تفاوت كيفيت آموزش مدارس دولتي با غيرانتفاعي
معاون پيشين وزارت آموزش و پرورش چندي پيش در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام كرد كه شرايط اقتصادي قطعا در جذب بيشتر دانش‌آموزان به مدارس دولتي موثر است.هرچند بستگي به ميزان رشد شهريه‌ها در شهرهاي بزرگ كشور دارد. ابراهيم سحرخيز اعلام كرد: متأسفانه مدارس دولتي ما در سال‌هاي اخير به گونه‌اي اداره شده‌اند كه اين انعطاف وجود دارد كه ۱۸ ميليون دانش‌آموز را جا بدهند.مشخصا وقتي مشكل پيدا مي‌كنند دو نوبت در مدرسه ايجاد مي‌كنند.مدارس دولتي هرچه دانش‌آموزان اضافه داشته باشند به شيفت عصر مي‌فرستند.وقتي معاون وزير مي‌گويد در دوره ابتدايي جمعيت قابل توجهي از كلاس‌ها بالاي ۴۰ نفر است، اگر بخواهيم مدارس را دونوبته اداره كنيم و كلاس‌ها هم ۴۰ نفره باشند، ۳ ميليون دانش‌آموز غيرانتفاعي را مي‌توان جا داد.اما اين رفتار باعث بي‌انگيزگي معلم و بحراني شدن شرايط آموزش مي‌شود.آنچه در مدرسه تدريس مي‌شود با آنچه در دانشگاه به معلم آموخته شده متفاوت است. بسياري از كارشناسان معتقدند بي‌عدالتي آموزشي در بسياري از مدارس كشور وجود دارد و اين معضل موضوع تازه‌اي نيست كه مسوولان از آن بي‌خبر باشند؛ نه كيفيت آموزش مدارس با هم برابر است و نه امكاناتي كه براي دانش‌آموزان در مراكز آموزشي وجود دارد.آنچه در اين بين خودنمايي مي‌كند، اين است كه پرداخت پول بيشتر شرايط عادلانه‌تري را براي درس‌خواندن دانش‌آموزان فراهم مي‌سازد.اما حالا با مشكلات اقتصادي موجود، كيفيت آموزش در مدارس دولتي در صورت افزايش جمعيت دانش‌آموزان با چه سرنوشتي روبه‌رو خواهد شد؟
تراكم كلاس‌ها خارج از استاندارد جهاني است
به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ، محمدرضا نيك‌نژاد، كارشناس حوزه آموزش در اين باره به خبرآنلاين گفت: همين حالا هم در مدارس دولتي ايران و به‌ويژه در كلانشهرها و شهرهايي با متوسط جمعيت، تراكم كلاس‌ها خارج از استاندارد جهاني است و اين مساله در سطح دبستان در پايه‌هايي مثل اول، اين تراكم بالا وجود دارد. به گفته نيك‌نژاد، استانداردهاي جهاني براي تعداد دانش‌آموز در هر كلاس بين ۱۵ تا ۲۰ نفر است و ما در مدارس ابتدايي در همين تهران كلاس‌هايي با ۳۶ دانش‌آموز و گاهي تا ۴۰ نفر هم داريم و در برخي موارد در مناطق حاشيه‌اي تهران نيز برخي كلاس‌ها با حضور ۶۰ دانش‌آموز تشكيل مي‌شود.
تفاوت كيفيت آموزش مدارس دولتي با غيرانتفاعي
نيك‌نژاد درباره مدارس غيرانتفاعي مي‌گويد: دست‌هايي وجود دارد كه مدارس غيرانتفاعي را به شكل مستقيم و غيرمستقيم حمايت مي‌كنند تا خانواده‌ها به سمت مدارس غيردولتي بروند و از برتري كيفيت آموزش اين مدارس مي‌گويند كه البته لزوما در همه مدارس غيرانتفاعي كيفيت آموزش بهتر از مدارس دولتي نيست؛ مشكلات اقتصادي اجازه نمي‌دهد كه حتي بسياري از خانواده‌ها كه سال‌هاي گذشته دانش‌آموز خود را به غيرانتفاعي مي‌فرستادند، از پس چنين كاري بربيايند و خب فرزندشان را در مدارس دولتي ثبت‌نام مي‌كنند. به گفته اين دبير بازنشسته، با وجود روش‌هاي نوين، يكي از نقاط كليدي آموزش در يك كلاس درس، كاهش تراكم كلاس به لحاظ تعداد دانش‌آموزان است و بسياري از كشورهايي كه آموزش باكيفيتي را به دانش‌آموزان خود ارايه مي‌دهند، بر تراكم استاندارد كلاس درس مدارس تأكيد ويژه دارند.نيك‌نژاد از كيفيت پايين آموزش در مدارس دولتي و دلايل متعدد آن، اين گونه مي‌گويد: معلمان انگيزه كار ندارند، شيوه جذب معلم درست و حسابي نيست، كمبود معلم دولت را وادار كرده است تا هر كسي را معلم كنند، مدارس دولتي به لحاظ ساختماني و ساختاري ضعيف‌اند و توانايي خانواده‌ها در هزينه‌كرد فرهنگي به صفر رسيده است و ترجيح مي‌دهند فرزند خود را در مدارس دولتي ثبت‌نام كنند كه هزينه كمتري را بپردازند كه با گران‌شدن و افزايش شهريه مدارس غيرانتفاعي، اين وضعيت تشديد شده و كيفيت آموزش در مدارس دولتي افت شديدي را پيدا مي‌كند.او تأكيد مي‌كند: البته افت آموزش تنها شامل مدارس دولتي نمي‌شود و در بسياري از مدارس پولي و غيرانتفاعي هم مشاهده مي‌شود، با اين تفاوت كه مدارس دولتي هنوز به‌شدت افتضاح نمره‌فروشي مدارس غيرانتفاعي نرسيده‌اند.
