صحرای تالاتان گبی در استان چینگ‌های در شمال‌غرب چین، نسل‌ها شاهد طوفان‌های شن شدید، خشکسالی‌های طولانی و پوشش گیاهی اندک بوده و زندگی را برای دامداران محلی به نبردی مداوم با طبیعت خشن تبدیل کرده است.
امروزه، تالاتان که در شهرستان گونگ‌هه در ناحیه خودمختار تبتی هاینان قرار دارد، در حال تجربه تحولی چشمگیر است. صف‌های گسترده‌ای از پنل‌های خورشیدی آبی‌رنگ در سراسر فلات گسترده شده‌اند و از نور فراوان خورشید برای تولید انرژی پاک بهره می‌برند. در زیر سایه این پنل‌ها، علفزارها جان گرفته‌اند و گوسفندان آزادانه در دشت‌هایی که اکنون به یک گرم‌دشت جدید و پرنشاط شباهت دارند، می‌چرند و بازی می‌کنند.
یهدور، دامدار 49 ساله محلی، از نزدیک شاهد این تغییرات بوده است. او اکنون در حالی‌که سوار موتورسیکلت است، از گله خود مراقبت می‌کند. یهدور می‌گوید: «روستای ما عمدتاً به دامداری متکی است و بسیاری از خانواده‌ها گوسفند پرورش می‌دهند. در گذشته، مراتع حاصلخیزی کافی نداشتند و دامداران مجبور بودند گوسفندان خود را برای یافتن چراگاه مناسب به مناطق دوردست ببرند.»
دهه‌ها خشکسالی و چرای بی‌رویه، تالاتان را به بیابانی تقریباً بی‌پایان تبدیل کرده بود. اما از سال 2012، تغییر آغاز شد. دولت محلی با استفاده از منابع غنی خورشیدی منطقه و زمین‌های وسیع و مسطح، ساخت یک پایگاه انرژی خورشیدی را آغاز کرد. اکنون، پارک فتوولتائیک عظیمی بیش از 300 کیلومتر مربع را در بر گرفته و توسط بیش از 60 شرکت خورشیدی اداره می‌شود و یکی از قطب‌های اصلی تولید انرژی خورشیدی در سطح گیگاوات در چین به شمار می‌رود.
به شکلی غیرمنتظره، آرایه‌های متراکم پنل‌های خورشیدی نقش موانعی در برابر باد و شن را ایفا کرده‌اند. سایه آن‌ها ریزاقلیمی خنک‌تر ایجاد کرده و تبخیر را کاهش می‌دهد. همچنین، شست‌وشوی دوره‌ای پنل‌ها توسط تیم‌های نگهداری باعث می‌شود آب حاصل به خاک نفوذ کرده و زمین زیرین را تغذیه کند. این شرایط برای رشد علف بسیار مناسب بوده است. با بازگشت پوشش گیاهی، رطوبت خاک بهبود یافته و در برخی نقاط علف‌ها آن‌قدر بلند شده‌اند که گویی بیابان دوباره زنده شده است.
کائو جون، یکی از کارکنان بخش پروژه پارک صنعتی محلی، می‌گوید: «در برخی مناطق، علف‌ها بیش از یک متر رشد کرده‌اند، تا حدی که جلوی پنل‌های خورشیدی را گرفته و راندمان انرژی را کاهش می‌دهند.»
برای حل این مشکل، شرکت‌های خورشیدی از دامداران محلی کمک گرفتند. توافقی حاصل شد که به دامداران اجازه می‌داد گوسفندان خود را در زیر پنل‌ها به چرا ببرند. این روش طبیعی، جایگزینی کم‌هزینه و مؤثر به جای وجین دستی یا شیمیایی بود. در مناطق صعب‌العبور نیز دامداران علف‌ها را برای استفاده به عنوان علوفه زمستانی برداشت می‌کنند.
کائو توضیح می‌دهد: «این راه‌حلی برد-برد است. دامداران درآمد بیشتری به دست می‌آورند و شرکت‌ها نیز در هزینه‌های نگهداری صرفه‌جویی می‌کنند.»
