هنرنمایی نوازنده چینی در موزه آکاردئون های شهر تاچنگ منطقه شین چیانگ
جذابیت‌ها، شگفتی‌ها و زیبایی‌های سرزمین دور اما پهناور شین جیانگ در شمال غربی چین، به راستی پایان ندارد. در هشتمین روز سفر پاییزی‌ام به این منطقه تماشایی و رویایی، در شهر تاچنگ( Tacheng )، بازدید از یک موزه فوق العاده، غنی و سرشار از نغمه های دلنشین یک موسیقی سنتی آشنا، شگفت زده‌ام کرد!
باورم نمی شد در یکی از کوچک ترین و دوردست ترین شهرهای چین، چنین گنجینه ای آشنا را بیابم! دریایی از “قدیمی ترین، زیباترین و کمیاب ترین” آکاردئون ها مرا ناگهان غرق در خود ساخت؛ سازی آشنا که نغمه دلنشینش، هر ایرانی و به ویژه آذری زبان ها را از خود بیخود می کند. به محض ورود به سالن اصلی موزه پر از آکاردئون های رنگارنگی که با نظمی هنرمندانه روی سکوهای کوتاه و بلند پله ای شکل و یا داخل جعبه های شیشه ای خودنمایی می کردند، روحم ناخودآگاه پرواز کرد و مرا به استان های زیبای اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی در “شمال غربی” زادگاهم، ایران برد؛ مهد موسیقی ناب آذری با نفس گرم و آوای خوش آهنگ و دلنشین آکاردئون هایی که شادی بخش جشن های سنتی، عروسی‌ها و موسیقی های خیابانی و کنسرت های اصیل آذری در ایران است.
گفتم شمال غرب ایران! نه، نه، این همه شباهت و اشتراک نمی تواند اتفاقی باشد. در چین هم، شهر تاچنگ و برخی شهرها و مناطق دیگر واقع در “شمال غربی” این کشور، مهد موسیقی ناب و اصیل و تاریخی آکاردئون است. مناطقی که شباهت و قرابت های فرهنگی فراوانی با ایران دارند و حتی زبان برخی اقوام این مناطق واژه‌های مشترک زیادی هم با زبان و فارسی و هم زبان آذری دارد. حتی شباهت های زیادی در فرهنگ غذایی این دو وجود دارد.
بعد از چند ثانیه، به خودم آمدم. امّا هنوز هم محو تماشای آکاردئون ها بودم و چند دقیقه اول، اصلا حواسم به حرفهای خانمی که داشت با دقت و ظرافت درباره موزه توضیح می داد، نبود.
نمایی از موزه آکاردئون شهر تاچنگ، منطقه خودمختار شین جیانگ چین
ساختمان موزه هنرهای موسیقی و نقاشی تاچنگ، ساختمانی باشکوه و مجلل بود و نشان از آن داشت که دولت محلی و مسئولان این شهر کوچک، اهمیت فوق العاده به این موزه و به موسیقی سنتی و آکاردئون قائل هستند. شهر کوچک تاچنگ با جمیتی حدود 140 هزار نفر(این شهر به نسبت جمعیت، جزو شهرهای کوچک چین شناخته می شود) در شمال غربی ترین نقطه این کشور و در نزدیکی مرز قزاقستان واقع شده و شاید به همین دلیل، به مهد آکاردئون چین تبدیل شده زیرا این ساز موسیقی، در بین قزاق ها و روس ها نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
ساختمان کنونی موزه آکاردئون های شهر تاچنگ در سال 2015 ساخته شده و نزدیک به 1200 دستگاه آکاردئون در اندازه و شکل ها و مدل های مختلف از بیش از 10 کشور جهان از جمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، روسیه، قزاقستان و … و البته آکاردئون های ساخت چین در این موزه نگهداری می شوند که قدمت برخی از آنها حتی به بیش از 200 سال می رسد. برخی آکاردئون های این موزه هم جزو کمیاب ترین ها در جهان هستند و شاید تنها دو یا سه دستگاه از بعضی از آنها در جهان باقی مانده باشد.