كسب رضايت والدين با فروش نمره در مدارس غيرانتفاعي
نيك‌نژاد، مدارس غيرانتفاعي را مشتري‌محور برمي‌شمرد و مي‌گويد: در نهايت در بسياري از اين مدارس با دريافت پول، رضايت والدين و دانش‌آموزان با فروش نمره كسب مي‌شود.من مدرسه غيرانتفاعي‌اي را مي‌شناسم كه متأسفانه مدير به رفتارهاي غيراخلاقي دانش‌آموزان تن مي‌داد تا دانش‌آموز از آن مدرسه نرود و پولي كه به مدرسه پرداخت مي‌كند، قطع نشود.
نمي توان مدعي شد همه مدارس غيرانتفاعي آموزش باكيفيت‌تري دارند
نرگس ملك‌زاده، معلم آموزش و پرورش نيز درباره كيفيت آموزش در مدارس غيرانتفاعي مي‌گويد: به‌طور قطعي نمي‌توان گفت كه همه مدارس غيرانتفاعي شرايط بهتري را براي آموزش دانش‌آموزان و ارايه آموزش باكيفيت‌تر دارند؛ بسياري از مدارس غيرانتفاعي واقعا كيفيت آموزشي ضعيف‌تري از مدارس دولتي دارند. به گفته اين معلم آموزش‌وپرورش، برخي والدين به مدارس غيرانتفاعي، به‌ويژه در مدارسي كه خيلي شناخته‌شده نيستند، به شكل يك كسب‌وكار نگاه مي‌كنند؛ چون با توجه به سطح توانايي دانش‌آموز خود فكر مي‌كنند كه مدرسه با ثبت‌نام و دريافت شهريه از دانش‌آموزشان، كمك بيشتري به او مي‌كنند و البته مديران و موسسان مدارس غيرانتفاعي در كنار هزينه‌اي كه از دانش‌آموز مي‌گيرند، براي او هزينه هم مي‌كنند و خب اين يكي از انواع اين هزينه‌كردها است.ملك‌زاده همچنين معتقد است: به نظر من در حال حاضر بين ۵۰ تا ۸۰ ميليون تومان، رنج معمول و منطقي شهريه براي ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس غيرانتفاعي به حساب مي‌آيد و البته تأمين همين مبلغ هم براي بسياري از خانواده‌ها سخت است و پرداخت مبالغي بيشتر از اين هم براي اغلب خانواده‌ها ناممكن است.
ضعف آموزش در مدارس كشور در ۵۰ سال اخير بي‌سابقه است
نيك‌نژاد بر اين باور است كه آموزش فعلي ما در مدارس مختلف، آموزش طبقاتي است و شكاف‌هاي ايجادشده بين اقشار مختلف مردم در نتيجه اين آموزش طبقاتي رقم خورده است؛ ضعف شرايط فعلي آموزشي مدارس را در ۵۰ سال گذشته هم نداشتيم؛ طبق يك مصوبه دولت در سال ۱۳۵۲، مدارس ملي (همان غيرانتفاعي‌هاي امروز) را منحل كردند و فقط تعداد كمي از مدارس پولي ديني را نگه داشتند كه آن هم به اين دليل بود كه نمي‌توانستند با آن طبقه‌اي كه نسبت به آموزش فرزند خود حساسيت داشتند، دربيفتند.در همان زمان، پيش‌دبستاني اجباري و رايگان شد و ساير مدارس هم دولتي، اجباري و رايگان شدند و امكاناتي مثل تغذيه و پوشاك رايگان هم به دانش‌آموزان ارائه مي‌شد و بعد از انقلاب، مدارس در ايران هم مثل ديگر كشورهاي جهان به سمت خصوصي‌سازي و غيرانتفاعي رفتند و به شرايط فجيع امروز مدارس پولي و غيرانتفاعي رسيديم.
