پر بیراه نیست که بگوییم طی سالهای اخیر معضل بنزین برای دولت تبدیل به هزارتویی شده که گویا راه خروجی از آن نیست؛ علاوهبر این افزایش قیمت بنزین یکی از مسائلی است که در سطح جامعه بیشترین حساسیت روی آن وجود دارد و یکی از مهمترین دلایل این وضعیت، موجهای تورمی است که پس از افزایش قیمت بنزین، گریبان بازار و کالاهای اساسی را خواهد گرفت. همین موضوع دولت را بهسمت افزایش مرحله به مرحله قیمت و سهنرخی کردن قیمت بنزین سوق داد. با این وجود یک سوال اساسی کماکان از سمت مردم و کارشناسان باقی است: آیا دولت میتواند تضمین دهد که این افزایش قیمت موجب خلق یک موج تورمی جدید در بازار کالاهای اساسی نشود؟
سکوت گوشخراش مسوولان
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهانصنعت ، یکی از موضوعاتی که تعجب کارشناسان را برانگیخت، این بود که چرا هیچیک از مسوولان در روزهای اخیر اعلام نکرد که چه تمهیداتی را برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای مورد نیاز مردم اعمال خواهد کرد و دولت اجازه نمیدهد که همراه با بنزین، قیمت کالاهای دیگر نیز افزایش پیدا کند؟ مردم نگرانند دلیلی که باعث شده چنین صحبتی به میان نیاید این باشد که اصلا چنین برنامهای در دستور کار دولت قرار ندارد!
از سمت دیگر افزایش قیمت بنزین تنها نگرانی مردم و کارشناسان از بابت افزایش قیمت کالاهای اساسی نیست؛ شایعه تثبیت نرخ ارز به ۱۰۰هزارتومان، مدتی میشود که تبدیل به کابوس مردم شده است. کارشناسان اعتقاد دارند انجام این کار بدون زمینهچینیهای لازم و توجه به اقشار ضعیف میتواند به یک انفجار عظیم در بازار کالاهای اساسی منتهی شود. بهنظر میرسد دولت تا به اینجای کار برنامه خاصی برای جلوگیری از این اتفاق و افزایش نظارتها ندارد و از سمت دیگر مردم هم تجربه تلخ افزایش نرخ ارز به ۲۸هزارتومان را هنوز فراموش نکردهاند.
عدم توقف دولت روی بنزین ۵هزارتومانی
نگرانیهای معیشتی مردم هیچوقت تا به این اندازه نبوده است. سوالات بسیاری پیرو این موضوع وجود دارد. مرتضی افقه، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در این باره گفت: افزایش قیمت بنزین تا به اینجای کار نسبتا ملایم بوده است. دولت تقسیمبندیهایی انجام داده و همه خودروها را مشمول یک میزان افزایش نکرده است. بنابراین شوکی که در دفعات قبل وارد شد، بعید است دوباره تکرار شود. به هر حال اما این نکته غیرقابل انکار وجود دارد که این افزایش قیمت هم بهصورت مستقیم و هم غیرمستقیم بر قیمت کالاها تاثیرگذار است. با این وجود بیشترین نگرانی درباره افزایش نرخ ارز است چراکه این موضوع میتواند بهمعنای واقعی کلمه به بازار کالاهای اساسی شوک وارد کند. افزایش قیمت بنزین در حال حاضر شوکآور نیست نکته قابلتوجه اما این است که بهنظر میرسد دولت روی ۵هزار تومان هم خیلی متوقف نمیماند، دلیل آنهم فضاسازیهایی است که در یکسال گذشته هم اقتصاددانها انجام دادهاند و هم خود دولت.
وی افزود: با توجه به تجربه سالهای۹۶ و ۹۸، دولت اینبار کمی با احتیاط پیش رفته تا واکنش مردم را امتحان کند و از بروز شوک جلوگیری شود. با این حال این افزایش بر درآمد انبوهی از افراد که بهدلیل بیکاری به تاکسیهای اینترنتی یا مسافرکشی روی آوردهاند اثر میگذارد چراکه درآمدشان مستقیما با نرخ بنزین ارتباط دارد. تعداد این افراد نیز کم نیست و این افزایش قیمت میتواند زندگی آنها را تحتفشار بیشتری قرار دهد.
