بورس در انتظار پسا انتخابات

آخرین روز اردیبهشت ماه اعلام شد که رییس دولت سیزدهم در سانحه سقوط هلیکوپتربه شهادت رسیده و پس از این موضوع بازارهای مالی خصوصا بورس دچار شوک شد و شاهد سرخ پوشی معاملات بودیم. البته مساله اساسی اینجاست که بازار سرمایه پیش از شهادت رییس‌جمهور ریزشی شده بود و این مساله باعث شد که بازار شوک منفی سنگین‌تری را تجربه کند.

پس از شهادت رییس‌جمهور، محمد مخبر معاون اول وی به صورت موقت اداره امور کشور را بر عهده گرفت و قرار است روز هشت تیر ماه با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری مشخص شود چه کسی قرار است سکاندار کشور شود. نکته قابل توجه اینجاست که هر یک نامزدهای ریاست‌جمهوری برنامه‌ای برای بازارهای مالی و بورس دارند، به نوعی قصد دارند از بازار حمایت کنند؛ اما حمایت تنها با صحبت نیست و باید دید کدام نامزد برنامه جامعی را برای حمایت از بازار سرمایه منتشر می‌کند و در نهایت با برنامه خود آیا قصد حمایت از سهامداران را دارد یا خیر؟

مساله این روزهای بازار سهام عدم حمایت دولت‌ها از سهامداران خرد است و اگر دولت آینده بتواند با برنامه جامعی از بورس حمایت کند روزهای خوش و توسعه بازار آغاز خواهد شد.

وعده توخالی برای بازار سرمایه

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل  ،هابیل خاوری، کارشناس بازار سرمایه  اظهار کرد: ارزش کل معاملات خرد طی روزهای اخیر بسیار کاهش یافته است که جای تاسف دارد. بازار سرمایه این روزها را می‌توانیم آینه تمام نمای اقتصاد و شوهای اقتصادی مدیران اقتصادی کشور نام گذاری کنیم!

وی ادامه داد: با توجه به مجموعه اتفاقاتی که افتاده که الحق والانصاف یه پکیج کامل از تمامی رویدادهای طبیعی است و به نوعی کسی از مدیران و سطوح بالا به بازار سرمایه نگاهی نمی‌کند.

این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: این سوال رو از خودمان باید بپرسیم که مگه چند درصد بازار سرمایه دست حقیقی است؟ آیا من سهامدار خرد باید بیام و بازار رو نجات بدهم؟ بخش کوچیکی از بازار دست سهامدار خرد است و به جرات می‌گویم که هیچ‌وقت روی روند معاملات تاثیرگذار نبودند حقیقی‌ها و همیشه در بازار سرمایه مورد ظلم قرار گرفته‌اند!

خاوری ادامه داد: برای همه ما واضح است که فعالین اصلی این بازار در حوزه معاملات چه کسانی هستند، اگر تک به تک بخواهیم نام ببریم به لیست بلند بالایی می‌رسیم. واقعا سخت است سازمان بورس این نهاد‌ها رو دور هم جمع کند و یک برنامه برای آنها و حمایت از ماهیت وجودی و بقای خودش برگزار کند؟

خطر ورشکستی  در صندوق‌های بازنشستگی

این کارشناس بازار سرمایه اظهارکرد: در اینجا نمیتوان نامی از سهامدار خرد برد و اگر بخواهیم نام ببرم می‌توانم بگویم که درایور‌های اصلی بازار نهادهای سرمایه‌گذاری و نهادهای مالی هستند و در نهایت بخش ناچیزی سهم حقیقی‌هایی است که پول و سرمایه قابل توجهی دارند. حالا می‌توانیم به هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌هایی که فعالیتشان مشابه همین‌هاست اشاره کنیم، مساله قابل توجه اینجاست که اکثر شرکت‌ها زیرمجموعه صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی یا نهادهای مشابه هستند! کشور و دولت هم دچار چالش‌های جدی و ورشکستی توی صندوق‌های بازنشستگی است! این دومینو، دومینوی خطرناکی است که به دست افرادی خاص در حال ریزش است.