ملك‌زاده، معلم آموزش‌وپرورش مي‌گويد: بسياري از خانواده‌ها كه تا پيش از تعيين شهريه جديد مدارس غيرانتفاعي، فرزند خود را در اين مدارس ثبت‌نام مي‌كردند تا در يك شرايط بهتر آموزشي درس بخوانند، هم‌اكنون ديگر از پس اين شهريه برنمي‌آيند و تنها گزينه‌شان بازگشت به سمت مدارس دولتي بوده است.البته اگر مدارس دولتي كشش اين دانش‌آموزان را داشت، ما با گسترش مدارس غيرانتفاعي مواجه نبوديم.
بازگشت به مدارس دولتي و بروز چالش‌هاي تازه
او اساس شكل‌گيري مدارس غيرانتفاعي را برداشتن باري از لحاظ جمعيتي از دوش آموزش‌وپرورش مي‌داند و مي‌گويد: در شرايط فعلي، با بازگشت دانش‌آموزان به مدارس دولتي به دليل افزايش شهريه مدارس غيرانتفاعي، مشكلات متعددي ايجاد مي‌شود.علاوه بر شلوغ‌شدن مدارس دولتي، در برخي از موارد نيز شرايط پذيرش دانش‌آموز جديد در اين مدارس وجود ندارد؛ چون سقف تعداد دانش‌آموزان مشخص است. اين معلم مي‌گويد: يك حالت سرگرداني براي بچه‌هايي كه در مدرسه غيرانتفاعي بوده‌اند و الان قصد خروج از اين مدارس و ورود به مدارس دولتي را دارند، ايجاد شده است.با توجه به استقبالي هم كه از مدارس دولتي مي‌شود و خروجي به‌ويژه در ميان‌پايه‌ها وجود ندارد، عملاً پذيرش دانش‌آموز جديد ممكن نيست و فقط يك بلاتكليفي براي دانش‌آموزان مدارس غيرانتفاعي بعد از مراجعه به مدارس دولتي ايجاد مي‌شود.
بي‌عدالتي آموزشي و سهم سنگين غيرانتفاعي‌ها براي پولدارها
نيك‌نژاد با اشاره به بي‌عدالتي آموزشي در كشور مي‌گويد: آمار و ارقام ورود دانش‌آموزان مدارس غيرانتفاعي به دانشگاه‌ها و قبولي در رشته‌هاي مطرح، نشانگر بي‌عدالتي آموزشي است؛ بيشتر قبولي‌هاي رشته‌هاي پزشكي يا بيشتر قبولي‌هاي دانشگاه‌هاي مهمي چون شريف، تهران و… از دهك‌هاي پولدار كشور هستند؛ دو سال پيش، از بين ۴۰ رتبه اول كنكور، فقط يك دانش‌آموز در مدرسه دولتي درس خوانده بود كه البته آن مدرسه هم از بسياري از مدارس غيردولتي، غيردولتي‌تر بود. به گفته نيك‌نژاد، در حال حاضر يك سري مدارس دولتي داريم كه به لحاظ جغرافيايي در مناطق ثروتمندنشين واقع شده‌اند و امكان اينكه از خانواده‌ها پول خوبي دريافت كنند را دارند و خب با جذب معلمان خوب و ارائه آموزش مطلوب، عملكرد بهتري از مدارس غيرانتفاعي هم دارند.
تبعات دو شيفته شدن مدارس
ملك‌زاده به معضل كمبود معلم مي‌پردازد و معتقد است: دو شيفته شدن مدارس از پيامدهاي احتمالي افزايش شهريه مدارس غيرانتفاعي است؛ اگر تعداد دانش‌آموزان بازگشتي از مدارس غيرانتفاعي به دولتي زياد باشد، آموزش‌وپرورش مجبور به دو شيفت كردن برخي از مدارس هم مي‌شود و براي تكميل تعداد معلم دو شيفت، با وجود شرايط فعلي، با كمبود معلم مواجه مي‌شود، اما اگر تعداد به اندازه‌اي زياد نشود كه كار به دو شيفت كردن مدارس نرسد، با تراكم دانش‌آموز در مدارس دولتي و شلوغي كلاس‌ها روبه‌رو مي‌شويم و كيفيت كلاس‌ها به شدت كاهش پيدا مي‌كند.
هيچ مدرسه رايگاني وجود ندارد
از سوي ديگر نيك‌نژاد ارايه آموزش رايگان در مدارس را رد مي‌كند و مي‌گويد: باور من اين است كه هيچ مدرسه دولتي عادي، حتي آن مدرسه دورافتاده در دل روستا هم، به‌صورت ۱۰۰ درصد رايگان نيست؛ در محروم‌ترين نقاط هم پول آب و برق، پول برگه امتحان، تلفن، و ساير هزينه‌هاي نگهداري مدارس از خانواده‌ها دريافت مي‌شود و اين وظيفه دولت است كه شرايط آموزش باكيفيت رايگان را براي دانش‌آموزان فراهم كند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
