شهرها بهعنوان موتورهای حیاتی مدرنیزاسیون ایفای نقش میکنند و پنجرهای روشن برای فهم مسیر مدرنیزاسیون چین میگشایند. دو تحول اخیر در شهر گوانگجو، واقع در استان گوانگدونگ در جنوب چین، نمونهای شاخص از این روند به شمار میآیند.
ارزش مجموع واردات و صادرات این شهر در 10 ماه نخست امسال، از یک تریلیون یوان برابر با 141.55 میلیارد دلار فراتر رفت و رکورد جدیدی را برای همان دوره ثبت کرد. تقریباً در همان مقطع، نسخه تازه منتشرشده «شاخص طبیعت 2025 شهرهای علمی» گوانگجو را در رتبه ششم میان 10 شهر علمی برتر جهان نشاند و آن را بالاتر از منطقه خلیج سانفرانسیسکو در ایالات متحده قرار داد.
دگرگونی گوانگجو از یک مرکز بازرگانی کهن به قطبی نوظهور در نوآوری علمی، بیانگر اعتماد به نفس و شتاب فزاینده چین در پیشبرد توسعه با کیفیت بالا است. نوآوری علمی و فناوری، بهعنوان محرک اصلی شکلگیری نیروهای مولد با کیفیت جدید، بهطور فزایندهای به موتور اصلی رشد تبدیل میشود. شهرهایی که از توان نوآوری بالا و اکوسیستمهای پویا برخوردارند، مانند گوانگجو، در خط مقدم این تحول قرار دارند.
دستاوردهای این شهر در حوزه علوم دریایی نمونه روشنی از این مسیر است. در پانزدهمین دوره بازیهای ملی، مشعل آیینی این رویداد با استفاده از هیدراتهای گاز طبیعی، یا همان «یخ قابل احتراق» که از اعماق دریا استخراج شده بود، روشن شد. تحقق این اقدام حاصل همکاری میان مؤسسات تحقیقاتی، دانشگاهها و شرکتها بود.
گوانگجو در حال شکلدهی مسیری است که در آن نوآوری و توسعه صنعتی بهطور متقابل یکدیگر را تقویت میکنند. از شهر علمی نانشا تا شهر دانش گوانگجوی چین-سنگاپور، یک کریدور نوآوری راهبردی ایجاد شده که اکنون 30 درصد از دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی شهر، 51 درصد از شرکتهای پیشرفته و 74 درصد از شرکتهای یونیکورن را به هم پیوند میدهد و به موتور قدرتمندی برای رشد آینده تبدیل شده است.
دستاوردهای بزرگ معمولاً مستلزم دورههای زمانی طولانی، ریسکهای قابل توجه و پیچیدگیهای فراوان هستند. از این رو، هماهنگسازی میان بازاری کارآمد و دولتی فعال اهمیت زیادی دارد. گوانگجو همچنان به تقویت نظامهای نوآوری بنیادی خود ادامه میدهد تا یک اکوسیستم نوآوری پایدار و مقاوم ایجاد کند.
نمونههای موفق کارآفرینی بر وجود چنین محیطی تأکید دارند. هه شیائوپنگ، رئیس شرکت خودروسازی چینیXpeng Motors، یادآور میشود که در نخستین استارتاپ خود، از حمایتهای حیاتی منطقه تیانهه گوانگجو برخوردار بوده است. او هنگام راهاندازی XPeng نیز بار دیگر گوانگجو را برگزید؛ شهری که این شرکت را به یکی از بازیگران پیشرو صنعت خودروهای برقی چین بدل کرده است.
در 10 ماه نخست امسال، تعداد شرکتهای تازه ثبتشده در حوزههای نوظهور مانند اقتصاد ارتفاع پایین، هوافضا، شبکههای آینده و فناوریهای کوانتومی، اکتشافات اعماق دریا و فضای عمیق و سامانههای هوشمند بدون سرنشین، همگی رشدی بیش از 100 درصد را تجربه کردند. گسترش سریع این صنایع نوظهور و آیندهمحور، توان اکوسیستم نوآوری و ظرفیت صنعتی گوانگجو را تأیید میکند.
گشایش و سود متقابل، شالوده مدرنیزاسیون چین است. گوانگجو با تقویت نوآوری نهادی، در پی ارتقای سطح گشایش خود است. در منطقه نانشا، پلتفرم خدماتی تازه راهاندازیشده با عنوان «ارتباط فراساحلی» و سازوکار حمایتی «فهرست سفید» در حال سادهسازی تراکنشهای مالی فرامرزی برای شرکتهای کلیدی هستند.
طی 10 ماه نخست امسال، تجارت گوانگجو با اتحادیه اروپا 23.9 درصد و با آسهآن 31.1 درصد افزایش یافت، در حالی که تجارت با کشورهای شریک ابتکار کمربند و جاده و همچنین اعضای بریکس در هر دو مورد بیش از 20 درصد رشد کرد. تنوعبخشی به بازارها، شتاب تازهای به تجارت خارجی گوانگجو بخشیده است.
با پیشرفت روند ایجاد بازار ملی یکپارچه در چین، موانع نهادی به تدریج در حال برطرف شدن هستند و گلوگاههای لجستیکی نیز بهطور پیوسته کاهش مییابند. محدودیتهای جغرافیایی دیگر تعیینکننده ظرفیت یک شهر نیستند؛ هر شهر میتواند با گسترش گشایش، مزیتهای رقابتی خود را تقویت کرده و رشد را هدایت کند. این پویایی، زیربنای ثبات اصول اقتصادی چین، تداوم شتاب رشد و تابآوری پایدار اقتصاد این کشور به شمار میآید.
این تحولات بازتاب یک تغییر ساختاری گستردهتر است؛ تغییری که در آن شهرهای بزرگ و خوشههای شهری بهعنوان موتورهای فضایی اصلی توسعه چین در حال ظهور هستند.
امسال، خوشه نوآوری شنجن-هنگکنگ-گوانگجو در گزارش «شاخص نوآوری جهانی 2025» منتشرشده از سوی سازمان جهانی مالکیت معنوی، رتبه نخست جهان را به دست آورد. با پیوندهای فیزیکی و نهادی و ارتباطات انسانی گسترده، این سه شهر نه بهصورت جداگانه، بلکه بهعنوان بخشی از یک اکوسیستم نوآوری یکپارچه و مشارکتی عمل میکنند. یک خوشه کلانشهری مدرن با سرعت در منطقه خلیج بزرگ گوانگدونگ-هنگکنگ-ماکائو در حال شکلگیری است.
با نگاه به دوره «پانزدهمین برنامه پنجساله» در بازه 2026 تا 2030، چین قصد دارد نوآوری علمی و فناوری را بیش از پیش بهعنوان موتور اصلی توسعه به کار گیرد، اقتصاد خود را از طریق الگوی جدید توسعه تقویت کند و با اتکا به راهبردهای هماهنگ منطقهای، پایههای قدرت خود را تحکیم بخشد. شتاب توسعه با کیفیت بالا همچنان روندی افزایشی دارد.
ز