نمایی از موزه آکاردئون شهر تاچنگ، منطقه خودمختار شین جیانگ چین
این موزه یکی از بزرگترین موزه های آکاردئون چین و آسیا است. بسیاری از آکاردئون های موجود در این موزه توسط افراد و شخصیت های مختلف از کشورهای گوناگونه و چین به این موزه اهدا شده است.
جایگاه منحصر به فرد آکاردئون در شهر تاچنگ
شهر تاچنگ به «شهر آکاردئون چین» مشهور است. این ساز بادی بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی ساکنان این شهر است و جایگاهی ویژه در فرهنگ و آداب و رسوم و زندگی اقوام مختلف این شهر و بسیاری دیگر از مناطق، شهرستان ها و روستاهای شین جیانگ دارد.
نکته جالب این که از میان هر 10 نفر از مردم شهر تاچنگ، دو یا سه نفر با طرز نواختن آکاردئون آشنا هستند و به گفته ساکنان محلی این شهر، در تمام خانه
های تاچنگ، دست کم یک یا دو دستگاه آکاردئون وجود دارد.
مجسمه غول پیکر یک آکاردئون در دستان نوازنده در مرکزشهر تاچنگ به عنوان نماد این شهر، منطقه شین جیانگ چین
و جالب تر و مهم تر اینکه، کلاس های آموزش این ساز سنتی و فرهنگی، در برنامه درسی مدارس این شهر گنجانده شده و بچه ها دست کم یک جلسه در هفته کلاس آموزش نواختن آکاردئون دارند. علاوه بر این، آموزشگاه های خصوص هم در این شهر برای ارائه دوره های آموزشی این ساز وجود دارد و در مجموع، دولت محلی و مسئولان فرهنگی این شهر، توجه بسیار زیادی برای حفظ و ترویج این فرهنگ غنی و زیبا در بین نسل جدید دارند و برنامه های آینده نگرانه بسیار منسجمی را برای این موضوع تدوین کرده و در حال اجرای آن هستند.
یک استاد آکاردئون درحال آموزش دادن به دانش آموزان یک مدرسه در شهر تاچنگ، منطقه خودمختار شین جیانگ چین
همچنین دانش آموزان مقاطع مختلف مدارس شهر تاچنگ و دیگر شهرهای اطراف ، در قالب اردوهای فرهنگی، بطورمنظم از این موزه بازدید می کنند تا از همان سن کودکی، با این فرهنگ عمیق و اصیل زادگاه خود آشنا شوند.
به نظر می رسد باید در سال های آینده، منتظر خبرها بزرگی درباره آکاردئون ها و شهر تاچنگ باشیم هرچند تابستان همین امسال هم این شهر با برگزاری یک جشنواره بزرگ نوازندگی دسته جمعی آکاردئون، رکورد گینس را جابجا کرد که بخشی دیگر از این گزارش، به آن خواهم پرداخت.
مرکز تحقیق و توسعه آکاردئون تاچنگ
به دلیل توجه ویژه مسئولان فرهنگی و دولت محلی به حفظ فرهنگ موسیقی آکاردتون در تاچنگ، علاوه بر ساختمان با شکوه و جدید موزه، یک بنای تاریخی بسیار زیبا به سبک معماری روسی و با دیوارهای آجری سرخ با قدمتی بیش از 150 سال، واقع در یکی از مناطق مرکزی شهر تاچنگ نیز به مرکزی به نام “مرکز تحقیق و توسعه آکاردئون” تاچنگ اهدا شده تا ترویج و آموزش و اجرای برنامه های مختلف موسیقی با آکاردئون در این شهر را بیش از پیش ترویج و توسعه دهند.
