به‌فاصله کمتر از یک هفته تا فرارسیدن ضرب‌الاجل تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، معاونان وزیران خارجه ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام به‌همراه معاون مسوول سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در ژنو گرد هم آمده و در نشستی با یکدیگر درباره آخرین وضعیت پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به گفت‌وگو نشستند. نشستی که بعدازظهر سه‌شنبه برگزار شد و پس از چند ساعت مذاکره فشرده دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی سرانجام حوالی غروب به وقت تهران منابع رسانه‌ای از پایان این دور از مذاکرات خبر دادند. مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی در این نشست به‌عنوان معاونان وزیر امور خارجه ایران با مدیران سیاسی تروئیکای اروپا و همچنین معاون مسوول سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا درباره آخرین وضعیت فعال‌سازی مکانیسم ماشه و همچنین برخی مباحث مرتبط با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گفت‌وگو کردند و مباحثی را پی گرفتند که روز جمعه هفته گذشته در گفت‌وگوی تلفنی سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران و وزیران امور خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان و مسوول سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا مورد بحث قرار گرفته بود.
روایت تهران از مذاکرات ژنو
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ، کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران که در توئیتی پس از اتمام نشست روز گذشته به تشریح نتایج این دور از گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام و نماینده اتحادیه اروپا پرداخت، اعلام کرد: «دکتر تخت‌روانچی و اینجانب جلسه دیگری با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در ژنو برگزار کردیم. هر دوطرف دیدگاه‌های خود را در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ تشریح کردند.» او با تاکید بر اینکه «ایران همچنان به دیپلماسی و یک راه‌حل دیپلماتیک سودمند برای هر دو طرف متعهد است»، تصریح کرد: «زمان آن است که سه کشور اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب درستی انجام دهند و به دیپلماسی، زمان و فضا بدهند.» همچنین شامگاه سه‌شنبه اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با اشاره به برگزاری دور تازه مذاکرات ایران و اروپا تاکید کرد که «این روند مذاکراتی در چارچوب سیاست ایران برای بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های دیپلماسی با هدف تامین منافع ملی صورت می‌گیرد.» او همچنین با اشاره به ادعاهای اخیر دیپلمات‌های اروپایی درباره امکان استفاده از سازوکار بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران گفت: «موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران روشن است؛ هیچ‌یک از سه کشور اروپایی از نظر حقوقی و قانونی چنین حقی ندارند و در صورت اقدام، تبعات آن متوجه خود آن کشورها نیز خواهد بود.» بقائی که در گفت‌وگو با پخش خبری ساعت۲۱ صداوسیمای جمهوری اسلامی در این رابطه توضیح می‌داد همچنین خاطرنشان کرد که در این نشست مسوولیت‌های کشورهای اروپایی به روشنی یادآوری و مطالبات ایران در حوزه رفع تحریم‌ها و حقوق هسته‌ای صریحا بیان شد. بقائی در پایان تصریح کرد: «توافق شد تماس‌ها در روزهای آینده ادامه پیدا کند و امیدواریم این روند به صیانت از حقوق و منافع ملی ایران منجر شود.»
