ابتکار چینی “کمربند و جاده” که حدود 12 سال است از مطرح شدن آن از سوی شی جین پینگ رئیس جمهوری خلق چین می گذرد، در همین مدت نسبتا کوتاه، مسیری پر از تحول و رشد را طی کرده و به یکی از اثرگذارترین پروژه‌های جهان از زمان شکل گیری سیستم “برتون وودز” تبدیل شده است؛ سیستمی که منجر به تشکیل صندوق بین‌مللی پول، بانک جهانی و سایر سازمان‌ها شد.
سیستم برتون وودز (Bretton Woods System) یک نظام مالی و پولی بین‌المللی بود که در سال 1944 و در پایان جنگ جهانی دوم توسط 44 کشور متحد، در شهر برتون وودز ایالت نیوهمپشایر آمریکا پایه‌گذاری شد.
ابتکار چینی کمربند و جاده که در ابتدا با واکنش‌های مختلف گسترده مواجه شد و نیز به عنوان چالشی اساسی در برابر هژمونی شناخته شد، امروزه به عنوان یک ابتکار با دوراندیشی عقلانی و سرشار از موفقیت در بین بسیاری از جوامع جهان شناخته می‌شود.
برخی ناظران خارجی نسبت به این ابتکار ابراز تردید و نگرانی کرده اند. عمده نگرانی‌ها مربوط به تعهدات مالی مرتبط با حمایت از کشورهای درحال توسعه متمرکز بود. برخی نیز این تردید را مطرح کردند که ایده تأمین منابع بدون بازدهی فوری، ممکن است ثمرات پایداری بلندمدت این ابتکار را تحت تاثیر قرار دهد.
آنهایی که مخالف این ابتکار بودند، ادعا می کردند که این پروژه کمربند و جاده به جای سود، بار مالی مضاعفی برای چین خواهد بود.
در مجموع، نوع نگاه ها به سمت این ابتکار، در داخل چین به سمت مثبت و در خارج از چین، به سمت انتقاد از این ابتکار بود. دولت‌ها، رسانه‌ها و گروه‌های آکادمیک تأثیرگذار غربی، تلاش زیادی انجام دادند تا این ابتکار چینی را منفی جلوه بدهند درحالی که سعی می کردند سیستم برتون وودز را که قدرت‌های غربی آن ایجاد کرده بودند، ستایش کنند.
بسیاری از محققان و اتاق‌های فکر در غرب ادعا کردند که ابتکار کمربند و جاده ، یک اقدام بلندپروازانه و یک ماجراجویی «مضر» است که به جای سود، آسیب ها و تهدیدهایی هم برای چین و هم برای شرکای جهانی این کشور ایجاد می‌کند و تنها سیستم برتون وودز است که می‌تواند تمام مشکلات اقتصادی جهانی را برآورد سازد.
چین از طریق ابتکار کمربند و جاده، تجربه ها و تخصص خود در زمینه فناوری‌های زیرساختی و صنعتی را با دیگر کشورهای درحال توسعه به اشتراک گذاشته و به آنها در بهبود زیرساخت‌های حیاتی و تقویت توسعه اقتصادی‌شان کمک کرده است. این ابتکار همچنین فضایی تازه برای ایجاد بازارهای جدیدی برای شرکت‌های چینی ایجاد کرده، رشد صنایع چینی را تقویت کرده و به هماهنگ و همسوتر شدن چرخه عرضه و تقاضا کمک کرده است. این ابتکار به چین و شرکای این کشور امکان داده تا توانمندی های صنعتی خود را ارتقا بخشند و رشد مشترک را تقویت کنند.
علاوه بر این، ابتکار کمربند و راه در میان تشدید جنگ‌های تجاری و فناوری، به عنوان یک عامل بی‌بدیل و تثبیت‌کننده اقتصاد جهانی ثابت شده است. این ابتکار با تنوع بخشیدن به مسیرهای تجاری جهانی و تقویت روابط نزدیک‌تر با کشورهای سراسر آسیا، آفریقا و اروپا، به چین کمک کرده تا خطرات و تهدیدهای ناشی از اختلال در تجارت آزاد جهانی را کاهش داده و با بحران‌های قریب‌الوقوع طبیعی و انسانی مقابله کند. در واقع، ابتکار کمربند و جاده ، یک شبکه با تاب‌آوری جهانی ایجاد کرده که بدون اصطکاک‌های سیستم برتون وودز عمل می‌کند.
این ابتکار، اگرچه در ابتدا به دلیل تمرکز بر کشورهای کوچکتر و درحال توسعه مورد انتقاد قرار گرفت، اما امروز این ابتکار توانسته بسیاری از کشورها را در فهرست ارزشمند شرکای چین قرار دهد، کشورهایی که پیش از این توسط سازمان‌های برتون وودز نادیده گرفته می‌شدند و بنابراین از پروژه‌های کلیدی توسعه جهانی کنار گذاشته شده بودند.
ابتکار چینی کمربند و جاده با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ارائه حمایت مالی اساسی برای کشورهای کوچکتر و ضعیف تر، شراکت‌های بلندمدتی ایجاد کرده که این شراکت ها، به ارزش های دیپلماتیک ارزشمندی برای چین تبدیل شده و به گسترش اثرگذاری این کشور در سراسر جهان کمک کرده و فرصت هایی برای رشد مشترک ایجاد کرده است.
غربی ها که زمانی نگرانی هایی درباره ابتکار کمربند و جاده داشتند، امروز بسیاری از آنها نقش محوری ابتکار کمربند و جاده را در شکل‌دهی آینده اقتصاد جهانی پذیرفته اند. بسیاری که در ابتدا نسبت به موفقیت این ابتکار تردید داشتند، اکنون که شاهد عواقب جنگ تجاری ایالات متحده هستند، عقلانیت بکار رفته در نگاه بلندمدت چین را در قالب این ابتکار کمربند و جاده به خوبی مشاهده می کنند.
واقعیت این است که باید به این فکر کرد که اگر ابتکار کمربند و جاده چین شکل نمی گرفت و باعث شراکت میان کشورها و تعاملات تجاری میان آنها نمی شد، جنگ تجاری آمریکا چه بلاهای بزرگتری می توانست بر سر جهان بیاورد.
تأثیرات جنگ تجاری ایالات متحده و محدودیت‌های صادرات کالا و فناوری بر چین و دیگر کشورها در غیاب ابتکار کمربند و جاده، چه می‌بود؟ زمان آن رسیده که اندک کشورهایی هم که نگاه منفی به ابتکار کمربند و جاده دارند، تعصب خود را کنار گذاشته و بپذیرند که این ابتکار اکنون سنگ‌بنای توسعه جهانی است.
ز
