دکتر فاطمه رحمتی عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :مکانیزم اسنپبک (Snapback) که در ادبیات اقتصادی و سیاسی ایران زیاد شنیده میشود، به معنای بازگشت خودکار تحریمها در صورت نقض تعهدات بینالمللی است. این سازوکار، اگرچه در ظاهر فقط موضوعی سیاسی به نظر میرسد، اما در واقع اثرات عمیقی بر اقتصاد ایران دارد.
در شرایطی که اقتصاد کشور برای جذب سرمایهگذاری خارجی و انتقال فناوری نیاز به ثبات دارد، بازگشت ناگهانی تحریمها باعث میشود ریسک اقتصادی بالا برود و سرمایهگذار هم تمایلش برای ورود به بازار ایران کمتر شود. نتیجهاش هم چیزی جز بیاعتمادی، توقف پروژهها و افزایش هزینه مبادلات نیست.
اما نکته مهمتر این است که در داخل کشور هم باید یاد بگیریم اقتصاد را از سیاست جدا کنیم. تجربه نشان داده هر بار که تحریمها بازگشتهاند، بیشترین آسیب را تولیدکننده و مصرفکننده داخلی دیدهاند. وابستگی بیش از حد به دلار و ضعف در زنجیره تأمین داخلی، باعث میشود هر شوک سیاسی، مستقیم به قیمتها و تورم منتقل شود.
برای مقابله با پیامدهای احتمالی اسنپبک، چند راهکار واقعبینانه وجود دارد:
۱. تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات. باید زیرساختها و صنایع مادر را طوری توسعه دهیم که شوکهای خارجی کمترین اثر را داشته باشند.
۲. گسترش روابط اقتصادی با کشورهای همسو و منطقهای. وقتی سبد تجاری متنوعتر شود، فشار یکجانبه کمتر خواهد بود.
۳. شفافیت و ثبات در سیاستهای ارزی و مالی. بیثباتی تصمیمگیری در داخل، از تحریم هم خطرناکتر است.
۴. استفاده از ظرفیت اقتصاد دیجیتال و شرکتهای دانشبنیان. این بخشها تحریمپذیری کمتری دارند و میتوانند بخشی از اقتصاد را در برابر شوکها مقاوم کنند.
در نهایت، اسنپبک فقط یک بند در توافق بینالمللی نیست، بلکه هشداری است برای ما که اقتصاد را مقاوم، متنوع و کمتر وابسته به شرایط بیرونی کنیم. آینده اقتصادی ایران وابسته به تصمیمات هوشمندانهای است که امروز گرفته میشود.