وی تاکید کرد: داستان جایی جالب می‌شود که همه این موسسات عمومی غیردولتی هم هستند، ولی مدیران آنها توسط دولت انتخاب می‌شوند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: این شرکت‌ها باید پای حمایت از بازار سرمایه باشند؛ چراکه سهامدار خرد نمی‌تواند کار برای حمایت از بازار سرمایه انجام دهد. ۹۰ درصد این شرکت‌ها هم به دلیل شرایط بودجه‌ای دولت در هزینه‌های خود مانده‌اند و توان حمایت از بازار سهام را ندارند.در کشور ما ماشاالله وقتی مجلس یا ریاست‌جمهوری عوض می‌شود اتوبوسی مدیران عوض می‌شوند، پس طبیعی همه مدیران این نهاد‌ها هم احساس عزل شدن به آنها دست بدهد و کار خود را رها کنند، همون چیزی که الان در بازار قابل مشاهده است.

خاوری توصیح داد: از طرفی نهادهای مالی داخلی بازار سرمایه را داریم که شرکت‌های تامین سرمایه، سبدگردان‌ها و مشاوره سرمایه‌گذاری‌ها و کارگزاری‌ها و صندوق‌ها هستند و منابع مالی سرمایه‌گذار‌های خرد رو مدیریت می‌کنند. با این شرایط بازار طبیعی است کسی سرمایه خود را دست این نهاد‌ها ندهد و آنها نیز کاری از دستشان برنیاید، سیاست‌های اعتبار دهی به کارگزاری‌ها هم که کلا نابود شده است و در بحث اعتبارات بانکی کارگزاری‌ها و نرخ سود اعتبار دهی هم چالش بزرگی شده است.

این کارشناس بازارسرمایه تشریح کرد: نکات مهمی روی بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد که مهم‌ترین آن انتخابات است و اثرات ویژه و مهمی در تصمیم‌گیری‌ها بازار دارند می‌توانیم بدین شکل بیان کنم که مثلاً این صحبت هیچ فرقی نمی‌کند چه کسی رییس‌جمهور شود، حرف درستی حداقل برای ما بورسی‌ها نیست یا موضوع دیگری که حتی اگر رای نمی‌دهیم باید نسبت به برخی مطالبات بازار سرمایه پیشرو و مطالبه‌گر باشیم نه سهامدار خرد بلکه نهاد‌های مالی و سرمایه‌گذاری باید مطالبه‌گر باشند. بنده نمی‌دانم نقش کانون نهادهای سرمایه‌گذاری الان توی این روزا دقیقا چیست؟ اما نکات مهم‌تری هم وجود داره که می‌توانیم به این صورت بیان کنیم، مهم‌ترین و اولین نکته به نظر پیامی بود که رد و تایید صلاحیت‌ها برای جامعه و به خصوص فعالان اقتصادی ارسال کرد.

خاوری توضیح داد: نکته دیگر اینکه با حداقل تایید کاندیدا این موضوع پیش گرفته شده تا زمان و وقت بیشتری واسه بیان نظرات افراد داده شود و در بین همین موارد نیز باید به این نکته اشاره کنم که سه طیف فکری در حال حاضر در این انتخابات حاضر هستند و سه فرد دیگه تا حدودی نقش‌های پوششی را بازی می‌کنند و تاثیر چندانی در جریان انتخابات ندارند. حتی معتقدم در روزهای آخر این سه نفر به نفع بقیه کاندیدا‌ها کنار می‌روند. نکته بعدی اینجاست که باید هرچه بیشتر با دیدگاه‌های این سه طیف و سه دیدگاه فکری در مورد اقتصاد آشنا شویم و بعد اظهارنظر کنیم.

وی ادامه داد: حداقل تجربه گذشته ما بورسی‌ها این را نشان می‌دهد که هیجان زده نباید نسبت به این افراد رفتار کرد. چیزی که تا امروز مشخص است هیچ کدام از این کاندیدا‌ها اولویت اول آنها بورس نیست.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: نکته آخر این احتمال رو در نظر بگیریم که ممکن است این بار هم انتخابات به دور دوم کشیده شود و در محاسبات باید این موضوع هم لحاظ شود، که یک هفته دیگه این رالی و تونل وحشت برای بازار سرمایه ادامه داشته باشد که البته هیچ چیز مشخص نیست و پول‌ها طبیعتا در این مدت دچار سرگردانی بین بازارها هستند و شاید فعالان بیشتر سرگرم بازی‌های تلگرامی و کسب درآمد واهی شوند. از طرفی هم تعطیلات سریالی که پیش را داریم بازار را بیشتر از این کسل کنند می‌کند!

