محمود نظری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت : در روزهای اخیر با فاصله گرفتن نرخ ارز توافقی یا آزاد با نرخ ارز نیمایی موضوع یکسان سازی نرخ ارز به منظور حذف رانت اقتصادی ناشی از فاصله مذکور مورد توجه قرار گرفته است. مدافعان این سیاست عنوان می دارند وجود فاصله مذکور منجر به ایجاد رانت، قیمت گذاری دستوری نرخ ارز و خالی فروشی می شود. این در شرایطی است که قیمت تمام شده ارزهای حاصل از صادرات کاملا با هم متفاوت است و در نتیجه بر عکس دیدگاه مذکور، یکسان سازی نرخ ارز است که منجر به ایجاد رانت می گردد.
در حال حاضر بخشی از درآمدهای ارزی کشور ناشی از فروش نفت است. بخش دیگری از درآمدهای مربوط به صدور کالاهایی است که در تولید آن از نهاده های یارانه ای استفاده می شود و بخشی دیگر درآمدهای ارزی ناشی از صادرات محصولاتی است که تولید آن بدون استفاده از نهاده یارانه دار صورت می گیرد. بنابراین درآمدهای ارزی کشور از قیمت تمام شده متفاوتی برخوردارند و در صورتی درآمد حاصل از صادرات هر یک از گروهای مذکور ارز، با نرخ ارز واحد عرضه شود، واحدهای تولیدی که برای صادرات نهاده یارانه دار استفاده می کنند منتفع می شود و برای آنها رانت اقتصادی به همراه دارد. داستان فروش نفت نیز در همین راستای قدری متفاوت است.
در خصوص فروش نفت که یک ثروت ملی است و تنها هزینه استخراج و حمل بر آن متصور است ، ارز حاصل از آن به قیمت خیلی پایین بدست می آید. زیرا نهاده مجانی نفت در ان وجود دارد.حال در صورتی که ارز حاصل از آنرا به قیمت کالایی که هیچ نهاده مجانی در آن بکار نرفته باشد بفروش برسد، رانت قابل توجهی بدست می آید. البته این رانت از این جهت که منبع درآمد دولت جهت تامین مخارج دولت است نباید رانت محسوب کرد. همچنین اگر دولت ارز حاصل از درآمد نفت را به قیمت ترجیحی (۲۸۵۰۰ تومان) جهت خرید کالاهای اساسی و دارو اختصاص دهد، این اقدام نه تنها رانتی محسوب نمی شود، بلکه دولت ثروت خدا دادی نفت را ( در این شرایط سخت) سر سفره مردم آورده است.
در ارتباط ارز حاصل از صادرات صنایعی همانند پتروشیمی و پالایشی که در تولید محصول خود از نهاده های یارانه دار استفاده می کنند، لازم به یاد آوری است ارز صادرات این صنایع (که قابل توجه است) باید قیمت گذاری شود. زیرا از نهاده یارانه دار استفاده می کنند و در صورتی ارز حاصل از این صنایع به قیمت صنایع و محصولاتی که از نهاده غیر یارانه ای استفاده می کنند بفروش برسد، رانت قابل توجهی نصیب آنها می شود. بنابراین یکسان سازی ارز برای این صنایع ایجاد رانت می نماید و تنها با قیمت گذاری دستوری و به قیمت پایین تر از ایجاد رانت جلوگیر می شود.
برخی از فعالیت ها بویژه بخش کشاورزی که از نهاده یارانه دار برای تولید محصولات خود استفاده نمی کنند،باید ارز خود را به نرخ توافقی یا بازار آزاد بفروش برسد. چرا که در تولید این محصولات از نهاده یارانه دار استفاده نشده است.
بنابراین در شرایطی ارز حاصل از صادرات کالا و بویژه نفت خام به قیمت های متفاوت می باشد، واردات کالاهای اساسی و دارو به نرخ ترجیحی و قیمت گذاری ارز به نرخ نیمایی برای صنایع همانند پتروشیمی و پالایشی که از نهاده یارانه دار استفاده می کنند، برای جلوگیری از رانت اقتصادی است و عرضه ارز صنایعی که از نهاده یارانه دار استفاده نمی کنند به قیمت بازار توافقی یا ازاد کاملا درست و صحیح است و طرح مسایلی از قبیل وجود رانت اقتصادی در نرخ های متفاوت ارز و در نتیجه فروش ارز به نرخ یکسان خود رانت اقتصادی می باشد.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