نمایی از ساخمتان تاریخی 150 ساله مرکز تحقیق و توسعه سازهای آکاردئون شهر تاچنگ، منطقه شین جیانگ چین
هنرنمایی اقای “غاجایپ یکشان”مدیر مرکز تحقیق و توسعه آکاردئون شهر تاچنگ، منطقه شین جیانگ چین
تاچنگ و شکستن رکورد گینس
شهر تاچنگ نه تنها در چین، بلکه در جهان به شهری که توانسته جشنواره ها و کنسرت های گروهی بسیار بزرگ نوازندگان آکاردئون را برگزار کند، معروف است. در پنج سال گذشته، این شهر هرسال بطور متوالی میزبان جشنواره های گروهی با شرکت هزاران نوازنده بوده است و در روز 17 ماه آگوست امسال نیز این جشنواره باشکوه با عنوان “سرزمین مادری” و با مشارکت 5282 نوازنده از کودکان 5 ساله گرفته تا زنان و مردان کهنسال 86 ساله، توانست رکورد جهانی گینس از نظر تعداد نوازنده در یک کنسرت را جابجا کند. مسئولان این شهر درحال برنامه ریزی برای برگزاری جشنواره ای حتی مفصل تر از امسال، در تابستان سال آینده میلادی هستند.
لحظه ثبت بزرگترین جشنواره نوازندگان آکاردئون جهان در شهر تاچنگ چین در رکوردهای جهانی گینس/ آگوست سال 2025
با توجه به فرهنگ غنی موسیقی سنتی در استان های اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی ایران با ساز آکاردئون، مرکز تحقیق و توسعه آکاردئون شهر تاچنگ چین علاقمند است تا از گروهی از هنرمندان این استان ها نیز برای شرکت در جنشواره بزرگ سال 2026 این شهر دعوت کند؛ موضوعی که می تواند به عنوان یک پل محکم از جنس پیوندهای فرهنگی و مردمی، دوستی های دیرینه دو ملت ایران و چین را بیش از پیش تقویت کند.
تاریخچه آکاردئون در چین
با توجه به هم مرز بودن شهر تاچنگ با کشورها قزاقستان (و هم مرز بودن آن با اتحاد جماهیر شوروی سابق) ، این شهر تاثیرات فرهنگی، زبانی، هنری و معماری فراوانی از قزاق ها گرفته که یکی از مهم ترین آنها هم ورود ساز آکاردئون توسط قوم قزاق ها منطقه شین جیانگ و به طور خاص، به شهر تاچنگ است. گفته می شود تاریخ ورود آکاردئون به چین به سال 1822 میلادی باز می گردد.
نمونه هایی از آکاردئون های ساخت چین که در موزه شهر تاچنگ منطقه شین جیانگ چین به نمایش گذاشته شده است.
اما امروزه، کارخانه تولید آکاردئون در شهر پکن فعال است و علاوه بر تولید آکاردئون های سنتی با کیفیت، نسل جدید آکاردئون های ترکیبی را نیز می سازد که این آکاردئون های جدید قابلیت تولید صدای سازهای مختلف را نیز دارند. همچنین صادرات آکاردئون چین به کشورهای مختلف آغاز شده و امسال، بیش از 500 دستگاه از این آکاردئون ها به کشورهای مختلف صادر شده است.
بنابراین، می توان گفت هنر نواختن آکاردئون نه تنها یک گنجینه بزرگ فرهنگی و هنری برای چین محسوب می شود، بلکه بازار تولید و فروش این محصول در داخل چین و به کشورهای دیگر، برگزاری کلاس های خصوصی آموزش آکاردئون، مراکز تعمیر این وسایل، فروشگاه های مختلف آکاردئون و افرادی که در مراکز آموزشی، مدارس و موزه های مرتبط کار می کنند، نشان از آن دارد که این هنر زیبا، نقش قابل توجهی در رونق اقتصادی به ویژه برای ساکنان محلی تاچنگ دارد.
ز