خاوری ادامه داد: بنظرم در برهه زمانی فعلی هم راحت‌تر شده و هم اهمیت و ضرورت بیشتری پیدا کرده، آن هم سازمان بورس و نهادهای مالی و سرمایه‌گذاری نه به عنوان نهادهای ناظر و یا وابسته به دولت بلکه به عنوان نهادهای حامی سهامداران خرد و نه به عنوان یک پیشنهاد که به نظر حالا به عنوان یک ضرورت این موضوع را برعهده بگیرند. تا واضح صریح و شفاف نظر این سه طیف کاندیدا را در مورد بازار سرمایه و اقتصاد جویا شود و در مناظره‌ها و برنامه‌ها گذرا از بورس و ۵۰ میلیون سهامدار نگذارند، چیزی که این چند روزه دیدیم از برنامه‌های تلویزیونی کاندیدا‌ها، بورسی‌ها دیگه فرصت هزینه شنیدن وعده‌های پوچ و توخالی رو ندارند و به نظر یکی از مهم‌ترین وظایف ارکان‌های مالی بازار سرمایه در روزهای پیش رو اینه که نمایندگان این افراد رو پای میز و روبروی سهامداران و مردم شنیده شود و از اونها در مورد موضوعات مهم مرتبط با بازار و اقتصاد پرسش تخصصی کند و جواب بشنود!

وی تشریح کرد: چرا این موضوع رو مطرح می‌کنم، چون این موضوع دو فایده و دستاورد مهم داره، فایده اول اینه که سهامداران و مردم و فعالان اقتصادی با دیدگاه‌های اقتصادی این افراد بیشتر آشنا می‌شود و به‌طور کلی دیدگاه فعلی آنها در بازار و روزهای بعد از انتخابات اثر گذار می‌شود و به بهبود بازار میتونه کمک کنه، و فایده مهم دوم مطالبه‌گری بعد از انتخابات است که از این گفتارها به عنوان حرف و سند یاد می‌شود که باید این افراد در مقابل مردمی که انتخابش کردن پاسخگو باشد.

ریسک در بازار سرمایه

امیرحسین جنانی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: امسال جهان شاهد برگزاری انتخابات‏های متعدد در ۶۵ کشور خواهد بود که طبیعتا ریسک و نااطمینانی قابل‏توجهی به بازار‌های مالی جهان تزریق خواهد کرد.

وی ادادمه داد: نوسانات پردامنه احتمالی در شاخص‌‏های بورسی، فرصتی مناسب برای معامله‏‌گران قرارداد‌های آتی و اختیار معامله مبتنی بر سهام فراهم خواهد کرد. از طرف دیگر، سرمایه‏‌گذاران می‏توانند با بهره‏‌گیری از ظرفیت‏ بازار‌های اوراق مشتقه به مدیریت ریسک‌‏های سیاسی بپردازند و از تلاطمات بازار در امان بمانند. البته این امر نیازمند عمق مناسب بازار است؛ شرایطی که فقدان آن در بازار سهام ایران مشهود است. وقتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌۲۰۱۶ پیروز شد، حجم معاملات شبانه اوراق مشتقه به سطحی تاریخی جهش کرد.

این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: حال بعد از ۸ سال، جهان در میانه یک چرخه انتخاباتی دیگر قرار گرفته است و فعالان بازار‌های مالی به‌خوبی می‌دانند که امکان وقوع نتایج غیرمنتظره وجود دارد. البته این‌بار موضوع فقط کرسی بالاترین مقام اجرایی در واشنگتن نیست و قرار است شاهد تغییر آرایش سیاسی در ۶۵ کشور جهان با جمعیتی حدود ۴.۲‌ میلیارد نفر باشیم.