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم افزایش قیمت
افقه ادامه داد: علاوه بر این، هزینه حملونقل افزایش پیدا میکند و این مساله میتواند موجب افزایش تورم شود. البته اثر واقعی این افزایش نسبتبه دفعات قبلی کمتر است، اگر نرخ بنزین روی همین ۵هزار تومان و با همین تفکیک بین خودروهای مختلف باقی بماند. با این وجود در اداره کلی کشور و در سیاستهای اقتصادی، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد. بسیاری از مردم بیکار هستند، بسیاری بازنشستههایی هستند که حقوق بازنشستگیشان کفاف زندگی را نمیدهد و بسیاری هم شاغل هستند اما حقوقشان کافی نیست. این افراد با خودروهای اغلب کهنه و پرمصرف مسافرکشی میکنند یا از خودروی خود برای کسب درآمد استفادههای دیگر دارند. با توجه به تعداد زیاد آنها، حتی همین ۲ یا ۳ یا ۴هزار تومان افزایش قیمت بنزین نیز قطعا آسیب جدی به آنها وارد میکند.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: کرایههایی که در شهرهای غیر از تهران دریافت میشود، معمولا در حد مرزی است یعنی شاید سود چندانی هم نسبت به استهلاک خودروهای فرسودهشان نداشته باشد. بنابراین همین میزان بهظاهر مختصر، تاثیر مستقیم بر زندگی این افراد دارد و آنها را فقیرتر میکند. بهصورت غیرمستقیم نیز وقتی هزینه حملونقل افزایش پیدا کند، قیمت کالاها هم افزایش مییابد و این مساله بر معیشت مردم اثرگذار است.
دیدگاههای فرسوده و غارت ۷سال فرصت توسعه!
آسیب تحریمها و مسائلی که در پی آن برای کشور به وجود آمد، بر کسی پوشیده نیست. افقه در اینباره گفت: متاسفانه در سهدهه گذشته، بهخصوص بعد از تشدید تحریمها از سال۹۷ به بعد و باز هم بهویژه بهدلیل دیدگاههای نابخردانه و غیرمنطقی، شرایط سختتر شده است؛ دیدگاههایی که مدعی بودند تحریمها اثر ندارد، یا مدعی بودند که میتوان بدون رفع تحریمها و فقط با تغییر قوانین، مشکلات را حل کرد. این دیدگاههای ناشیانه و ضدتوسعه، هفتسال فرصت را از کشور گرفت. وی افزود: در حال حاضر دولت در موقعیتی قرار دارد که نه پول کافی دارد تا جایگزین درآمد نفت کند و نه چشمانداز مثبتی برای رفع تحریمها وجود دارد. بهویژه اینکه آمریکا احساس میکند دست بالا را دارد و کار مذاکره را برای ایران سختتر کرده است. فرصتهای دوره مرحوم رئیسی و حتی اواخر دوره آقای روحانی را هم از دست دادیم، عمدتا به دلیل مخالفتهای افرادی که امروز در مجلس مدعی هستند و طلبکارانه سخن میگویند، است! اکنون در وضعیتی هستیم که نه امیدی به رفع تحریم وجود دارد و نه چیزی در خزانه دولت باقی مانده است.
دولت، از اینجا مانده و از آنجا رانده
افقه ادامه داد: به همین دلیل فکر میکنم دولت در شرایط بسیار دشواری قرار دارد و به هر راهی برای کسب درآمد متوسل میشود؛ از جمله گران کردن کالاها و خدمات خودش. بسیاری از کالاها قبلا یا امسال گران شدهاند: مانند اینترنت، برق و آب که حساسیت کمتری داشتند. حالا نوبت بنزین رسیده و احتمالا بعد از این به سراغ نرخ ارز میرود؛ اولین گامش هم حذف ارز ترجیحی برای برنج بود. این کارشناس افزود: افرادی که داعیه اقتصاددانی دارند اما دانش لازم را ندارند، تصمیماتشان به چنین وضعیت بغرنجی دامن میزند. بنابراین فکر میکنم دولت خیز برداشته که بخشهایی از ارز ترجیحی را حذف کند. چارهای هم ندارد. خطر اما این است که دولت حتی بدتر از اقدام دوره رئیسی عمل کند همانطور که ارز ۴۲۰۰ را به ۲۸هزار تومان رساند. بدون شک این اقدامات اثرات منفی روی سفره و معیشت مردم میگذارد.
آمار غلط تورم ۲ درصدی
دولت معتقد است که به ازای هر ۱۰درصد افزایش در قیمت بنزین، تورم حدودا ۲درصد افزایش مییابد. افقه در پاسخ به این سوال که این رقم تا چه اندازه صحت دارد، گفت: افزایش قیمت خیلی بیشتر از اینها خواهد بود. معمولا محاسبات اقتصاددانها -یا بهتر بگویم، این نوع محاسبات غلط- همیشه به رسانهها تزریق میشود. الان هم نوع محاسبه غلط است متاسفانه اما برخی از اقتصادخواندهها چون با مدلهای خاص خودشان برآورد میکنند و متغیرهای اصلی را نمیتوانند وارد محاسبه کنند، چنین اعدادی ارائه میشود. معمولا این محاسبات غلط هستند. احتمالا خودشان هم تا به حال فهمیدهاند که این پیشبینیها درست نیست. شاید اما برای توجیه کاری که قصد انجامش را دارند یا برای کاهش اثر روانی بر مردم این اعداد را مطرح میکنند.
وی در خاتمه سخنانش یادآور شد: اگر اینبار هم این پیشبینیها درست از آب درنیاید -که به نظر من درست درنمیآید- اعتماد عمومی نسبتبه حرفهای دولتمردان و سیاستگذاران بیش از گذشته از بین میرود. این ناکامی در پیشبینیها میتواند ضربه جدیتری به اعتماد مردم وارد کند.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
