آسیب های زیست محیطی فلرینگ

دکتر اسدالله غلامپور با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :میزان، دلاری گازهای فلر شده و دلایل فلرینگ در سال ۱۴۰۳در ایران و آسیب های زیست محیطی فلرینگ

در حال حاضر، ایران دارای تعداد زیادی فلر (مشعل‌سوز) در میادین نفت و گاز خود است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، در مناطق نفت‌خیز جنوب کشور، ۳۷۸ فلر فعال وجود دارد که از این تعداد، ۳۵۰ فلر در استان خوزستان واقع شده‌اند. به طور کلی، در سطح کشور، شرکت ملی نفت ایران حدود ۹۶۰ فلر دارد که برخی از آن‌ها خاموش شده و برخی دیگر همچنان فعال هستند.در منطقه پارس جنوبی نیز، از مجموع ۱۰ واحد پالایشگاه گازی فعال، ۴۰ فلر با مشعل فعال وجود دارد. در مجموع، ایران دارای صدها فلر فعال در میادین نفت و گاز خود است که بخش عمده‌ای از آن‌ها در مناطق نفت‌خیز جنوب و استان خوزستان متمرکز شده‌اند.
در سال ۱۴۰۳، ایران با سوزاندن حدود ۲۰.۴ میلیارد مترمکعب گاز همراه نفت، به دومین کشور جهان از نظر حجم فلرینگ تبدیل شده است. این میزان نسبت به سال قبل ۱۹٪ افزایش داشته و حدود ۱۲٪ از کل فلرینگ جهانی را شامل می‌شود. بر اساس گزارش بانک جهانی، مشعل گاز ایران با 19 درصد افزایش سالانه به 20.4 میلیارد مترمکعب در سال 2023 رسید که بالاترین میزان ثبت شده برای جمهوری اسلامی از زمان آغاز تخمین های شعله ور مبتنی بر ماهواره در سال 2012 است. بر اساس این گزارش، افزایش شدت آتش سوزی نشان دهنده عدم سرمایه گذاری در زیرساخت گاز و بهره برداری از آن است. ایران در سال گذشته پس از روسیه رتبه دوم جهانی را در میزان مشعل گاز گرفت و بالاترین نرخ افزایش را در سراسر جهان داشت. این کشور در دو دهه گذشته در توسعه و نصب تجهیزات لازم برای جمع آوری گاز از میادین نفتی ناکام بوده است. بر اساس برآوردهای وزارت نفت، حدود 5 میلیارد دلار برای مهار گاز سوزی مورد نیاز است که حدود 8.5 درصد از کل تولید گاز کشور را تشکیل می دهد. ارزش سالانه این گاز مشعل در بازارهای منطقه ای بیش از 5 میلیارد دلار است. برای مقایسه، حجم گاز مشعل ایران معادل 42 درصد کل مصرف گاز ترکیه در سال 2023 است. در عین حال، مصرف گاز طبیعی در کشور رو به افزایش است و عرضه تنگ‌تر می‌شود که منجر به اختلالات صنعتی می‌شود.
بانک جهانافزایش تولید گاز ایران را به افزایش تولید نفت نسبت می دهد. در سال 2017، حجم مشعل گاز ایران در حالی که روزانه 3.8 میلیون بشکه نفت خام تولید می کرد، چیزی بیش از 17 میلیارد متر مکعب بود که حدود 800 هزار بشکه بیشتر از سال 2023 بود. دلیل این تناقض، عدم نصب تجهیزات ایران در میادین جدید نفتی است. افزایش شعله ور شدن ناشی از میادین نفتی تازه توسعه یافته ایران، به ویژه میادین نفتی تحت مدیریت شرکت های داخلی از جمله آزادگان، یادآوران و آذر است. با این حال، برخلاف میادین قدیمی که دارای فناوری جمع آوری گاز هستند، هیچ سرمایه گذاری در میادین جدید صورت نگرفته است. طبق آمار وزارت نفت ایران و اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، تقریباً 80 درصد از تولید نفت ایران از میادین قدیمی حاصل می شود که سالانه 8 تا 12 درصد از بهره وری خود را از دست می دهند.

دلایل اصلی فلرینگ در ایران

۱)فقدان زیرساخت‌های جمع‌آوری گاز: کمبود سرمایه‌گذاری در توسعه تأسیسات جمع‌آوری و فرآورش گازهای همراه نفت، به ویژه در مناطق نفت‌خیز جنوب، از عوامل اصلی فلرینگ است. ۲)تحریم‌ها و محدودیت‌های فنی: تحریم‌های بین‌المللی مانع از دسترسی به فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری خارجی شده‌اند، که این امر توسعه پروژه‌های کاهش فلرینگ را با مشکل مواجه کرده است.
۳)افزایش تولید نفت بدون توسعه همزمان تأسیسات گازی: افزایش تولید نفت بدون توسعه متناسب تأسیسات جمع‌آوری گازهای همراه، منجر به افزایش فلرینگ شده است.

ارزش اقتصادی گازهای فلر شده: برآوردها نشان می‌دهد که در صورت جمع‌آوری و استفاده از گازهای فلر، ایران می‌توانست سالانه بیش از ۳ میلیارد دلار درآمد کسب کند. در دهه گذشته، این میزان به حدود ۳۳.۸ میلیارد دلار می‌رسد.

آسیب‌های زیست‌محیطی فلرینگ:

۱)انتشار گازهای گلخانه‌ای: فلرینگ سالانه موجب انتشار بیش از ۴۰۰ میلیون تن دی‌اکسید‌کربن در جهان می‌شود.
۲)آلودگی هوا و تأثیر بر سلامت انسان: انتشار آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن منجر به آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های تنفسی در مناطق نفت‌خیز، به ویژه در استان خوزستان، شده است.

اقدامات و برنامه‌های کاهش فلرینگ: ایران برنامه‌ریزی کرده است تا با اجرای پروژه‌های جمع‌آوری گازهای فلر، میزان فلرینگ را کاهش دهد. به عنوان مثال، تا پایان سال ۱۴۰۴، گازهای فلر در پالایشگاه‌های بیدبلند و مارون جمع‌آوری خواهند شد .

انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع