آزاد‌سازی نرخ گندم و آرد همواره یکی از اصلی‌ترین مطالبات کارخانه‌های تولیدی آرد بوده و هست. در حالی که دولت نرخ خرید تضمینی گندم امسال برای گندمکاران را 21هزار تومان اعلام کرده است، همین گندم را به قیمت هر کیلوگرم 665تومان به کارخانه‌های تولیدی آرد می‌فروشد و آرد حاصل با قیمت 820تومان نیز به واحدهای نانوایی می‌رسد. آنچه مسلم است این اختلاف قیمت و چنین نظام قیمت‌گذاری به تخلف و فساد نیز منجر خواهد شد.
يکي از کالاهايي که يارانه هنگفت آن تبعات منفي و فشارهاي گسترده‌اي براي کشور ايجاد کرده زنجيره گندم، آرد و نان است. دولت در سال‌هاي متمادي گذشته براي ارزان نگاه داشتن قيمت نان، هر ساله مبالغ هنگفتي به عنوان يارانه اين بخش پرداخت کرده به طوري که در سال‌جاري ميزان پرداخت يارانه مستقيم به اين امر حدود ۱۴۳همت یارانه پیش‌بینی شده است که تا ۲۲۰همت نیز پیشروی خواهد کرد. در لایحه بودجه ۱۴۰۳ یک رقم ۱۴۳هزار میلیارد تومان برای یارانه نان قرار داده‌اند و همچنین ۱۸هزار میلیارد تومان از محل مالیات بر ارزش‌افزوده فرآورده‌های نفتی در جدول تبصره ۸ در نظر گرفته شده که مجموع این دو رقم ۱۶۱هزار میلیارد تومان خواهد شد که برای یارانه نان در سال جاری اختصاص می‌یابد.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان صنعت ، به باور تولیدکننده‌های آرد و نان، یارانه سنگینی که دولت برای نان مصرفی مردم به خود تحمیل کرده است و به ازای آن گندم ارزان‌قیمت را به کارخانه‌ها می‌فروشد باعث شده که این موضوع هیچ حاشیه سودی برای تولیدکننده نداشته باشد و از طرفی این موضوع نه‌تنها گرهی از مشکلات مردم باز نکرده بلکه هزینه‌های دولت را افزایش داده و باعث می‌شود که کارخانه‌های تولید آرد نیز روزگار را به سختی بگذرانند چراکه این نرخ جوابگوی هزینه‌های جانبی کارخانه‌ها از جمله دستمزد کارگر، بیمه و هزینه آب و برق نبوده و فقط باری مضاعف بر دوش آنها شده است.
یکی دیگر از مطالبات کارخانه تولید آرد حذف این یارانه از سوی دولت برای گندم و آرد است چراکه سوبسید غیرمنطقی و تقریبا تمام و کمالی که دولت برای آرد در نظر گرفته است، باعث فروش نان ارزان‌قیمت و از سوی دیگر هدر رفت بی‌حد و حصر نان در کشور شود؛ هدررفتی که اگر درست مدیریت شود، بالطبع مصرف نان مردم را نیز مدیریت خواهد کرد و خانواده‌ها به اندازه نان مورد نیاز روزانه خود این قوت غالب را خریداری خواهند کرد. به باور فعالان این حوزه با حذف یارانه آرد نانوایی‌های سنتی، نان با کیفیت تولید می‌شود و ضایعات نان از بین خواهد رفت همچنین هزینه دولت نیز کاهش می‌یابد.
به گفته کارشناسان اقتصادی، تخصیص یارانه به نان در جهت کمک به معیشت مردم بود اما هر اقتصادی اگر به سمت یارانه دادن حرکت کند، سازوکار آن به سمت‌و‌سویی می‌رود که همان مبلغ را از مردم بگیرند.
در عین حال باوجود پرداخت اين هزينه سنگين همه عوامل دخيل در اين زنجيره ناراضي هستند، کشاورزان از نحوه خريد و قيمت گندم، تولیدکنندگان آرد از سرکوب قيمت آسياباني و پرداخت يارانه‌هاي جبراني ديرهنگام و قسطي، نانوايان از کمبود درآمد و سرکوب قيمت نان و ناعادلانه بودن درآمدهاي خود و بالاخره دولت از پرداخت اين هزينه سنگين براي تامين نان مردم و مهم‌تر از همه خود مردم که از کيفيت نان و آنچه در سفره آنان قرار مي‌گيرد، ناراضي هستند.
از نظر فعالان زنجيره گندم، آرد و نان و توليدکنندگان اين بخش، تنها راه حذف انحصار، حذف يارانه و عدم دخالت دولت در اين بخش استراتژيک از صنايع کشور است. دولت بايد به عنوان ناظري قوي در تمام زنجيره به نحوي نظارت کند که اولا به عنوان تنظيم‌کننده بازار، کسري و نقصاني در موجودي گندم و آرد کشور به‌وجود نيايد و ثانيا به لحاظ کيفيت کار از نقطه نظر استاندارد و بهداشت محصولات، هم در گندم و هم در آرد و هم در نان و محصولات آردي، مصرف‌کنندگان در امنيت کامل کيفي و کمي باشند، ثالثا نظارت در بخش قيمت هم از اهم وظايف دولت خواهد بود اما مطلقا در هيچ بخش از اين زنجيره نبايد دخالت داشته باشند، مانند همه کشورهاي دنيا، ايران در زمينه دخالت 100درصدي دولت در زنجيره گندم، آرد و نان منحصربه‌فرد است.
یکی از تولیدکننده‌هایی که در این میان از این موضوع آسیب بسیاری دیده و با نامه‌نگاری‌های فراوان با وزارت جهادکشاورزی، ریاست‌جمهوری هنوز نتوانسته پاسخی منطقی دریافت کند، حسین سلیمانی، رییس هیات مدیره کارخانه تولید «آرد نادر» است. این تولیدکننده با داشتن سال‌ها سابقه، اکنون به جایی رسیده که روزانه با یک‌پنجم ظرفیت در کارخانه خود مشغول به کار بوده و هزینه‌های کمرشکن، آینده این کارخانه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.در ادامه «جهان‌صنعت» در گفت‌وگو با این فعال اقتصادی پای دغدغه‌ها و چالش‌هایی که با آن دست‌به گریبان است، نشسته که در ادامه می‌خوانید.
هفته‌ای 2 روز کار می‌کنیم
حسین سلیمانی، مدیرعامل کارخانه «آرد نادر» درباره تاریخچه آغاز به کار این کارخانه گفت: در سال 1374 این کارخانه بنا شد، در سال 85 بنا به دلایلی کارخانه تعطیل و تولیدش متوقف شد تا دوباره در سال 89 با مدیریت جدید آغاز به کار کرد و تا امروز مشغول به کار است.
گفتنی است تمام دستگاه‌های این کارخانه در سال‌های اخیر به‌روزرسانی و از ترکیه وارده شده‌اند که همگی ساخت سال‌های 2022-2021 هستند. کارخانه «آرد نادر» تنها کارخانه در ایران است که نزدیک به 50عدد والس کار می‌کند، ظرفیت این کارخانه روزانه 1000تن است که در ماه معادل 30هزار تن می‌شود اما متاسفانه به دلیل مشکلات موجود در ماه تنها با یک‌سوم ظرفیت خود کار می‌کند.
شرایط به گونه‌ای پیش رفته که در هفته فقط دو یا سه روز کار می‌کنیم. کارخانه از 100درصد ظرفیت خود نمی‌تواند استفاده کند و 100درصد تولید انجام نمی‌شود، این مساله یکی از آسیب‌هایی است که به کارخانه تحمیل شده است. گفتنی است، ظرفیت سیلوهای فلزی این کارخانه معادل 150هزار تن است، که طی چهار سال اخیر که این سیلوها به کارخانه اضافه شده فقط دو بار توانسته‌ایم این سیلوها را پر کنیم.
ضرورت آزاد‌سازی نرخ گندم و آرد
رییس هیات مدیره «آرد نادر» در ادامه گفت: از سال 89 که به دستور احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور وقت گندم و آرد آزاد شد و قرار بود در نرخ آرد و گندم هم بازنگری شود اما تا امروز هیچ رییس‌جمهور و هیچ مقام مسوولی نتوانسته‌اند این اقدام را به سرانجام برسانند. این موضوع نوعی خیانت به مردم ایران است چراکه هیچ کشوری در دنیا چنین یارانه‌ای را برای آرد و نان در نظر نمی‌گیرد.
دولت گندم را از گندمکاران کیلویی 21هزار تومان خریداری کرده و به کارخانجات کیلویی 665تومان می‌فروشد و آرد را نیز کیلویی 800 تومان می‌فروشد، این امر برای هیچ کارخانه‌ای توجیه اقتصادی ندارد. این عوامل باعث شده که کارخانه‌ها در پرداخت هزینه‌های جاری مانند دستمزد کارگر، هزینه برق و آب با مشکلات اساسی مواجه شوند.
وی اضافه کرد: افزایش نرخ ارز نیز یکی دیگر از این مشکلات است، خرید قطعات و ماشین‌آلات کارخانه با دلار 63هزار تومانی از توان تولیدکننده خارج است. در نظر داریم که کار را گسترش دهیم و دست به تولیدات جدیدی بزنیم، اما با این شرایط واهمه داریم که ریسک کنیم چراکه آینده روشن نیست .
خودزنی دولت در تخصیص یارانه گندم و آرد
این فعال اقتصادی با گلایه از یارانه هنگفتی که دولت به آرد و گندم می‌دهد، اظهار کرد: دولت تمام ضرر تامین قوت غالب مردم را بر دوش خود می‌کشد، گندم از مزرعه تا رسیدن به کارخانه نزدیک به 50هزار تومان هزینه در بر دارد اما این گندم را به کارخانه با قیمت 665تومان می‌فروشد و کارخانه این آرد را به نانوا 810تومان می‌فروشد، این گندم مخصوص مصرف نان مردم است.
کدام دولت در جهان این کار را انجام می‌دهد، چرا این راه اشتباه را می‌رویم. چه زمانی جلوی این ضرر و زیان گرفته می‌شود. چرا دولت من از نظر اقتصادی رو به جلو حرکت نمی‌کند، چرا نباید دولت قوی باشد؟ ضروری است که دولت روی مساله نان فکر اقتصادی داشته باشد. دولت باید این مساله را باز کرده و شفاف‌سازی کند که گندم را با این قیمت خریداری می‌کند و به کارخانه‌ها با این قیمت می‌فروشد. از رییس‌جمهور محترم تقاضا داریم که به بحث آزاد‌سازی نرخ آرد توجه ویژه‌ای داشته باشند، با برگزاری میزگرد با کارخانه‌داران آرد به دنبال علت این موضوع باشند و پای درد دل آنها بنشینند.
در مورد آرد صنف و صنعت، دولت گندم را به کارخانه‌ها کیلویی 12هزار تومان می‌دهد و کارخانه‌دار کیلویی 15هزار تومان به کارخانه‌دار می‌فروشد، این موضوع توجیه اقتصادی دارد اما متاسفانه مصرف در این بخش چندان بالا نیست که هزینه‌های کارخانه را پوشش دهد. تمام کارخانه‌های آرد با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
انتظار داریم که دولت قیمت گندم را آزاد کند و هرچقدر که برای خودش تمام می‌شود با احتساب نرخ سود 5 یا 10درصدی به کارخانه بفروشد. در هیچ کشور اروپایی یا آمریکایی هیچ دولتی چنین یارانه‌ای برای آرد و نان در نظر نمی‌گیرد. از طرفی چرا یک فرد تبعه افغانستان باید از یارانه‌ای که دولت برای مردم ایران قائل شده، از این موضوع بهره‌مند شوند، این امر به ضرر ایرانی‌هاست. اگر نرخ گندم آزاد شود 30 تا 40درصد ضرر و زیان‌هایی که دولت متحمل می‌شود، کاهش می‌یابد.