تاکید گروسی بر لزوم نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران
در حالی که برخی منابع رسانه‌ای از احتمال نهایی‌شدن توافق میان ایران و آژانس خبر داده بودند، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی با شبکه آمریکایی فاکس‌نیوز به این اخبار واکنش نشان داد و گفت: «وقتی حملات هوایی آغاز شد، روشن بود که ادامه بازرسی‌ها ممکن نیست. شرایط جنگی بود و ما کشور را ترک کردیم. از آن زمان تاکنون، به‌طور مستمر با ایران در حال گفت‌وگو هستیم تا شرایط بازگشت را فراهم کنیم. این کار آسان نیست چون همانطور که می‌توانید تصور کنید، در ایران برخی حضور بازرسان بین‌المللی را به زیان امنیت ملی خود می‌دانند و برخی چنین دیدگاهی ندارند بنابراین موضوع این است که چه ترتیباتی لازم است تا ما بتوانیم بازگردیم و وظایف خودمان را انجام دهیم.» او همچنین با اذعان به اینکه «ایران عضو معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است»، تاکید کرد که تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی کماکان باید تحت بازرسی قرار گیرد و گفت: «ما همواره این موضوع را با طرف ایرانی در میان گذاشته‌ایم. اکنون نخستین گروه بازرسان آژانس به ایران بازگشته‌اند و ما در آستانه آغاز دوباره کارمان هستیم.» گروسی یادآور شد: «مسلما در ایران تاسیسات زیادی وجود دارد؛ برخی از آنها موردحمله قرار گرفته‌اند و برخی نه بنابراین اکنون در حال گفت‌وگو هستیم که چه سازوکارهایی باید طراحی و اجرا شود تا از سرگیری فعالیت‌ها امکان‌پذیر شود.» مدیرکل آژانس همچنین در پاسخ به پرسشی درباره دیدار با مقام‌های ارشد دولت ترامپ در جریان سفر اخیر خود به واشنگتن گفت: «در واشنگتن با مجموعه‌ای از مقام‌های دولت آمریکا ازجمله استیو ویتکاف، نماینده ویژه رییس‌جمهور آمریکا دیدار کردم که دیدار خوبی هم بود. طبیعتا برای ایالات‌متحده بسیار مهم است که این پرونده را به‌دقت دنبال کرده و ارزیابی کند که آیا امکان مذاکرات دوجانبه‌ای که پیش از این حملات انجام می‌شد، وجود دارد یا نه. من برداشت‌ها و مشاهدات خودم را در اختیارشان قرار دادم تا ببینیم چگونه می‌توان از این نقطه به بعد پیش رفت.» گروسی که با فاکس‌نیوز، رسانه نزدیک به دولت ترامپ گفت‌وگو می‌کرد در پاسخ به پرسشی درخصوص کاهش نقش واشنگتن در پرونده هسته‌ای همزمان با حضور فعال اروپایی‌ها در این مذاکرات مدعی شد: «مقام‌های آمریکایی که من با آنها گفت‌وگو داشتم، به‌شدت برای حفظ صلح تلاش می‌کنند و در هفته‌های اخیر هم شاهد موفقیت‌هایی بوده‌ایم؛ به این معنا که با وجود شرایط دشوار، امکان توافق و نزدیک کردن طرف‌ها در برخی موضوعات فراهم شده است اما پرونده ایران موضوع ویژه‌ای است زیرا اسرائیل هم در آن دخیل است و خود آمریکا نیز اقدام نظامی کرده است. همین مساله روند ازسرگیری گفت‌وگوها را دشوارتر می‌کند اما غیرممکن نیست. به هیچ‌وجه غیرممکن نیست.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین درباره احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران توضیح داد و گفت: «این مساله فقط به ایران مربوط نمی‌شود و بازیگران دیگری هم درگیر هستند. اروپایی‌ها به صورت جدی اکنون در حال بررسی گزینه فعال‌سازی دوباره تحریم‌ها هستند. اینکه آیا چنین تصمیمی بگیرند یا خیر، پرسشی است که باید خودشان به آن پاسخ دهند اما برای درک شرایط باید توجه داشت که آنها پیش از تصمیم‌گیری می‌خواهند ببینند آیا ایران با آژانس همکاری می‌کند یا نه. اینکه آیا بازرسی‌ها برقرار می‌شود و روند بازگشت به شرایط عادی بازمی‌گردد یا خیر.»
بازگشت بازرسان آژانس به‌روایت آسوشیتدپرس
در حالی که چند روزی بیشتر تا فرارسیدن ضرب‌الاجل تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه باقی نمانده، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس در گزارشی به نقل از یک منبع مطلع جزئیاتی را درباره بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران و آخرین وضعیت همکاری تهران با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل منتشر کرد. خبری که البته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به‌نحوی از آن سخن گفته و یک دیپلمات نزدیک به این نهاد نیز درپی اعلام خبر بازگشت بازرسان آژانس به ایران ازسوی رافائل گروسی گفته است که اگرچه توافق درباره سطح دسترسی بین این نهاد نظارتی سازمان ملل و ایران نهایی نشده اما انتظار می‌رود که به نتیجه برسد. این در حالی است که خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از این منبع آگاه تصریح کرده که «بازرسی‌ها فعلا فقط مربوط به تاسیساتی(هسته‌ای) خواهد بود که تحت تاثیر حملات آمریکا و اسرائیل قرار نگرفته‌اند.»
