دکتر فاطمه رحمتی عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت:نوسانات نرخ ارز، سال‌هاست به یکی از چالش‌های جدی تولیدکنندگان ایرانی تبدیل شده است. شاید برای شرکت‌های بزرگ این تغییرات فقط نوسان چند عدد در بازار باشد، اما برای بنگاه‌های کوچک و متوسط، به‌معنای تغییر ناگهانی مسیر فعالیت اقتصادی است. این گروه از فعالان اقتصادی، به‌دلیل سرمایه محدود و گردش مالی پایین، بیشترین آسیب را از نوسانات می‌بینند.
وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، قیمت مواد اولیه، قطعات وارداتی، اجاره و حتی هزینه‌های حمل‌ونقل بالا می‌رود. بنگاه‌های کوچک معمولاً توان جذب این افزایش قیمت‌ها را ندارند و ناچارند یا تولید را کاهش دهند، یا فعالیت خود را متوقف کنند. از سوی دیگر، کاهش ناگهانی نرخ ارز هم همیشه به نفع تولیدکننده نیست، چراکه بسیاری از خریدها و قراردادها با نرخ‌های بالاتر انجام شده‌اند و افت قیمت، سود بنگاه را از بین می‌برد. در چنین فضایی، برنامه‌ریزی بلندمدت تقریباً ناممکن است و تولیدکننده در وضعیت دائمی نااطمینانی کار می‌کند.
🔹 چطور می‌توان از آسیب نوسانات کاست؟
۱. ثبات سیاست‌های ارزی:
مهم‌ترین اقدام، ایجاد سیاست ارزی شفاف و قابل پیش‌بینی است. تصمیم‌های ناگهانی درباره نرخ ارز، نه‌تنها بازار را آرام نمی‌کند بلکه اعتماد فعالان اقتصادی را هم از بین می‌برد.
2. راه‌اندازی ابزارهای پوشش ریسک ارزی:
در بسیاری از کشورها، ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و بیمه نوسانات ارزی در دسترس بنگاه‌هاست. فراهم کردن چنین ابزارهایی برای واحدهای کوچک، می‌تواند بخش زیادی از نگرانی‌ها را کاهش دهد.
3. تسهیلات مالی هدفمند:
بانک‌ها و صندوق‌های حمایتی می‌توانند خطوط اعتباری ویژه برای بنگاه‌هایی که درگیر واردات مواد اولیه یا صادرات کالا هستند ایجاد کنند تا در دوره‌های بی‌ثباتی ارزی، دچار بحران نقدینگی نشوند.
4. توسعه تولید داخلی مواد اولیه:
کاهش وابستگی به واردات، یعنی کاهش آسیب از نوسانات ارزی. حمایت از صنایع بالادستی و تأمین مواد اولیه داخلی، در بلندمدت اثرگذارترین راه است.
5. حمایت کوتاه‌مدت در زمان بحران:
در دوره‌هایی که نوسانات شدید می‌شود، دولت می‌تواند با معافیت مالیاتی موقت، تسهیلات کم‌بهره یا تمدید مهلت بازپرداخت وام‌ها، از تعطیلی زنجیره‌ای کارگاه‌های کوچک جلوگیری کند.
بنگاه‌های کوچک و متوسط ستون اصلی اشتغال و تولید در کشور هستند. هرگونه بی‌ثباتی در نرخ ارز، مستقیم بر فعالیت و بقای این بنگاه‌ها اثر می‌گذارد. ثبات در بازار ارز فقط یک شاخص اقتصادی نیست، بلکه نشانه‌ای از اعتماد و پیش‌بینی‌پذیری در فضای کسب‌وکار است.
اگر قرار است تولید داخلی تقویت شود، ثبات ارزی باید به اولویت اصلی سیاست‌گذاران تبدیل شود . چون وقتی این ستون‌ها محکم بمانند، اقتصاد کشور هم روی پای خودش می‌ایستد.