افزایش دور ریز نان
حسین سلیمانی در ادامه عنوان کرد: از آنجا که نرخ نان در کشور بسیار پایین است، دور ریز نان نیز بسیار زیاد است اما اگر نان به قیمت خود فروخته شود. پروسه تولید گندم به آرد یک امر بسیار زمان‌بر و سخت است، به عبارتی گندمکار نزدیک به 9 ماه از سال در انتظار برداشت محصول می‌ماند و پس از آن تا به کارخانه برسد و تبدیل به آرد شود، مشقت فراوانی را متحمل می‌شود اما پایین بودن نرخ نان باعث می‌شود که مردم با خرید بیش از نیاز نان، این محصول را به راحتی هدر داده و راهی زباله‌دانی کنند. از این‌رو انتظار می‌رود که در خرید و مصرف نان یک تجدیدنظر اساسی صورت گیرد.
متاسفانه ارزان بودن نان و پرداخت هزینه سنگین یارانه آرد توسط دولت باعث هدررفت فراوان نان می‌شود. چه می‌شود دولت این سوبسید را جای دیگر هزینه کند؟ اگر در قیمت گندم تجدیدنظر شود، مصرف سالانه 12میلیون تن گندم برای تبدیل به آرد، به میزان 30 تا 35درصد کاهش می‌یابد، به عبارتی یک‌سوم به نفع دولت می‌شود. این میزان گندمی که سالانه تبدیل به آرد می‌شود، بسیار زیاد است و هدررفت بالایی دارد، در صورتی که به طور میانگین بین 7 تا 8میلیون گندم برای آرد مصرفی کشور کافی است.
این تولیدکننده در ادامه گفت: این کارخانه در ماه نزدیک به بیش از 50میلیون تومان هزینه برق می‌پردازد، هزینه بیمه، دارایی و هزینه‌های جاری و کارگر هم که اضافه شود، شرایط را برای کارخانه‌دار هر روز سخت تر از قبل می‌کند. تا به حال چندین بار به مقامات بالا اطلاع‌رسانی کرده‌ایم و با وزارت جهاد کشاورزی نامه‌نگاری کرده‌ایم اما متاسفانه تا امروز تاثیری نداشته و حرکتی مبنی بر برداشتن موانع صورت نگرفته است. کسی نه حال ما را می‌پرسد، نه تشکری می‌شود و پای درد دل و مشکلات ما می‌نشیند، گویا رها شده‌ایم. دولت در راستای حل مشکلات عدیده ما بر نمی‌آید.
صادرات در محاق
کارخانه‌های تولید آرد در گذشته با صادرات درآمد ارزی داشتند اما در حال حاضر با ممنوعیت عبور موقت، نه‌تنها این دریچه برای آنها بسته شده است بلکه بازارهای صادراتی خود را نیز از دست داده‌اند. این تولیدکننده اضافه کرد: این کارخانه آمادگی صادرات دارد اما سنگ‌اندازی‌های فراوان اجازه حرکت به ما نمی‌دهد. در حال حاضر کشور ترکیه به آفریقا آرد صادر می‌کند اما بوروکراسی‌های اداری پیچیده و نامه‌نگاری‌های فراوان تولیدکننده را دلسرد می‌کند. از زمانی که نرخ دلار از 4هزار تومان افزایش یافت، صادرات ما قطع شد، در عین حال اداره بازرگانی هم با قوانین دست و پا گیر نیز مانع از صادرات شد به عبارتی اجازه عبور موقت را دیگر نداد. برای مثال 1000 تن گندم را از روسیه وارد می‌کردیم و در قبال 1000 تن گندم یا سبوس به عراق و افغانستان صادر می‌کردیم اما با افزایش نرخ دلار از عبور موقت جلوگیری کردند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