توضیحات عراقچی درباره بازگشت بازرسان آژانس
همزمان با انتشار این اخبار سید عباس عراقچی که روز گذشته با حضور در ساختمان هرمی‌شکل میدان بهارستان در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حاضر شده و درباره آخرین وضعیت پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به نمایندگان مجلس گزارش داده بود، هنگام خروج از محل برگزاری این نشست با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، وابسته به قوه مقننه گفت‌وگو کرد و در بخشی از سخنانش با اشاره به اظهارات بعضی مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص ورود بازرسان این نهاد به ایران گفت: «قانون مصوب مجلس، همکاری با آژانس را موکول به تصمیم شورای‌عالی امنیت ملی کرده است بنابراین طبق قانون تمامی درخواست‌های آژانس به شورای‌عالی امنیت ملی می‌رود تا درمورد آنها تصمیم‌گیری شود.» وزیر امور خارجه ایران همچنین خاطرنشان کرد: «اکنون نیز درخصوص تعویض سوخت نیروگاه بوشهر که باید تحت‌نظر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شود، تصمیمات گرفته شده و هر نوع همکاری نیز در همین چارچوب قانون مجلس خواهد بود که تامین‌کننده منافع ملت ایران باشد.»
تکذیب نهایی شدن توافق ایران و آژانس ازسوی عراقچی
وزیر امور خارجه ایران همچنین در واکنش به مواضع یکی از نمایندگان منتسب‌به جبهه پایداری که در جریان برگزاری نشست علنی دیروز مجلس ادعاهایی را درباره «مدالیته جدید» و «نهایی شدن متن توافق همکاری ایران و آژانس» مطرح کرده بود، گفت: «هنوز هیچ متنی مورد تایید نهایی قرار نگرفته است!» عراقچی که با لحنی کنایه‌آمیز نسبت‌به ادعاهای این نماینده اصولگرای مجلس درخصوص متن نهایی توافق ایران و آژانس ابراز بی‌اطلاعی کرده در این رابطه گفت: «نمی‌دانم متن مورد اشاره نماینده محترم از کجا آمده اما باید گفت که این متن، متن مورد مذاکره و توافق نیست.» او همچنین توضیح داد که «بعضی از دیدگاه‌ها بین دو طرف ردوبدل شده و دیدگاه‌های آژانس نیز چندین مرتبه به صورت مکتوب ارائه شده و در هر مذاکره طبیعی است طرفین دیدگاه‌ها و نظرات خودشان را تبادل می‌کنند تا نهایتا طی یک مذاکره به جمع‌بندی برسند.»
توضیحات کمالوندی درباره نحوه نظارت بازرسان آژانس
در شرایطی که نحوه انتشار اخبار درخصوص توافقی که ظاهرا میان ایران و آژانس شکل گرفته تا طی آن بازرسان آژانس برای نظارت بر نیروگاه اتمی بوشهر به ایران بازگردند، پرسش‌هایی را نزد افکار عمومی ایجاد کرده، بهروز کمالوندی در قامت سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی با صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در این رابطه توضیح داد و گفت: «در راستای اجرای برنامه زمان‌بندی شده نیروگاه اتمی بوشهر و ضرورت تامین به موقع برق موردنیاز برای شبکه، ضمن هماهنگی‌های صورت گرفته مقرر شد که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر امر تعویض سوخت این نیروگاه نظارت کنند.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران همچنین تصریح کرد: «بدیهی است هرگونه بازرسی پس از توافق ایران و آژانس روی چارچوب ترتیبات همکاری‌ها و تایید آن توسط شورای‌عالی امنیت ملی براساس مصوبه اخیر مجلس صورت خواهد گرفت.»
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