تکنسین‌ها همچنین طراحی پنل‌ها را تغییر دادند؛ فاصله بین آرایه‌ها از سه به پنج متر افزایش یافت و ارتفاع نصب از 50 سانتی‌متر به حدود 1.5 تا 1.8 متر رسید تا گوسفندان بتوانند آزادانه در زیر آن‌ها حرکت کنند. پیش‌بینی می‌شود پس از تکمیل تمام پروژه‌های پارک فتوولتائیک 609 کیلومتر مربعی در هاینان، مساحت چمن‌کاری‌شده به 450 کیلومتر مربع برسد و سالانه حدود 110 هزار تن علف تولید کند. این پایگاه انرژی همچنین فرصت‌های شغلی متعددی برای ساکنان محلی فراهم کرده است.
فناوری جدید نیز به مدیریت بهتر دام و مراتع کمک کرده است. در برخی ایستگاه‌های فتوولتائیک از پهپادهای مادون قرمز و سامانه‌های نظارت هوشمند برای ردیابی گله‌ها در مناطق وسیع استفاده می‌شود. علاوه بر این، گوسفندان در برخی مراتع به برچسب‌های گوش دارای کد QR مجهز شده‌اند که اطلاعاتی مانند سن، سوابق واکسیناسیون و مالکیت را ثبت می‌کند تا مدیریت دقیق‌تری ممکن شود.
هر سال از ژوئن تا اکتبر، دامداران می‌توانند گوسفندان خود را به‌طور رایگان در پارک فتوولتائیک چرا دهند. طبق توافق‌نامه‌ها، تقریباً 66 کیلومتر مربع از مراتع متعلق به شرکت، برای دامداران محلی در دسترس قرار دارد.
این استان تاکنون 32 چراگاه سازگار با محیط‌زیست فتوولتائیک و 56 چراگاه متمرکز در پارک خورشیدی ایجاد کرده است که از 18 روستای اطراف حمایت می‌کنند. در این روستاها سالانه بیش از 20 هزار رأس گوسفند پرورش داده می‌شود. با شناخته‌شدن گوسفندانی که در زیر پنل‌های خورشیدی پرورش می‌یابند، مردم محلی برند «گوسفند فتوولتائیک» را ایجاد کرده‌اند و اکنون گوشت این گوسفندان از طریق پلتفرم‌های تجارت الکترونیک در سراسر کشور به فروش می‌رسد.
یهدور می‌گوید: «خانواده ما سالانه حدود 100 هزار یوان (14 هزار دلار) از پرورش گوسفند درآمد دارد. تعداد گوسفندانم از 200 به بیش از 300 رأس افزایش یافته و گوسفندان ما سالم و قوی هستند. زندگی خیلی بهتر شده است.»
مدلی که در تالاتان برای ترکیب تولید برق خورشیدی و دامداری ایجاد شده، رویکردی تازه برای مقابله با بیابان‌زایی و توسعه انرژی پاک ارائه می‌دهد.
در منطقه خودمختار اویغور شین‌جیانگ و استان گان‌سو، طرح‌هایی مشابه با استفاده از انرژی خورشیدی برای بهبود ریزاقلیم، پشتیبانی از کشاورزی و مقابله با بیابان‌زایی در حال اجراست. در استان یون‌نان و منطقه خودمختار مغولستان داخلی نیز گیاهان دارویی ارزشمندی مانند شیرین‌بیان و گون در زیر پنل‌های خورشیدی کاشته می‌شوند تا منبع درآمدی تازه برای کشاورزان فراهم شود.
با گسترش انرژی سبز در چین، صنایع گوناگون به شکلی خلاقانه با این روند ترکیب می‌شوند و زمینه استفاده کارآمدتر از منابع و ایجاد منافع بیشتر را فراهم می‌کنند. این نوآوری‌ها سرزمین‌هایی را که زمانی بایر و خشک بودند، به مناظری سرسبز و پویاتر بدل کرده‌اند.
ز
