به گزارش اقتصاددان به نقل از دنیای اقتصاد  ،محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ایران، روز جمعه در اولین نشست نخست‌وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شهر «چوپون آتا» قرقیزستان حضور بهم رساند.

اهمیت این رویداد از آنجااست که پس از اجرایی شدن کامل موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که ۸۷درصد کل اقلام صادراتی ایران به این اتحادیه مشمول تعرفه صفر قرار می‌گیرد، تهران و ۵ پایتخت اوراسیایی می‌توانند زمینه توسعه روابط بر بستر تجارت آزاد را فراهم کنند و خیز بلندی برای تشکیل بازار مشترک بردارند.

عضویت ناظر جمهوری اسلامی ایران در جریان اجلاس سران این اتحادیه در دی‌ماه ۱۴۰۳ در سن‌پترزبورگ روسیه به تصویب اعضا رسید. ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و روسیه، اعضای اصلی این اتحادیه بوده و ایران، ازبکستان، کوبا و مولداوی اعضای ناظر این اتحادیه هستند.

میخاییل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه، درباره نقش کلیدی این اتحادیه در موضوعات اقتصادی گفته است که «تولید ناخالص داخلی اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۲۴ میلادی ۴.۴درصد و در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵ میلادی، ۲درصد افزایش داشته و حجم تجارت متقابل بین کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۶.۸درصد افزایش یافته و به ۹تریلیون روبل نزدیک شده است.»

به گفته او، «تعداد کشورهایی که می‌خواهند همکاری با این اتحادیه را گسترش دهند، رو به افزایش است. در ماه مه (۲۵اردیبهشت ۱۴۰۴)، توافق‌نامه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران به اجرا درآمد و در حاشیه اجلاس مینسک (تیر ۱۴۰۴)، توافق‌نامه‌هایی با امارات متحده عربی و مغولستان امضا شد».

تاکید بر روابط اقتصادی ایران و قرقیزستان

محمدرضا عارف در نخستین دیداری که در حاشیه این اجلاس داشت، به گفت‌وگو با قاسم علی‌اف، نخست‌وزیر قرقیزستان، پرداخت. عارف در این دیدار به رشد ۳۰درصدی مبادلات تجاری و اقتصادی بین دو کشور اشاره کرد و گفت: «موافقت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا فرصت مناسبی برای افزایش سطح روابط در زمینه‌های تجاری و همکاری‌های بخش خصوصی دو کشور است که در کنار آن تشکیل کمیته سرمایه‌گذاری و فعال شدن کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور از دیگر راه‌حل‌ها برای تعمیق و گسترش روابط فی‌مابین در مسائل بخش خصوصی دو کشور است.»

نخست‌وزیر قرقیزستان با تاکید بر اهمیت حجم مبادلات بین دو کشور افزود:«پیش‌نویس موافقت‌نامه همکاری‌های ایران و قرقیزستان برای رسیدن به سطح جدیدی از مبادلات و روابط هرچه سریع‌تر نهایی می‌شود و دستورات لازم به همه دستگاه‌های دولت قرقیزستان برای پیگیری تفاهمات و توافقات دو کشور داده شده است که ایجاد پرواز مستقیم بین ایران و قرقیزستان در کنار تسهیل روابط مالی و بانکی به توسعه ارتباطات کمک کند.»

رایزنی درباره زنگزور و اسنپ‌بک

دیدار با میخاییل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه، شاید مهم‌ترین برنامه کاری محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری بود. عارف در این دیدار با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران برای افزایش همکاری‌های دوجانبه، چندجانبه و منطقه‌ای با روسیه آمادگی کامل دارد، به مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: «ایران همواره به دنبال مذاکرات و اعتمادسازی در خصوص فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود بوده است اما کشورهای غربی از ابتدا مساله هسته‌ای ایران را به یک پروژه سیاسی تبدیل کردند.»

عارف با اشاره به مواضع برخی از کشورهای اروپایی در خصوص اسنپ‌بک، گفت: «در خصوص اسنپ‌بک از نظر حقوقی معتقد هستیم که سه کشور اروپایی حق دخالت در این مساله را ندارند و پیشنهادهای کشور اروپایی عملا به رسمیت شناختن مواضع غیراصولی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای است.»

او با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همانند روسیه مخالف یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در جهان است، گفت: «باید راهبرد چندجانبه‌گرایی و امنیت و ثبات منطقه با کمک کشورهای منطقه دنبال شود و حل مسائل منطقه نیاز به دخالت و ورود کشورهای خارج از این منطقه ندارد چرا که کشورها توانایی حل مسائل خود را دارند.»

