس میان دو کشور را در بر ندارد؛ در بدترین حالت، صرفاً به معنای رعایت نکردن دقیق پروتکل‌های تحقیقاتی است. با این حال، طرف آمریکایی این‌گونه مسائل ساده آزمایشگاهی را به شکل اغراق‌آمیز «حادثه امنیت ملی» جلوه می‌دهد تا افکار عمومی را تحریک کند، تبادلات علمی میان چین و آمریکا را مختل نماید و عمداً فضای پرتنشی میان دو کشور به‌وجود آورد.
این‌گونه اقدامات خودسرانه نشان می‌دهد برخی نهادهای اجرایی آمریکا به‌طور آشکار قوانین بین‌المللی و اصول روابط بین‌الملل را زیر پا می‌گذارند. آنان با استفاده ابزاری از مفهوم «امنیت ملی» به شهروندان دیگر کشورها زور می‌گویند و چهره واقعی ایالات متحده را به‌عنوان یک دولت نظارتی و پلیسی آشکار می‌سازند.
تکرار چنین برخوردهایی در حوزه علمی و اجرایی، بازتابی از اضطراب و ذهنیت معیوب برخی گروه‌ها در آمریکا است که از پیشرفت سریع چین در حوزه فناوری و تحقیق احساس تهدید می‌کنند. آنان ناامیدی خود را از طریق اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه علیه چین بروز می‌دهند، بدون آنکه به ثبات روابط دوجانبه یا پیامدهای جهانی آن توجهی داشته باشند.
از زاویه‌ای دیگر، این رویدادها نشانگر شکاف جدی میان سیاست‌گذاری و اجرای آن در ساختار حکمرانی ایالات متحده نیز هستند. اعتبار جهانی یک کشور به کیفیت عملکرد نظام حکمرانی آن بستگی دارد. رفتارهای کنونی آمریکا نه فقط این اعتبار را تضعیف کرده، بلکه باعث شده کشورهایی مانند چین در روابط خود با ایالات متحده با احتیاط بیشتری عمل کنند.
تبادل علمی و آموزشی از ارکان کلیدی روابط چین و آمریکا به شمار می‌رود و نقشی مهم در افزایش شناخت و اعتماد متقابل میان دو ملت دارد. ایالات متحده به‌عنوان قطب علمی جهان، سال‌ها از این تبادلات فرهنگی بهره‌مند بوده و استعدادهایی از سراسر دنیا، از جمله چین، را جذب کرده است.
اما با وجود داشتن چنین ظرفیت علمی، ایالات متحده نباید با اجرای تبعیض‌آمیز قوانین و رفتارهای سیاسی، این سرمایه را از بین ببرد. چنین اقداماتی بدون تردید از جذابیت دانشگاه‌های آمریکا می‌کاهد، به اعتبار این کشور در رعایت حاکمیت قانون آسیب می‌زند و هیچ نفعی برای توسعه داخلی آن ندارد.
در نهایت، این مسیری زیان بار است که به ضرر همه تمام خواهد شد. روابط چین و ایالات متحده باید دوباره به مسیر درست تبادل و همکاری بازگردد، از مداخلات سیاسی فاصله بگیرد و اعتماد متقابل را بازسازی کند تا بتواند در محیطی باز و علمی، به نفع دو کشور و جهان، توسعه یابد.
ز