وی ادامه داد: علاوه بر امریکا، امسال در بریتانیا و اتحادیه اروپا و همچنین برخی از اقتصاد‌های نوظهور برتر مانند مکزیک و هند، انتخابات برگزار شده است یا برگزار خواهد شد. در ایران با احتمال بازگشایی دامنه‌نوسان و برگشت آن به وضعیت قبلی انتظار می‌رود سهام کوچک هم به سرعت به تعادل برسند و همچنین با توجه به اینکه تغییر بنیادین منفی را در شرایط کلان اقتصادی شاهد نبودیم و از طرف دیگر افت قیمتی محسوسی را در سهام کوچک مشاهده کردیم، احتمالا بازار در روند آتی خود به این گروه از سهام توجه ویژه‌ای داشته‌باشد و سرعت حرکتی رو به بالا در سهام کوچک سریع‌تر باشد، بنابراین با متعادل‌شدن دامنه‌نوسان وضعیت این گروه هم بهتر می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: هرچه به انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، اخبار و نتایج گفت‌وگوها و مناظرات می‌تواند نوسانات نسبتا شدیدی را در بازار ایجاد کند اما جهت حرکتی بازار منفی قوی و رو به پایین نخواهد بود و با شانس زیاد نوسان‌ها رو به بالا و مثبت است. در این هفته‌های انتخاباتی معامله‌گران با احتیاط بیشتری دست به معامله می‌زنند. رویکرد سیاسی کاندیدا‌ها و چشم‌انداز تجارت خارجی کشور با فرض به قدرت رسیدن هر یک از آنها سبب می‌شود بازار تا زمان اعلام نتایج از واکنش جدی خودداری کند.

جنانی توضیح داد: این آرایش انتخاباتی در بازار هفته‌های اخیر به وضوح قابل مشاهده است. نرخ ارز‌های شاخص بازار تهران در هفته‌های اخیر در بازه‌های قیمتی کمتر از هزار تومان به نوسان پرداخته و دچار تغییر کانال نشده‌اند. باید دید پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، واکنش بازار ارز به کاندیدای برگزیده چطور خواهد بود.

وی در نهایت تاکید کرد: دولت جدیدی قرار است بر سر کار بیاید و باید دید رویکرد دولت جدید چه خواهد بود، اما فعلا در این جو بی‌خبری طبیعتا تا خبر منفی نیاید بازار به دلیل اصلاح زیادی که کرده و خبرهای مثبتی که این اواخر منتشرشده، رشد خواهد کرد اما اینکه در دولت بعد وضعیت به چه صورت باشد بسته به این است که دولت جدید چه سیاست‌هایی را در پیش گیرد و باید صبر کرد و دید چه خواهد شد. تاکنون کاندیدا‌هایی که تایید صلاحیت شده‌اند رویکردهای اقتصادی به نفع بازار سرمایه نداشتند، باید کمی پیش‌برویم و مناظره‌ها را دنبال کنیم و ببینیم در ادامه برنامه جذابی خواهند داشت یا خیر اما تاکنون هیچ گزینه جذابی برای بازار سرمایه وجود ندارد.

برنامه آینده کشور

حسن حسین نیا، کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: رشد پایدار اقتصادی در هر کشوری ملزوماتی دارد که در این راستا گسترش سرمایه‌گذاری در خطوط تولید و بنگاه‌های خدماتی را می‌توان راه رسیدن به آن ارزیابی کرد . هدف گذاری‌های سرمایه‌گذاری و تشویق مردم جهت حرکت در محور آن، جز با ارایه مشوق‌های لازم و احترام به حقوق و منافع سرمایه‌گذار میسر نخواهد بود .

وی ادامه داد: وقتی فردی با هدف سرمایه‌گذاری در تولید یا خدمات قدم بر میدارد، در مرحله اول به سنجش بازدهی می‌پردازد و در صورتی که این بازدهی در مقایسه با بازارهای رقیب بتواند ایجاد جذابیت کند نسبت به عملیاتی کردن آن اقدام می‌کند، در علوم مالی برای سنجش مقرون به صرفه بودن و برای توصیه به عملیاتی کردن طرح‌های مد نظر از شیوه‌های مختلفی همچون محاسبه ارزش فعلی جریان‌های نقد آتی پروژه و غیره استفاده می‌شود؛ پس بدون قبول بازدهی مناسب و حقوق سرمایه‌گذاران نمی‌توان شاهد رشد تولید و خدمات در کشور بود .

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: اما همه دغدغه‌های سرمایه‌گذاران به مرحله راه‌اندازی معطوف نمی‌شود و این مساله در طول عمر مفید پروژه‌های تولیدی نیز باید مورد توجه قرار گیرد، دخالت‌های دولت در قیمت گذاری محصولات، سیاست‌های پولی بانک مرکزی در کنار سیاست‌های مالی دولت، شرایط سیاست خارجی دولت و امکان دسترسی به بازارهای خارج از کشور هر کدام موارد قابل تاملی است که برای سرمایه‌گذاران اولویت دارند و بدون داشتن بستری گسترده و بهینه نمی‌توان انتظار رونق سرمایه‌گذاری را داشت .