عارف با اشاره به تحولات قفقاز خاطرنشان کرد: «از هرگونه تفاهم و همکاری برای تنش‌زدایی و روابط دوستانه و صمیمانه کشورهای منطقه و همسایه استقبال می‌کنیم، البته راهبرد ایران عدم دخالت کشورها و نیروهای خارجی به‌ویژه در ژئوپلیتیک منطقه است چرا که مسائل منطقه نیازی به نیروهای خارجی ندارد و تمامی کشورهای حوزه قفقاز و آسیای مرکزی می‌توانند در صلح ثبات و امنیت با یکدیگر زندگی کنند.»

نخست‌وزیر روسیه نیز با تاکید بر اینکه همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه در سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است، تصریح کرد: «اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا در افزایش حجم روابط ایران با کشورهای منطقه در زمینه‌های مختلف تاثیرگذار است و در این راستا ایجاد کریدور شمال- جنوب در تعمیق این روابط حائز اهمیت اساسی است.» او با اشاره به تحولات در منطقه قفقاز تاکید کرد: «تمامی کشورهای منطقه باید بر اساس اصل حسن همجواری با یکدیگر روابط داشته باشند و می‌توانیم آینده منطقه را با کمک یکدیگر بسازیم.»

برای گسترش همکاری‌ها آماده هستیم

محمدرضا عارف در نشست نخست‌وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با بیان اینکه امروز فرصت‌های کم‌نظیری برای اقتصادهای ملی و فعالان اقتصادی و نیز توسعه پایدار اقتصادی و تعمیق همکاری‌های سازنده در سطح منطقه فراهم شده است، گفت: «قرار است اولین جلسه کارگروه مشترک موافقت‌نامه به ریاست وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران و وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا در نیمه دوم ماه سپتامبر سال جاری برگزار شود و گزارش پیشرفت کار از کارگروه‌های مختلف ذیل موافقت‌نامه دریافت و مورد بررسی قرار داده و بر اجرای کامل و موثر موافقت‌نامه، نظارت شود و نقشه راه همکاری نهایی شود.»

عارف ادامه داد: «فعالان اقتصادی در ایران، روزبه‌‌روز به مزایا و ظرفیت‌های موافقت‌نامه تجارت اقتصادی اوراسیا آگاه‌تر می‌شوند و مصمم هستند مشارکت و همکاری بیشتری در زنجیره تامین و زنجیره ارزش این اتحادیه اقتصادی داشته باشند. ما آمادگی داریم به موازات اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد، همکاری‌ها را در سایر حوزه‌های کلیدی همچون تجارت و انرژی، فناوری‌های نوین، ترانزیت و مواصلات گسترش دهیم.»

به گفته او، همکاری ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تنها یک مشارکت اقتصادی نیست، بلکه یک راهبرد بلندمدت برای ایجاد منطقه‌ای قدرتمند از طریق تقویت حاکمیت‌های ملی، تسهیل حمل‌ونقل و تجارت، همکاری در زمینه انرژی، توسعه فناوری، ایجاد زیرساخت‌های مشترک مالی و بانکی و افزایش ارتباطات مردمی است.

 برنامه توسعه‌محور برای ایجاد بازار مشترک

در ادامه این نشست، صدیر جپاروف، رئیس‌جمهوری قرقیزستان، به سخنرانی پرداخت و گفت: «طبق رایزنی و دیدارهای انجام‌شده، قرار است برنامه توسعه معاملات بورس در بازار مشترک کالا تصویب شود و گزارش کمیسیون ۲۰۲۴ در مورد وضعیت رقابت در بازارهای مرزی و اقدامات انجام‌شده برای جلوگیری از نقض قوانین عمومی رقابت مورد بحث قرار گیرد. در این نشست، پیشرفت ایجاد بازارهای مشترک گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی بررسی می‌شود و طرح اجرای جهت‌ها و مراحل اصلی سیاست حمل‌ونقل هماهنگ کشورهای اتحادیه برای سال‌های ۲۰۲۶-۲۰۲۴ اصلاح خواهد شد.»

به گفته وی، مقامات ارشد شرکت‌کننده در این نشست، مسائل مربوط به دیجیتالی شدن حمل‌ونقل ریلی باری، دستور کار آب‌و‌هوا، امکان‌سنجی هماهنگ‌سازی الزامات صلاحیت برای مشاغل پرتقاضا در بازار کار اتحادیه و رویه تایید‌صلاحیت‌های حرفه‌ای را بررسی می‌کنند.‌ علاوه بر این، قرار است در مورد مفاهیم توسعه بازارهای مشترک برای داروها و تجهیزات پزشکی بحث شود.