محمدرضا آذین عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت : در حالی که ۷۰ درصد زمین از آب تشکیل شده است، اما فقط حدود ۰.۵ درصد آن آب شیرین قابل دسترس برای آشامیدن، شستشو و آبیاری محصولات کشاورزی است و بخش زیادی از این آب به دلیل افزایش تقاضا و تشدید گرما و خشکسالی مرتبط با تغییرات اقلیمی، کمیابتر میشود.
بحران آب در خارومیانه
حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان در حال حاضر به آب آشامیدنی تازه دسترسی منظم ندارند، در حالی که نیمی از جمعیت جهان در بخشی از سال، با کمبود آب روبرو هستند.
کمبود آب در سالهای اخیر به عنوان یک دغدغه جدی برای کشورمان مطرح بوده. اخیرا نیز زنگ خطر کمبود آب برای کشور به صدا درآمده است. البته با یک نگاه گستردهتر میتوان گفت کمبود آب به عنوان یک بحران جهانی مورد توجه کشورها و سازمانهای بینالمللی است. به طوری که پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۶ تقریبا ۵/۳ میلیارد نفر در دنیا در معرض بحران آب قرار خواهند داشت. این شرایط، رقابت در زمینه منابع آب جهانی را افزایش داده و بهرهبرداری از منابع آب به چالشی اساسی تبدیل خواهد شد. لذا برنامهریزی منابع آب در روابط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ملتها و دولتها موثر خواهد بود. شرایط جدید منابع و مصارف آب، شیوههای جدید در برنامهریزی منابع آب را طلب میکند. در این راستا مفاهیم و شاخصهایی چون آب مجازی توسعه یافتهاند.
کمبود آب در خاورمیانه تنها به دلیل کم کمبود فیزیکی آب نیست. مسائلی است ساختاری مانند زیرساخت ها ناکافی برای مدیریت کارآمد آب بی ثباتی سیاسی و عدم اعتماد بین کشور ها وضعیت را پیچیده تر کرده است.
مناقشه بر سر منابع آب در خاورمیانه اساسا دو بعد حیاتی دارد بعد اول تفاوت در مواضع فنی و سیاسی و نگرش های بین بازیگران در مورد کمبود منابع آب. بعد دوم مربوط به فقدان قوانین بین المللی تثبیت شده و مورد توافق مربوط به تقسیم آب است.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که کسری آب در خاورمیانه تا سال ۲۰۵۰ تشدید می شود حجم آب های سطحی تجدید پذیر در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تقریبا چهار میلیارد متر مکعب است در حالی که ظرفیت آب شیرین کن ها حدود۴/۲۶میلیارد متر مکعب تقاضا سالانه آب برای سال ۲۰۵۰ و نه به سیصد و نود و سه میلیارد متر مکعب خواهد رسید .کمبود آب از یک مشکل زیست محیطی به یک مسئله استراتژیک در روابط بین الملل تبدیل شده است این امر منجر به درگیری های داخلی و تنش های بین المللی کشورهای منطقه و خاورمیانه خواهد شد. کنترل منابع آب به ویژه از طریق حملات سایبری درگیری های مسلحانه اعمال خواهد شد. توافقات آب مرزی در خاورمیانه عمومادر سطح دوجانبه یا سه جانبه باقی ماند و توافق جامعی که شامل کشورهای ساحلی ترکیه و سوریه و عراق با هدف مدیریت یکپارچه منابع آب باشد حاصل نشده است.
بنابراین بحران آب فقط یک مشکل محلی یا ملی نیست، بلکه موضوعی بینمرزی و جهانی است. بسیاری از شرکتهای چندملیتی که در کشورهای ثروتمند مستقر هستند، فرآیند تولید خود را به کشورهای کمدرآمد منتقل کردهاند و همین روند باعث آلودگی منابع آبی در آن کشورها شده است. از سوی دیگر، بسیاری از رودخانهها، دریاچهها و سفرههای آب زیرزمینی بین دو یا چند کشور مشترکاند. در گزارش ۲۰۲۱ سازمان ملل، تنها ۲۴ کشور اعلام کردهاند که برای همه منابع آبی مشترک خود، توافقنامههای اجرایی و همکاری دارند.
با توجه به آنچه درباره بحران آب گفته شد، توجه به مسأله تأمین، توزیع و بهرهبرداری از منابع و مدیریت آب، یکی از مهمترین چالشهای دولتهاست. با بحرانی که در کشور ما در سال جاری بر سر منابع آب آشامیدنی شهرها پدید آمده، ضرورت پرداختن به موضوع در سطح بسیار بالا و بهکارگیری همه توانها برای گذر از این بحران ضروری است.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
